വൈഷ്ണവം‎ > ‎ ഗോപാലതാപിന്യുപനിഷത്ത് ഗോപാലതാപിന്യുപനിഷത്ത് ശ്രീമത്പഞ്ചപദാഗാരം സവിശേഷതയോജ്ജ്വലം . പ്രതിയോഗിവിനിർമുക്തം നിർവിശേഷം ഹരിം ഭജേ .. ഓം ഭദ്രം കർണേഭിഃ ശൃണുയാമ ദേവാഃ .. ഭദ്രം പശ്യേമാക്ഷഭിര്യജത്രാഃ .. സ്ഥിരൈരംഗൈസ്തുഷ്ടുവാം ̐സസ്തനൂഭിഃ .. വ്യശേമ ദേവഹിതം യദായുഃ .. സ്വസ്തി ന ഇന്ദ്രോ വൃദ്ധശ്രവാഃ .. സ്വസ്തി നഃ പൂഷാ വിശ്വവേദാഃ .. സ്വസ്തി നസ്താർക്ഷ്യോ അരിഷ്ടനേമിഃ .. സ്വസ്തി നോ ബൃഹസ്പതിർദധാതു .. ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ .. ഗോപാലതാപനം കൃഷ്ണം യാജ്ഞവൽക്യം വരാഹകം . ശാട്യായനീ ഹയഗ്രീവം ദത്താത്രേയം ച ഗാരുഡം .. ഹരിഃ ഓം സച്ചിദാനന്ദരൂപയ കൃഷ്ണായാക്ലിഷ്ടകർമണേ . നമോ വേദാന്തവേദ്യായ ഗുരവേ ബുദ്ധിസാക്ഷിണേ .. മുനയോ ഹ വൈ ബ്രാഹ്മണമൂചുഃ . കഃ പരമോ ദേവഃ കുതോ മൃത്യുർബിഭേതി . കസ്യ വിജ്ഞാനേനാഖിലം വിജ്ഞാതം ഭവതി . കേനേദം വിശ്വം സംസരതീതി . തദുഹോവാച ബ്രാഹ്മണഃ . കൃഷ്ണോ വൈ പരമം ദൈവതം . ഗോവിന്ദാന്മൃത്യുർബിഭേതി . ഗോപീജനവല്ലഭജ്ഞാനേനൈതദ്വിജ്ഞാതം ഭവതി . സ്വാഹേദം വിശ്വം സംസരതീതി . തദുഹോചുഃ . കഃ കൃഷ്ണഃ . ഗോവിന്ദശ്ച കോഽസാവിതി . ഗോപീജനവല്ലഭശ്ച കഃ . കാ സ്വാഹേതി . താനുവാച ബ്രാഹ്മണഃ . പാപകർഷണോ ഗോഭൂമിവേദവേദിതോ ഗോപീജനവിദ്യാകലാപപ്രേരകഃ . തന്മായാ ചേതി സകലം പരം ബ്രഹ്മൈവ തത് . യോ ധ്യായതി രസതി ഭജതി സോഽമൃതോ ഭവതീതി . തേ ഹോചുഃ . കിം തദ്രൂപം കിം രസനം കിമാഹോ തദ്ഭജനം തത്സർവം വിവിദിഷതാമാഖ്യാഹീതി . തദുഹോവാച ഹൈരണ്യോ ഗോപവേഷമഭ്രാമം കൽപദ്രുമാശ്രിതം . തദിഹ ശ്ലോകാ ഭവന്തി .. സത്പുണ്ഡരീകനയനം മേഘാഭം വൈദ്യുതാംബരം . ദ്വിഭുജം ജ്ഞാനമുദ്രാഢ്യം വനമാലിനമീശ്വരം .. 1.. ഗോപഗോപീഗവാവീതം സുരദ്രുമതലാശ്രിതം . ദിവ്യാലങ്കരണോപേതം രത്നപങ്കജമധ്യഗം .. 2.. കാലിന്ദീജലകല്ലോലസംഗിമാരുതസേവിതം . ചിന്തയഞ്ചേതസാ കൃഷ്ണം മുക്തോ ഭവതി സംസൃതേഃ .. 3.. ഇതി.. തസ്യ പുനാ രസനമിതിജലഭൂമിം തു സമ്പാതാഃ . കാമാദി കൃഷ്ണായേത്യേകം പദം . ഗോവിന്ദായേതി ദ്വിതീയം . ഗോപീജനേതി തൃതീയം . വല്ലഭേതി തുരീയം . സ്വാഹേതി പഞ്ചമമിതി പഞ്ചപദം ജപൻപഞ്ചാംഗം ദ്യാവാഭൂമീ സൂര്യാചന്ദ്രമസൗ തദ്രൂപതയാ ബ്രഹ്മ സമ്പദ്യത ഇതി . തദേഷ ശ്ലോകഃ ക്ലീമിത്യേതദാദാവാദായ കൃഷ്ണായ ഗോവിന്ദായ ഗോപീജനവല്ലഭായേതി ബൃഹന്മാനവ്യാസകൃദുച്ചരേദ്യോഽസൗ ഗതിസ്തസ്യാസ്തി മങ്ക്ഷു നാന്യാ ഗതിഃ സ്യാദിതി . ഭക്തിരസ്യ ഭജനം . ഏതദിഹാമുത്രോപാധിനൈരാശ്യേ- നാമുഷ്മിന്മനഃകൽപനം . ഏതദേവ ച നൈഷ്കർമ്യം . കൃഷ്ണം തം വിപ്രാ ബഹുധാ യജന്തി ഗോവിന്ദം സന്തം ബഹുധാ ആരാധയന്തി . ഗോപീജനവല്ലഭോ ഭുവനാനി ദധ്രേ സ്വാഹാശ്രിതോ ജഗദേതത്സുരേതാഃ .. 1.. വായുര്യഥൈകോ ഭുവനം പ്രവിഷ്ടോ ജന്യേജന്യേ പഞ്ചരൂപോ ബഭൂവ . കൃഷ്ണസ്തദേകോഽപി ജഗദ്ധിതാർഥം ശബ്ദേനാസൗ പഞ്ചപദോ വിഭാതി .. 2.. ഇതി.. തേ ഹോചുരുപാസനമേതസ്യ പരമാത്മനോ ഗോവിന്ദസ്യാഖിലാധാരിണോ ബ്രൂഹീതി . താനുവാച യത്തസ്യ പീഠം ഹൈരണ്യാഷ്ടപലാശമംബുജം തദന്തരാധികാനലാസ്ത്രയുഗം തദന്തരാലാദ്യർണാഖിലബീജം കൃഷ്ണായ നമ ഇതി ബീജാഢ്യം സബ്രഹ്മാ ബ്രാഹ്മണമാദായാനംഗഗായത്രീം യഥാവദാലിഖ്യ ഭൂമണ്ഡലം ശൂലവേഷ്ടിതം കൃത്വാംഗവാസുദേവാദി- രുക്മിണ്യാദിസ്വശക്തിം നന്ദാദിവസുദേവാദിപാർഥാദിനിധ്യാദിവീതം യജേത്സന്ധ്യാസു പ്രതിപത്തിഭിരുപചാരൈഃ . തേനാസ്യാഖിലം ഭവത്യഖിലം ഭവതീതി .. 2.. തദിഹ ശ്ലോകാ ഭവന്തി . ഏകോ വശീ സർവഗഃ കൃഷ്ണ ഈഡ്യ ഏകോഽപി സൻബഹുധാ യോ വിഭാതി . തം പീഠം യേഽനുഭജന്തി ധീരാ- സ്തേഷാം സിദ്ധിഃ ശാശ്വതീ നേതരേഷാം .. 