ശനൈഃ ശനൈരുപരമേദ്ബുദ്ധ്യാ ധൃതിഗൃഹീതയാ
ആത്‌മസംസ്ഥം മനഃ കൃത്വാ ന കിംചിദപി ചിന്തയേത്.

ക്രമേണ പടിപ്പടിയായി, വിശ്വാസദാർഢ്യമാർന്ന ബുദ്ധിയുടെ സഹായത്താൽ സമാധിസ്ഥനാകണം; മനസ്സിനെ ആത്മാവിൽ ഉറപ്പിക്കുക. (മറ്റൊന്നിനേയുംകുറിച്ച് ചിന്തിക്കാതെ)

ദൃഢവിശ്വാസംകൊണ്ടും ബുദ്ധിയുപയോഗിച്ചും പതുക്കെ പതുക്കെ ഇന്ദ്രിയവിഷയങ്ങളിൽ നിന്ന് വിരമിക്കണം. ഇതിനെ പ്രത്യാഹാരമെന്നു പറയും. ദൃഢവിശ്വാസം, ധ്യാനം, ഇന്ദ്രിയനിഗ്രഹം, ഇവകളാൽ മനസ്സിനെ നിയന്ത്രിച്ച് സമാധിയിൽ വർത്തിക്കണം. അപ്പോൾ ജീവിതത്തെക്കുറിച്ച് ഭൗതികമായൊരു ഭാവനയോടെ പ്രവർത്തിക്കുന്ന പ്രശ്നമേയില്ല. അല്ലെങ്കിൽ സ്ഥമൂലശരീരം നിലനിൽക്കുന്നിടത്തോളം കാലം ഭൗതികതയോട് ബന്ധപ്പെടാതിരിക്കാൻ വയ്യെന്നിരിക്കിലും, യോഗി വിഷയഭോഗങ്ങളിൽ മനസ്സുവെയ്ക്കരുത്. പരമപുരുഷന്റെ ആനന്ദത്തിലല്ലാതെ മറ്റൊന്നിലും അയാൾ ആനന്ദിക്കുന്നില്ല. നേരിട്ടുള്ള കൃഷ്ണാവബോധപ്രവർത്തനംകൊണ്ട് ഈ ഒരവസ്ഥയിലെത്തിച്ചേരാൻ എളുപ്പത്തിൽ സാധിക്കും.

gopal krishnan