3.. നിത്യോ നിത്യാനാം ചേതനശ്ചേതനാനാ- മേകോ ബഹൂനാം യോ വിദധാതി കാമാൻ . തം പീഠഗം യേഽനുഭജന്തി ധീരാ- സ്തേഷാം സുഖം ശാശ്വതം നേതരേഷാം .. 4.. ഏതദ്വിഷ്ണോഃ പരമം പദം യേ നിത്യോദ്യുക്താസ്തം യജന്തി ന കാമാത് . തേഷാമസൗ ഗോപരൂപഃപ്രയത്നാ- ത്പ്രകാശയേദാത്മപദം തദേവ .. 5.. യോ ബ്രഹ്മാണം വിദധാതി പൂർവം യോ വിദ്യാം തസ്മൈ ഗോപയതി സ്മ കൃഷ്ണഃ . തം ഹ ദേവമാത്മബുദ്ധിപ്രകാശം മുമുക്ഷുഃ ശരണം വ്രജേത് .. 6.. ഓങ്കാരേണാന്തരിതം യേ ജപന്തി ഗോവിന്ദസ്യ പഞ്ചപദം മനും . തേഷാമസൗ ദർശയേദാത്മരൂപം തസ്മാന്മുമുക്ഷുരഭ്യസേന്നിത്യശാന്തിഃ .. 7.. ഏതസ്മാ ഏവ പഞ്ചപദാദഭൂവ- ൻഗോവിന്ദസ്യ മനവോ മാനവാനാം . ദശാർണാദ്യാസ്തേഽപി സങ്ക്രന്ദനാദ്യൈ- രഭ്യസ്യന്തേ ഭൂതികാമൈര്യഥാവത് .. 8.. പപ്രച്ഛുസ്തദുഹോവാച ബ്രഹ്മസദനം ചരതോ മേ ധ്യാതഃ സ്തുതഃ പരമേശ്വരഃ പരാർധാന്തേ സോഽബുധ്യത . കോപദേഷ്ടാ മേ പുരുഷഃ പുരസ്താദാവിർബഭൂവ . തതഃ പ്രണതോ മായാനുകൂലേന ഹൃദാ മഹ്യമഷ്ടാദശാർണസ്വരൂപം സൃഷ്ടയേ ദത്ത്വാന്തർഹിതഃ . പുനസ്തേ സിസൃക്ഷതോ മേ പ്രാദുരഭൂവൻ . തേഷ്വക്ഷരേഷു വിഭജ്യ ഭവിഷ്യജ്ജഗദ്രൂപം പ്രാകാശയം . തദിഹ കാദാകാലാത്പൃഥിവീതോഽഗ്നിർബിന്ദോരിന്ദുസ്തത്സമ്പാതാത്തദർക ഇതി . ക്ലീങ്കാരാദജസ്രം കൃഷ്ണാദാകാശം ഖാദ്വായുരുത്തരാത്സുരഭിവിദ്യാഃ പ്രാദുരകാർഷമകാർഷമിതി . തദുത്തരാത്സ്ത്രീപുംസാദിഭേദം സകലമിദം സകലമിദമിതി .. 3.. ഏതസ്യൈവ യജനേന ചന്ദ്രധ്വജോ ഗതമോഹമാത്മാനം വേദയതി . ഓങ്കാരാലികം മനുമാവർതയേത് . സംഗരഹിതോഭ്യാനയത് . തദ്വിഷ്ണോഃ പരമം പദം സദാ പശ്യന്തി സൂരയഃ . ദിവീവ ചക്ഷുരാതതം . തസ്മാദേനം നിത്യമാവർതവേന്നിത്യമാവർതയേദിതി . ..4.. തദാഹുരേകേ യസ്യ പ്രഥമപദാദ്ഭൂമിർദ്വിതീയപദാജ്ജലം തൃതീയപദാത്തേജശ്ചതുർഥപദാദ്വായുശ്ചരമപദാദ്വ്യോമേതി . വൈഷ്ണവം പഞ്ചവ്യാഹൃതിമഥം മന്ത്രം കൃഷ്ണാവഭാസകം കൈവല്യസ്യ സൃത്യൈ സതതമാവർതയേത്സതതമാവർതയേദിതി .. 5.. തദത്ര ഗാഥാഃ യസ്യ ചാദ്യപദാദ്ഭൂമിർദ്വിതീയാത്സലിലോദ്ഭവഃ . തൃതീയാത്തേജ ഉദ്ഭൂതം ചതുർഥാദ്ഗന്ധവാഹനഃ .. 1.. പഞ്ചമാദംബരോത്പത്തിസ്തമേവൈകം സമഭ്യസേത് . ചന്ദ്രധ്വജോഽഗമദ്വിഷ്ണോഃ പരമം പദമവ്യയം .. 2.. തതോ വിശുദ്ധം വിമലം വിശോക- മശേഷലോഭാദിനിരസ്തസംഗം . യത്തത്പദം പഞ്ചപദം തദേവ സ വാസുദേവോ ന യതോഽന്യദസ്തി .. 3.. തമേകം ഗോവിന്ദം സച്ചിദാനന്ദവിഗ്രഹം പഞ്ചപദം വൃന്ദാവനസുരഭൂരുഹതലാസീനം സതതം മരുദ്ഗണോഽഹം പരമയാ സ്തുത്യാ സ്തോഷ്യാമി .. ഓം നമോ വിശ്വസ്വരൂപായ വിശ്വസ്ഥിത്യന്തഹേതവേ . വിശ്വേശ്വരായ വിശ്വായ ഗോവിന്ദായ നമോനമഃ .. 1.. നമോ വിജ്ഞാനരൂപായ പരമാനന്ദരൂപിണേ . കൃഷ്ണായ ഗോപീനാഥായ ഗോവിന്ദായ നമോനമഃ .. 2.. നമഃ കമലനേത്രായ നമഃ കമലമാലിനേ . നമഃ കമലനാഭായ കമലാപതയേ നമഃ .. 3.. ബർഹാപീഡാഭിരാമായ രാമായാകുണ്ഠമേധസേ . രമാമാനസഹംസായ ഗോവിന്ദായ നമോനമഃ .. 4.. കംസവംശവിനാശായ കേശിചാണൂരഘാതിനേ . വൃഷഭധ്വജവന്ദ്യായ പാർഥസാരഥയേ നമഃ .. 5.. വേണുനാദവിനോദായ ഗോപാലായാഹിമർദിനേ . കാലിന്ദീകൂലലോലായ ലോലകുണ്ഡലധാരിണേ .. 6.. പല്ലവീവദനാംഭോജമാലിനേ നൃത്തശാലിനേ . നമഃ പ്രണതപാലായ ശ്രീകൃഷ്ണായ നമോനമഃ .. 7.. നമഃ പാപപ്രണാശായ ഗോവർധനധരായ ച . പൂതനാജീവിതാന്തായ തൃണാവർതാസുഹാരിണേ .. 8.. നിഷ്കലായ വിമോഹായ ശുദ്ധായാശുദ്ധവൈരിണേ . അദ്വിതീയായ മഹതേ ശ്രീകൃഷ്ണായ നമോനനമഃ .. 9.. പ്രസീദ പരമാനന്ദ പ്രസീദ പരമേശ്വര . ആധിവ്യാധിഭുജംഗേന ദഷ്ടം മാമുദ്ധര പ്രഭോ .. 10.. ശ്രീകൃഷ്ണ രുക്മിണീകാന്ത ഗോപീജനമനോഹര . സംസാരസാഗരേ മഗ്നം മാമുദ്ധര ജഗദ്ഗുരോ .. 11.. കേശവ ക്ലേശഹരണ നാരായണ ജനാർദന . ഗോവിന്ദ പരമാനന്ദ മാം സമുദ്ധര മാധവ .. 12.. അഥൈവം സ്തുതിഭിരാരാധയാമി . തഥാ യൂയം പഞ്ചപദം ജപന്തഃ ശ്രീകൃഷ്ണം ധ്യായന്തഃ സംസൃതിം തരിഷ്യഥേതി ഹോവാച ഹൈരണ്യഗർഭഃ . അമും പഞ്ചപദം മനുമാർതയേയേദ്യഃ സ യാത്യനായാസതഃ കേവലം തത്പദം തത് . അനേജദേകം മനസോ ജവീയോ നൈനദ്ദേവാ ആപ്നുവൻപൂർവമർഷദിതി . തസ്മാത്കൃഷ്ണ ഏവ പരമം ദേവസ്തം ധ്യായേത് . തം രസയേത് . തം യജേത് . തം ഭജേത് . ഓം തത്സദിത്യുപനിഷത് .. ഓം ഭദ്രം കർണേഭിഃ ശൃണുയാമ ദേവാഃ .. ഭദ്രം പശ്യേമാക്ഷഭിര്യജത്രാഃ .. സ്ഥിരൈരംഗൈസ്തുഷ്ടുവാം ̐സസ്തനൂഭിഃ .. വ്യശേമ ദേവഹിതം യദായുഃ .. സ്വസ്തി ന ഇന്ദ്രോ വൃദ്ധശ്രവാഃ .. സ്വസ്തി നഃ പൂഷാ വിശ്വവേദാഃ .. സ്വസ്തി നസ്താർക്ഷ്യോ അരിഷ്ടനേമിഃ .. സ്വസ്തി നോ ബൃഹസ്പതിർദധാതു .. ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ .. ഇതി ഗോപാലപൂർവതാപിന്യുപനിഷത്സമാപ്താ .. ഓം ഏകദാ ഹി വ്രജസ്ത്രിയഃ സകാമാഃ ശർവരീമുഷിത്വാ സർവേശ്വരം ഗോപാലം കൃഷ്ണമൂചിരേ . ഉവാച താഃ കൃഷ്ണ അമുകസ്മൈ ബ്രാഹ്മണായ ഭൈക്ഷ്യം ദാതവ്യമിതി ദുർവാസസ ഇതി . കഥം യാസ്യാമോ ജലം തീർത്വാ യമുനായാഃ . യതഃ ശ്രേയോ ഭവതി കൃഷ്ണേതി ബ്രഹ്മചാരീത്യുക്ത്വാ മാർഗം വോ ദാസ്യതി . യം മാം സ്മൃത്വാഽഗാധാ ഗാധാ ഭവതി . യം മാം സ്മൃത്വാഽപൂതഃ പൂതോ ഭവതി . യം മാം സ്മൃത്വാഽവ്രതീ വ്രതീ ഭവതി . യം മാം സ്മൃത്വാ സകാമോ നിഷ്കാമോ ഭവതി . യം മാം സ്മൃത്വാഽശ്രോത്രിയഃ ശ്രോത്രിയോ ഭവതി . യം മാം സ്മൃത്വാഽഗാധതഃ സ്പർശരഹിതാപി സർവാ സരിദ്ഗാധാ ഭവതി . ശ്രുത്വാ തദ്വാക്യം ഹി വൈ രൗദ്രം സ്മൃത്വാ തദ്വാക്യേന തീർത്വാ തത്സൗര്യാം ഹി വൈ ഗത്വാശ്രമം പുണ്യതമം ഹി വൈ നത്വാ മുനിം ശ്രേഷ്ഠതമം ഹി വൈ രൗദ്രം ചേതി . ദത്ത്വാസ്മൈ ബ്രാഹ്മണായ ക്ഷീരമയം ഘൃതമയമിഷ്ടതമം ഹി വൈ മൃഷ്ടതമം ഹി തുഷ്ടഃ സ്നാത്വാ ഭുക്ത്വാ ഹിത്വശിഷം പ്രയുജ്യാന്നം ജ്ഞാത്വാദാത് . കഥം യാസ്യാമോ തീർത്വാ സൗര്യാം . സ ഹോവാച മുനിർദുർവാസനം മാം സ്മൃത്വാ വോ ദാസ്യതീതി മാർഗം . താസാം മധ്യേ ഹി ശ്രേഷ്ഠാ ഗാന്ധർവീ ഹ്യുവാച തം തം ഹി വൈ താമിഃ . ഏവം കഥം കൃഷ്ണോ ബ്രഹ്മചാരീ . കഥം ദുർവാസനോ മുനിഃ . താം ഹി മുഖ്യാം വിധായ പൂർവമനുകൃത്വാ തൂഷ്ണീമാസുഃ . ശബ്ദവാനാകാശഃ ശബ്ദാകാശാഭ്യാം ഭിന്നഃ . തസ്മിന്നാകാശസ്തിഷ്ഠതി . ആകാശേ തിഷ്ഠതി സ ഹ്യാകാശസ്തം ന വേദ . സ ഹ്യാത്മാ . അഹം കഥം ഭോക്താ ഭവാമി . രൂപവദിദം തേജോ രൂപാഗ്നിഭ്യാം ഭിന്നം . തസ്മിന്നഗ്നിസ്തിഷ്ഠതി . അഗ്നൗ തിഷ്ഠതി അഗ്നിസ്തം ന വേദ . സ ഹ്യാത്മാ . അഹം കഥം ഭോക്താ ഭവാമി . രസവത്യ ആപോ രസാദ്ഭ്യാം ഭിന്നാഃ . താസ്വാപസ്തിഷ്ഠന്തി . അപ്സു ഭൂമിർഗന്ധഭൂമിഭ്യാം ഭിന്നാ . തസ്യാം ഭൂമിസ്തിഷ്ഠതി . ഭൂമൗ തിഷ്ഠതി . ഭൂമിസ്തം ന വേദ . സ ഹ്യാത്മാ . അഹം കഥം ഭോക്താ ഭവാമി . ഇദം ഹി മനസൈവേദം മനുതേ . താനിദം ഹി ഗൃഹ്ണാതി . യത്ര സർവമാത്മൈവാഭൂത്തത്ര കുത്ര വാ മനുതേ . കഥം വാ ഗച്ഛതീതി . സ ഹ്യാത്മാ . അഹം കഥം ഭോക്താ ഭവാമി . അയം ഹി കൃഷ്ണോ യോ ഹി പ്രേഷ്ഠഃ ശരീരദ്വയകാരണം ഭവതി . ദ്വാ സുപർണാ ഭവതോ ബ്രഹ്മണോഽഹം സംഭൂതസ്തഥേതരോ ഭോക്താ ഭവതി . അന്യോ ഹി സാക്ഷീ ഭവതീതി . വൃക്ഷധർമേ തൗ തിഷ്ഠതഃ . അതോഓ ഭോക്തഭോക്താരൗ . പൂർവോ ഹി ഭോക്താ ഭവതി . തഥേതരോഽഭോക്താ കൃഷ്ണോ ഭവതീതി . യത്ര വിദ്യാവിദ്യേ ന വിദാമ . വിദ്യാവിദ്യാഭ്യാം ഭിന്നോ വിദ്യാമയോ ഹി യഃ കഥം വിഷയീ ഭവതീതി . യോ ഹ വൈ കാമേന കാമാൻകാമയതേ സ കാമീ ഭവതി . യോ ഹ വൈ ത്വകാമേന കാമാൻകാമയതേ സോഽകാമീ ഭവതി . ജന്മജരാഭ്യാം ഭിന്നഃ സ്ഥാണുരയമച്ഛേദ്യോഽയം യോഽസൗ സൂര്യേ തിഷ്ഠതി യോഽസൗ ഗോഷു തിഷ്ഠതി . യോഽസൗ ഗോപാൻപാലയതി . യോഽസൗ സർവേഷു ദേവേഷു തിഷ്ഠതി . യോഽസൗ സർവൈർദേവൈർഗീയതേ . യോഽസൗ സർവേഷു ഭൂതേഷ്വാവിശ്യ ഭൂതാനി വിദധാതി സ വോ ഹി സ്വാമീ ഭവതി . സാ ഹോവാച ഗാന്ധർവീ . കഥം വാസ്മാസു ജാതോ ഗോപാലഃ കഥം വാ ജ്ഞാതോഽസൗ ത്വയാ മുനേ കൃഷ്ണഃ . കോ വാസ്യ മന്ത്രഃ കിം സ്ഥാനം . കഥം വാ ദേവക്യാ ജാതഃ . കോ വാസ്യ ജായാഗ്രാമോ ഭവതി . കീദൃശീ പൂജാസ്യ ഗോപാലസ്യ ഭവതി . സാക്ഷാത്പ്രകൃതി- പരോഽയമാത്മാ ഗോപാലഃ കഥം ത്വവതീർണോ ഭൂമ്യാം ഹി വൈ സാ ഗാന്ധർവീ മുനിമുവാച . സ ഹോവാച താം ഹി വൈ പൂർവം നാരായണോ യസ്മിംല്ലോകാ ഓതാശ്ച പ്രോതാശ്ച തസ്യ ഹൃത്പദ്മാജാതോഽബ്ജയോനിസ്തപസ്തപസ്തപ്ത്വാ തസ്മൈ ഹ വരം ദദൗ . സ കാമപ്രശ്നമേവ വവ്രേ . തം ഹാസ്മൈ ദദൗ . സ ഹോവാചാബ്ജയോനിഃ യോ വാവതാരാണാം മധ്യേ ശ്രേഷ്ഠോഽവതാരഃ കോ ഭവതി . യേന ലോകാസ്തുഷ്ടാ ഭവന്തി . യം സ്മൃത്വാ മുക്താ അസ്മാത്സംസാരാദ്ഭവന്തി . കഥം വാസ്യാവതാരസ്യ ബ്രഹ്മതാ ഭവതി . സ ഹോവാച തം ഹി വൈ നാരായണോ ദേവഃ . സകാമ്യാ മേരോഃ ശൃംഗേ യഥാ സപ്തപുര്യോ ഭവന്തി തഥാ നിഷ്കാമ്യാഃ സകാമ്യാ ഭൂഗോപാലചക്രേ സപ്തപുര്യോ ഭവന്തി . താസാം മധ്യേ സാക്ഷാദ്ബ്രഹ്മ ഗോപാലപുരീ ഭവതി . സകാമ്യാ നിഷ്കാമ്യാ ദേവാനാം സർവേഷാം ഭൂതാനാം ഭവതി . അഥാസ്യ ഭജനം ഭവതി . യഥാ ഹി വൈ സരസി പദ്മം തിഷ്ഠതി തഥാ ഭൂമ്യാം തിഷ്ഠതി . ചക്രേണ രക്ഷിതാ മഥുരാ . തസ്മാദ്ഗോപാലപുരീ ഭവതി ബൃഹദ്ബൃഹദ്വനം മധോർമധുവനം താലസ്താലവനം കാമ്യം കാമ്യവനം ബഹുലാ ബഹുലവനം കുമുദഃ കുമുദവനം ഖദിരഃ ഖദിരവനം ഭദ്രോ ഭദ്രവനം ഭാണ്ഡീര ഇതി ഭാണ്ഡീരവനം ശ്രീവനം ലോഹവനം വൃന്ദാവനമേതൈരാവൃതാ പുരീ ഭവതി . തത്ര തേഷ്വേവ ഗഗനേശ്വേവം ദേവാ മനുഷ്യാ ഗന്ധർവാ നാഗാഃ കിംനരാ ഗായന്തി നൃത്യന്തീതി . തത്ര ദ്വാദശാദിത്യാ ഏകാദശ രുദ്രാ അഷ്ടൗ വസവഃ സപ്ത മുനയോ ബ്രഹ്മാ നാരദശ്ച പഞ്ച വിനായകാ വീരേശ്വരോ രുദ്രേശ്വരോഽംബികേശ്വരോ ഗണേശ്വരോ നീലകണ്ഠേശ്വരോ വിശ്വേശ്വരോ ഗോപാലേശ്വരോ ഭദ്രേശ്വര ഇത്യഷ്ടാവന്യാനി ലിംഗാനി ചതുർവിംശതിർഭവന്തി . ദ്വേ വനേ സ്തഃ കൃഷ്ണവനം ഭദ്രവനം . തയോരന്തർദ്വാദശ വനാനി പുണ്യാനി പുണ്യതമാനി . തേശ്വേവ ദേവാസ്തിഷ്ഠന്തി . സിദ്ധാഃ സിദ്ധിം പ്രാപ്താഃ . തത്ര ഹി രാമസ്യ രാമമൂർതിഃ പ്രദ്യുമ്നസ്യ പ്രദ്യുമ്നമൂർതിരനിരുദ്ധസ്യ- അനിരുദ്ധമൂർതിഃ കൃഷ്ണസ്യ കൃഷ്ണമൂർതിഃ . വനേശ്വേവം മഥുരാസ്വേവം ദ്വാദശ മൂർതയോ ഭവന്തി . ഏകാം ഹി രുദ്രാ യജന്തി . ദ്വിതീയാം ഹി ബ്രഹ്മാ യജതി . തൃതീയാം ബ്രഹ്മജാ യജന്തി . ചതുർഥീം മരുതോ യജന്തി . പഞ്ചമീം വിനായകാ യജന്തി . ഷഷ്ഠീം ച വസവോ യജന്തി . സപ്തമീമൃഷയോ യജന്തി . നവമീമപ്സരസോ യജന്തി . ദശമീ വൈ ഹ്യന്തർധാനേ തിഷ്ഠതി . ഏകാദശീതി- സ്വപദാനുഗാ . ദ്വാദശീതി ഭൂമ്യാം തിഷ്ഠതി . താം ഹി യേ യജന്തി തേ മൃത്യും തരന്തി . മുക്തിം ലഭന്തേ . ഗർഭജന്മജരാമരണതാപത്രയാത്മകദുഃഖം തരന്തി . തദപ്യേതേ ശ്ലോകാ ഭവന്തി . സമ്പ്രാപ്യ മഥുരാ രമ്യാം സദാ ബ്രഹ്മാദിവന്ദിതാം . ശംഖചക്രഗദാശാർമ്ഗരക്ഷിതാം മുസലാദിഭിഃ .. 1.. യത്രാസൗ സംസ്ഥിതഃ കൃഷ്ണഃ സ്ത്രീഭിഃ ശക്ത്യാ സമാഹിതഃ . രമാനിരുദ്ധപ്രദ്യുമ്നൈ രുക്മിണ്യാ സഹിതോ വിഭുഃ .. 2.. ചതുഃശബ്ദോ ഭവേദേകോ ഹ്യോങ്കാരശ്ച ഉദാഹൃതഃ . തസ്മാദേവ പരോ രജസേതി സോഽഹമിത്യവധാര്യാത്മാനം ഗോപാലോഽഹമിതി ഭാവയേത് . സ മോക്ഷമശ്നുതേ . സ ബ്രഹ്മത്വമധിഗച്ഛതി . സ ബ്രഹ്മവിദ്ഭവതി . സ ഗോപാഞ്ജീവാനാത്മത്വേന സൃഷ്ടിപര്യന്തമാലാതി . സ ഗോപാലോ ഹ്യോം ഭവതി . തത്സത്സോഽഹം . പരം ബ്രഹ്മ കൃഷ്ണാത്മകോ നിത്യാനന്ദൈക്യസ്വരൂപഃ സോഽഹം . തത്സദ്ഗോപാലോഽഹമേവ . പരം സത്യമബാധിതം സോഽഹമിത്യത്മാനമാദായ മനസൈക്യം കുര്യാത് . ആത്മാനം ഗോപാലോഽഹമിതി ഭാവയേത് . സ ഏവാവ്യക്തോഽനന്തോ നിത്യോ ഗോപാലഃ . മഥുരായാം സ്ഥിതിർബ്രഹ്മൻസർവദാ മേ ഭവിഷ്യതി . ശംഖചക്രഗദാപദ്മവനമാലാധരസ്യ വൈ .. 1.. വിശ്വരൂപം പരഞ്ജ്യോതിഃ സ്വരൂപം രൂപവർജിതം . മഥുരാമണ്ഡലേ യസ്തു ജംബൂദ്വീപേ സ്ഥിതോഽപി വാ .. 2.. യോഽർചയേത്പ്രതിമാം മാം ച സ മേ പ്രിയതരോ ഭുവി . തസ്യാമധിഷ്ഠിതഃ കൃഷ്ണരൂപീ പൂജ്യസ്ത്വയാ സദാ .. 3.. ചതുർധാ ചാസ്യാവതാരഭേദത്വേന യജന്തി മാം . യുഗാനുവർതിനോ ലോകാ യജന്തീഹ സുമേധസഃ .. 4.. ഗോപാലം സാനുജം കൃഷ്ണം രുക്മിണ്യാ സഹ തത്പരം . ഗോപാലോഽഹമജോ നിത്യഃ പ്രദ്യുമ്നോഽഹം സനാതനഃ .. 5.. രാമോഽഹമനിരുദ്ധോഽഹമാത്മാനം ചാർചയേദ്ബുധഃ . മയോക്തേന സ ധർമേണ നിഷ്കാമേന വിഭാഗശഃ .. 6.. തൈരഹം പൂജനീയോ ഹി ഭദ്രകൃഷ്ണനിവാസിഭിഃ . തദ്ധർമഗതിഹീനാ യേ തസ്യാം മയി പരായണാഃ .. 7.. കലിനാ ഗ്രസിതാ യേ വൈ തേഷാം തസ്യാമവസ്ഥിതിഃ . യഥാ ത്വം സഹ പുത്രൈസ്തു യഥാ രുദ്രോ ഗണൈഃ സഹ .. 8.. യഥാ ശ്രിയാഭിയുക്തോഽഹം തഥാ ഭക്തോ മമ പ്രിയഃ . സ ഹോവാചാബ്ജയോനിശ്ചതുർഭിർദേവൈഃ കഥമേകോ ദേവഃ സ്യാത് . ഏകമക്ഷരം യദ്വിശ്രുതമനേകാക്ഷരം കഥം സംഭൂതം . സ ഹോവാച ഹി തം പൂർവമേകമേവാദ്വിതീയം ബ്രഹ്മാസീത് . തസ്മാദവ്യക്തമേകാക്ഷരം . തസ്മദക്ഷരാന്മഹത് . മഹതോഽഹങ്കാരഃ . തസ്മാദഹങ്കാരാത്പഞ്ച തന്മാത്രാണി . തേഭ്യോ ഭൂതാനി . തൈരാവൃതമക്ഷരം . അക്ഷരോഽഹമോങ്കാരോഽയമജരോഽമരോഽഭയോഽമൃതോ ബ്രഹ്മാഭയം ഹി വൈ . സ മുക്തോഽഹമസ്മി . അക്ഷരോഽഹമസ്മി . സത്താമാത്രം ചിത്സ്വരൂപം പ്രകാശം വ്യാപകം തഥാ .. 9.. ഏകമേവാദ്വയം ബ്രഹ്മ മായയാ ച ചതുഷ്ടയം . രോഹിണീതനയോ വിശ്വ അകാരാക്ഷരസംഭവഃ .. 10.. തൈജസാത്മകഃ പ്രദ്യുമ്ന ഉകാരാക്ഷരസംഭവഃ . പ്രാജ്ഞാത്മകോഽനിരുദ്ധോഽസൗ മകാരാക്ഷരസംഭവഃ .. 11.. അർധമാത്രാത്മകഃ കൃഷ്ണോ യസ്മിന്വിശ്വം പ്രതിഷ്ഠിതം . കൃഷ്ണാത്മികാ ജഗത്കർത്രീ മൂലപ്രകൃതീ രുക്മിണീ .. 12.. വ്രജസ്ത്രീജനസംഭൂതഃ ശ്രുതിഭ്യോ ജ്ഞാനസംഗതഃ . പ്രണവത്വേന പ്രകൃതിത്വം വദന്തി ബ്രഹ്മവാദിനഃ .. 13.. തസ്മാദോങ്കാരസംഭൂതോ ഗോപാലോ വിശ്വസംസ്ഥിതഃ . ക്ലീമോങ്കാരസ്യൈകതത്വം വദന്തി ബ്രഹ്മവാദിനഃ .. 14.. മഥുരായാം വിശേഷേണ മാം ധ്യായന്മോക്ഷമശ്നുതേ . അഷ്ടപത്രം വികസിതം ഹൃത്പദ്മം തത്ര സംസ്ഥിതം .. 15.. ദിവ്യധ്വജാതപത്രൈസ്തു ചിഹ്നിതം ചരണദ്വയം . ശ്രീവത്സലാഞ്ഛനം ഹൃത്സ്ഥം കൗസ്തുഭം പ്രഭയാ യുതം .. 16.. ചതുർഭുജം ശംഖചക്രശാർമ്ഗപദ്മഗദാന്വിതം . സുകേയൂരാന്വിതം ബാഹും കണ്ഠമാലസുശോഭിതം .. 17.. ദ്യുമത്കിരീടമഭയം സ്ഫുരന്മകരകുണ്ഡലം . ഹിരണ്മയം സൗമ്യതനും സ്വഭക്തായാഭയപ്രദം .. 18.. ധ്യായേന്മനസി മാം നിത്യം വേണുശൃംഗധരം തു വാ . മഥ്യതേ തു ജഗത്സർവം ബ്രഹ്മജ്ഞാനേന യേന വാ .. 19.. മത്സാരഭൂതം യദ്യത്സ്യാന്മഥുരാ സാ നിഗദ്യതേ . അഷ്ടദിക്പാലകൈർഭൂമിപദ്മം വികസിതം ജഗത് .. 20.. സംസാരാർണവസഞ്ജാതം സേവിതം മമ മാനസേ . ചന്ദ്രസൂര്യത്വിഷോ ദിവ്യാ ധ്വജാ മേരുർഹിരണ്മയഃ .. 21.. ആതപത്രം ബ്രഹ്മലോകമഥോർധ്വം ചരണം സ്മൃതം . ശ്രീവത്സസ്യ സ്വരൂപം തു വർതതേ ലാഞ്ഛനൈഃ സഹ .. 22.. ശ്രീവത്സലക്ഷണം തസ്മാത്കഥ്യതേ ബ്രഹ്മവാദിഭിഃ . യേന സൂര്യാഗ്നിവാക്ചന്ദ്രതേജസാ സ്വസ്വരൂപിണാ .. 23.. വർതതേ കൗസ്തുഭാഖ്യമണിം വദന്തീശമാനിനഃ . സത്ത്വം രജസ്തമ ഇതി അഹങ്കാരശ്ചതുർഭുജഃ .. 24.. പഞ്ചഭൂതാത്മകം ശംഖം കരേ രജസി സംസ്ഥിതം . ബാലസ്വരൂപമിത്യന്തം മനശ്ചക്രം നിഗദ്യതേ .. 25.. ആദ്യാ മായാ ഭവേച്ഛാർമ്ഗം പദ്മം വിശ്വം കരേ സ്ഥിതം . ആദ്യാ വിദ്യാ ഗദാ വേദ്യാ സർവദാ മേ കരേ സ്ഥിതാ .. 26.. ധർമാർഥകാമകേയൂരൈർദിവ്യൈർദിവ്യമയേരിതൈഃ . കണ്ഠം തു നിർഗുണം പ്രോക്തം മാല്യതേ ആദ്യയാഽജയാ .. 27.. മാലാ നിഗദ്യതേ ബ്രഹ്മംസ്തവ പുത്രൈസ്തു മാനസൈഃ . കൂടസ്ഥം സത്ത്വരൂപം ച കിരീടം പ്രവദന്തി മാം .. 28.. ക്ഷീരോത്തരം പ്രസ്ഫുരന്തം കുണ്ഡലം യുഗലം സ്മൃതം . ധ്യായേന്മമ പ്രിയം നിത്യം സ മോക്ഷമധിഗച്ഛതി .. 29.. സ മുക്തോ ഭവതി തസ്മൈ സ്വാത്മാനം തു ദദാമി വൈ . ഏതത്സർവം മയാ പ്രോക്തം ഭവിഷ്യദ്വൈ വിധേ തവ .. 30.. സ്വരൂപം ദ്വിവിധം ചൈവ സഗുണം നിർഗുണാത്മകം .. 31.. സ ഹോവാചാബ്ജയോനിഃ . വ്യക്തീനാം മൂർതീനാം പ്രോക്താനാം കഥം ചാഭരണാനി ഭവന്തി . കഥം വാ ദേവാ യജന്തി . രുദ്രാ യജന്തി . ബ്രഹ്മാ യജതി . ബ്രഹ്മജാ യജന്തി . വിനായകാ യജന്തി . ദ്വാദശാദിത്യാ യജന്തി . വസവോ യജന്തി . ഗന്ധർവാ യജന്തി . സപദാനുഗാ അന്തർധാനേ തിഷ്ഠന്തി . കാം മനുഷ്യാ യജന്തി . സഹോവാച തം ഹി വൈ നാരായണോ ദേവ ആദ്യാ വ്യക്താ ദ്വാദശ മൂർതയഃ സർവേഷു ലോകേഷു സർവേഷു ദേവേഷു സർവേഷു മനുഷ്യേഷു തിഷ്ഠന്തീതി . രുദ്രേഷു രൗദ്രീ ബ്രഹ്മാണീഷു ബ്രാഹ്മീ ദേവേഷു ദൈവീ മനുഷ്യേഷു മാനവീ വിനായകേഷു വിഘ്നവിനാശിനീ ആദിത്യേഷു ജ്യോതിർഗന്ധർവേഷു ഗാന്ധർവീ അപ്സരഃസ്വേവം ഗൗർവസുഷ്വേവം കാമ്യാ അന്തർധാനേഷ്വപ്രകാശിനീ ആവിർഭാവതിരോഭാവാ സ്വപദേ തിഷ്ഠന്തി . താമസീ രാജസീ സാത്ത്വികീ മാനുഷീ വിജ്ഞാനഘന ആനന്ദസച്ചിദാനന്ദൈകരസേ ഭക്തിയോഗേ തിഷ്ഠതി . ഓം പ്രാണാത്മനേ ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ പ്രാണാത്മനേ നമോനമഃ .. 1.. ഓം ശ്രീകൃഷ്ണായ ഗോവിന്ദായ ഗോപീജനവല്ലഭായ ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ നമോനമഃ .. 2.. ഓംപാനാത്മനേ ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ അപാനാത്മനേ നമോനമഃ .. 3.. ഓം ശ്രീകൃഷ്ണായാനിരുദ്ധായ ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ വൈ നമോനമഃ .. 4.. ഓം വ്യാനാത്മനേ ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ വ്യാനാത്മനേ നമോനമഃ .. 5.. ഓം ശ്രീകൃഷ്ണായ രാമായ ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ വൈ നമോനമഃ .. 6.. ഓംുദാനാത്മനേ ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ ഉദാനാത്മനേ നമോനമഃ .. 7.. ഓം ശ്രീകൃഷ്ണായ ദേവകീനന്ദനായ ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ വൈ നമോനമഃ .. 8.. ഓം സമാനാത്മനേ ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ സമാനാത്മനേ നമോനമഃ .. 9.. ഓം ശ്രീഗോപാലായ നിജസ്വരൂപായ ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ വൈ നമോനമഃ .. 10.. ഓം യോഽസൗ പ്രധാനാത്മാ ഗോപാല ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ വൈ നമോനമഃ .. 11.. ഓം യോഽസാവിന്ദ്രിയാത്മാ ഗോപാല ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ വൈ നമോനമഃ .. 12.. ഓം യോഽസൗ ഭൂതാത്മാ ഗോപാല ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ വൈ നമോനമഃ .. 13.. ഓം യോഽസാവുത്തമപുരുഷോ ഗോപാല ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തമൈ വൈ നമോനമഃ .. 14.. ഓം യോഽസൗ ബ്രഹ്മ പരം വൈ ബ്രഹ്മ ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ വൈ നമോനമഃ .. 15.. ഓം യോഽസൗ സർവഭൂതാത്മാ ഗോപാല ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ നമോനമഃ .. 16.. ഓം ജാഗ്രത്സ്വപ്നസുഷുപ്തിതുരീയതുരീയാതീതോഽന്തര്യാമീ ഗോപാല ഓം തത്സദ്ഭൂർഭുവഃ സുവസ്തസ്മൈ വൈ നമോനമഃ .. 17.. ഏകോ ദേവഃ സർവഭൂതേഷു ഗൂഢഃ സർവവ്യാപീ സർവഭൂതാന്തരാത്മാ . കർമാധ്യക്ഷഃ സർവഭൂതാധിവാസഃ സാക്ഷീ ചേതാ കേവലോ നിർഗുണശ്ച .. 18.. രുദ്രായ നമഃ . ആദിത്യായ നമഃ . വിനായകായ നമഃ . സൂര്യായ നമഃ . വിദ്യായൈ നമഃ . ഇന്ദ്രായ നമഃ . അഗ്നയേ നമഃ . യമായ നമഃ . നിരൃതയേ നമഃ . വരുണായ നമഃ . വായവേ നമഃ . കുബേരായ നമഃ . ഈശാനായ നമഃ . സർവേഭ്യോ ദേവേഭ്യോ നമഃ . ദത്ത്വാ സ്തുതിം പുണ്യതമാം ബ്രഹ്മണേ സ്വസ്വരൂപിണേ . കർതൃത്വം സർവഭൂതാനാമന്തർധാനോ ബഭൂവ സഃ .. 19.. ബ്രഹ്മണേ ബ്രഹ്മപുത്രേഭ്യോ നാരദാത്തു ശ്രുതം മുനേ . തഥാ പ്രോക്തം തു ഗാന്ധർവി ഗച്ഛ ത്വം സ്വാലയാന്തികം .. 20.. ഇതി.. ഓം ഭദ്രം കർണേഭിഃ ശൃണുയാമ ദേവാഃ .. ഭദ്രം പശ്യേമാക്ഷഭിര്യജത്രാഃ .. സ്ഥിരൈരംഗൈസ്തുഷ്ടുവാം ̐സസ്തനൂഭിഃ .. വ്യശേമ ദേവഹിതം യദായുഃ .. സ്വസ്തി ന ഇന്ദ്രോ വൃദ്ധശ്രവാഃ .. സ്വസ്തി നഃ പൂഷാ വിശ്വവേദാഃ .. സ്വസ്തി നസ്താർക്ഷ്യോ അരിഷ്ടനേമിഃ .. സ്വസ്തി നോ ബൃഹസ്പതിർദധാതു .. ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ .. ഹരിഃ ഓം തത്സത് .. ഇതി ഗോപാലോത്തരതാപിന്യുപനിഷത്സമാപ്താ ..

പഞ്ച ദേവതാ പൂജാ ശ്രീഗണേശായ നമഃ ॥ ॥ അഥ പഞ്ച ദേവതാ-പൂജന-വിധി ॥ സ്നാതഃ ശ്വേതവസ്ത്രപരിധാനം കൃത്വാ കുശഹസ്തോ യജമാനഃ ഓം യജ്ഞോപവീതം പരമം പവിത്രം പ്രജാപതേര്യത്സഹജം പുരസ്താത് । ആയുഷ്യമഗ്ര്യം പ്രതിമുഞ്ച ശുഭ്രം യജ്ഞോപവീതം ബലമസ്തു തേജഃ ॥ ഓം യജ്ഞോപവീതമസി യജ്ഞസ്യ ത്വാ യജ്ഞോപവീതേനോപനഹ്യാമി ॥ ഇതി മംത്രേണ യജ്ഞോപവീതധാരണം കൃത്വാ ആസനോ പരി ഉപവിഷ്ടഃ ചന്ദന-ലേപനം കുര്യാത്। തിലകം ചന്ദനസ്യാഥ പവിത്രം പാപനാശനം । യഃ കുര്യാത് പ്രത്യഹം സ്നാത്വാ ലക്ഷ്മീര്‍വസതി തദ്ഗൃഹേ ॥ തതഃ-- ഓം അപവിത്രഃ പവിത്രോ വാ സര്‍വാസ്ഥാം ഗതോഽപി വാ । യഃ സ്മരേത്പുണ്ഡരീകാക്ഷം സ ബാഹ്യാഭ്യന്തരഃ ശുചിഃ ॥ ഇതി ജലേന്‍ ആത്മാനം പുജോപകരണാനി ച അഭിഷിഞ്ചേത് । ഓം പൃത്വീ ത്വയാ ധൃതാ ലോകാ ദേവീ ത്വം വിഷ്ണുനാ ധൃതാ । ത്വഞ്ച ധാരയ മാം ദേവി പവിത്രം കുരു ചാസനം ॥ ഇതി പ്രണംയ ത്രികോണമണ്ഡലം വിധായ ജലഗന്ധാക്ഷതപുഷ്പൈ । ഓം പൃഥിവ്യൈ നമഃ। ഓം ആധാരശക്തയേ നമഃ। ഓം കുര്‍മായ നമഃ। ഓം അനന്തായ നമഃ। ഓം ശേഷനാഗായ നമഃ। സമ്പൂജ്യ। തതഃ ശ്വേതസര്‍ഷപാനാദായ ഓം ഗംഗേ ച യമുനേ ചൈവ ഗോദാവരി സരസ്വതീ। നര്‍മദേ സിന്ധു കാവേരി ജലേഽസ്മിന്‍സന്നിധി കുരു॥ ഇത്യധോപോപാത്രേ ഗങ്ഗാദിതിര്‍ഥാന്യാഹൂയ। ഓം ഗംഗാദിസരിദ്ഭ്യോ നമഃ । ഇതി ഗന്ധാക്ഷതപുഷ്പൈഃ സമ്പൂജ്യബദ്ധാഞ്ജലിര്‍ഭൂത്വാ പ്രാര്‍ഥയേത് । ഓം സൂര്യ്യസ്സോമോ യമഃ കാലഃ സന്ധ്യേ ഭൂതാന്യഹഃ ക്ഷമാ । പവനോ ദിക്പതിര്‍ഭൂമി രാകാ ശംഖശ്ചരാമരാഃ। ബ്രഹ്മേശാസനമാസ്ഥായ കല്‍പ്യധ്വമിഹ സന്നിധിം । തദ്വിഷ്ണോഃ പരമം ധാമ സദാ പശ്യന്തി സൂരയഃ ॥ ഓം വിഷ്ണുര്‍വിഷ്ണുര്‍വിഷ്ണുഃ ശ്രീമദ്ഭഗവതോ മഹാപുരുഷസ്യ വിഷ്ണോരാജ്ഞയാ പ്രവര്‍തമാനസ്യ അദ്യ ശ്രീബ്രഹ്മണോഹ്നി ദ്വിതിയപരാര്‍ദ്ധേ ശ്രീശ്വേതവാരാഹകല്‍പേ വൈവസ്വതമന്വന്തരേ അഷ്ടാവിംശതിതമേ കലിയുഗേ കലിപ്രഥമചരണോ ഭാരതവര്‍ഷേ ഭരതഖണ്ഡേ ശാലിവാഹനശകേ ബൌധാവതാരേ അമുകസംവത്സരേ അമുകമാസേ അമുകപക്ഷേ അമുകതിഥൌ അമുകവാസരേ അമുകഗോത്രോഽഹം അമുകശര്‍മാഽഹം അമുകപ്രധാനദേവാര്‍ചനദ്വാരാ മമ സപരിവാരസ്യ സകുടുംബസ്യ സകലദുരിതോപശമനാര്‍ഥം സര്‍വാപദാം ശാന്ത്യര്‍ഥം വിപുലധനധാന്യ സുഖസൌഭാഗ്യാദി-നിഖിലസദഭിഷ്ട-സംസിദ്ധയേ ച അമുക പ്രധാന ദേവതാ പൂജനം ബ്രാഹ്മണവരണം സ്വസ്ത്യാഹവാചനം കലശസ്ഥാനം ഗണേശാദി പഞ്ചദേവതാനവഗ്രഹ-ദിക്പാലാദി-സര്‍വദേവൈര്‍ദേവോഭിശ്ച സഹ അമുകപ്രാധാന ദേവതാപൂജനം കരിഷ്യേ ॥ ഇതി സംകല്‍പഃ തതഃ സ്വസ്ത്യയനം ഓം സ്വസ്തി നഽ ഇന്ദ്രോ വൃദ്ധശ്രവാഃ സ്വസ്തിനഃ പൂഷാ വിശ്വവേദാഃ സ്വസ്തിനസ്താര്‍ക്ഷ്യോഽരിഷ്ടനേമിഃസ്വസ്തിനോ ബൃഹസ്പതിര്‍ദധാതു ॥ ഓം പൃശ്നിമാതരഃ ശുഭംയാവാനോ വിദഥേഷു ജഗ്മയഃ അഗ്നിര്‍ജിഹ്വാ മനവഃ സൂരചക്ഷസോ വിശ്വേനോ ദേവാഽവസാഗമന്നിഹ ॥ ഓം ഭദ്രംകര്‍ണേഭി ശൃണുയാമ ദേവാ ഭദ്രമ്പശ്യേമാക്ഷഭിര്യജത്രാഃ സ്ഥിരൈരംഗൈസ്തുഷ്ടുവാം സസ്തനൂഭിര്‍വ്യശേമഹി ദേവഹിതം യദായുഃ ॥ ശതമിന്നു ശരദോ അന്തി ദേവാ യാത്രാനശ്ചക്രാ ജരസന്തനൂനാം പുത്രാസോ യത്ര പിതരോ ഭവന്തി മാനോ മദ്യാരീ രിഷതായുര്‍ഗന്തോഃ ॥ ആദിതിര്‍ദ്യൌരദിരന്തരിക്ഷമദിതിര്‍മാതാ സപിതാ സപുത്രഃ വിശ്വേദേവാ അദിതിഃ പഞ്ചജനാ അദിതിര്‍ജാതമാദിതിര്‍ജനിത്വം ॥ ദീര്‍ഘായുത്വായ ബലായ വര്‍ചസേ സുപ്രജാസ്വായ സഹസാ അഥോ ജീവ ശരദശ്ശതം ഓം ദ്യൌഃ ശാന്തിരന്തരിക്ഷ് ँ ശാന്തി പൃഥിവീ ശാന്തിരാപഃ ശാന്തോഷധയഃ ശാന്തിഃ । വനസ്പതയഃശാന്തിര്‍വ്വിശ്വേദേവാഃ ശാന്തിര്‍ബ്രഹ്മ ശാന്തി സര്‍വ ँ ശാന്തിഃ ശാന്തിരേവ ശാന്തിഃ സാമാ ശാന്തിരേധി ॥ മംഗലം ഭഗവാന്‍ വിഷ്ണുഃ മംഗലം ഗരുഡധ്വജഃ । മംഗലം പുണ്ഡരീകാക്ഷഃ മംഗലായതനോ ഹരിഃ । ഓം യം ബ്രഹ്മ വേദാന്തവിദോ വദന്തി പരം പ്രധാനം പുരുഷം തഥാന്യേ । വിശ്വസൃതേഃ കാരണമിശ്വരം വാ തസ്മൈ നമോ വിഘ്നവിനാശനായ॥ തതഃ കലശസംസ്ഥാപനം । ഓം ഭൂരസി ഭൂമിരസ്യ ദിതിരസി വിശ്വധായാവിശ്വശ്യ ഭുവനസ്യ ധര്‍ത്രീ। പൃഥിവീയച്ഛ പൃഥിവീം ദൃര്‍ഠംഹ പൃഥിവീം മാഹിര്‍ഠംസീഃ ॥ ഇതി ഭൂമിസ്പര്‍ശഃ। ഓം മാനസ്തോകേ തനയേ മാന ആയുഷിമാനോ ഗോഷുമാനോ അശ്വേഷേരീരിഷഃ മാനോ വീരാന്‍ രുദ്ര ഭാമിനോ വധീര്‍ഹവിഷ്മന്തഃ സദാമിത്വാഹവാമഹേ ॥ ഇതി ഗോമയസ്പര്‍ശഃ। ഓം ധാന്യമസി ധിനുഹി ദേവാന്‍പ്രാണയത്വോദാനായത്വാ വ്യാനായത്വാ ദിര്‍ഘാമനുപ്രസിതി മായുഷേ ധാന്ദേവോ വഃ സവിതാ ഹിരണ്യപാണിഃ പ്രതിഗൃഭ്ണ ത്വച്ഛിദ്രേണ പാണിനാ ചക്ഷുഷേത്വാ മഹീനാം പയോസി॥ ഇതി ധാന്യ സ്പര്‍ശഃ। ഓം ആജിഘ്രകലശം മഹ്യാത്വാവിശന്ത്വിന്ദവഃ പുനരൂര്‍ജാനിവര്‍ത്തസ്വസാനഃ സഹസ്രം ധുക്ഷ്വോരുധാരാ പയസ്വതീ പുനര്‍മാ വിഹതാന്ദ്രയിഃ ॥ ഇതി കലശസ്പര്‍ശഃ ഓം വരുണസ്യോത്തംഭനമസി വ്വരുണസ്യകംഭ സര്‍ജനീഥോ വരുണസ്യ ഋതസദന്യസി വരുണസ്യ ഋത സദനമസി വരുണസ്യ ഋത സദനമസി വരുണസ്യ് ഋതസദനമാസീത് ॥ ഓം യാഃ ഫലിനീര്യാ അഫലാ അപുഷ്പായാശ്ച പുഷ്പിണീഃ ബൃഹസ്പതിപ്രസൂതാസ്താനോ മുഞ്ചത്വര്‍ഠംഹസഃ ॥ ഇതി ഫലം । ഓം കാണ്ഡാത്കാണ്ഡാത്പ്രരോഹന്തി പരുഷഃ പരഷസ്പരി ഏവാനോ ദുര്‍വേ പ്രതനു സഹസ്രേണ ശതേന ച ॥ ഇതി ദൂര്‍വാ ഓം പവിത്രേസ്ഥോ വൈഷ്ണവ്യൌ സവിതുര്‍വഃ പ്രസവ ഉത്പുനാംയച്ഛിദ്രേണ പവിത്രേണ സൂര്യ്യസ്യ രശ്മിഭിഃ തസ്യതേ പവിത്രാപതേ പവിത്ര പൂതസ്യ യത്കാമഃ പുനേതച്ഛകേയം ॥ ഓം ഹിരണ്യഗര്‍ഭഃ സമവര്‍ത്തതാഗ്രേ ഭൂതസ്യ ജാതഃ പതിരേക।ആസീത് സദാധാര പൃഥിവീം ദ്യാമുതേ മാം കസ്മൈ ദേവായ ഹവിഷാ വ്വിധേമ॥ ഇതി ഹിരണ്യദക്ഷിണാം ॥ ഓം അംബേഽംബികേഽംബാലികേഽനമാനയതികശ്ച നസസസ്ത്യശ്വകഃ സുഭദ്രികാങ്കാമ്പിലവാസിനീം ॥ ഇത്യാംരാദി പല്ലവാന്‍ ഓം പൂര്‍ണാദവി പരാപത സുപുര്‍ണാ പുനരാപത വസ്നേവ വിക്രീണാ വഹാ ഇഷമൂര്‍ജം ശതക്രതോഃ ॥ ഇതി പൂര്‍ണപാത്രം പുര്‍ണപാത്രായ ധാന്യമസി പഠിത്വാ നാരികേലം ശ്രീശ്ചതേ പഠിത്വാ । ശ്രീശ്ചതേ ലക്ഷ്മീശ്ച പത്ന്യാ ബഹോ രാത്രേ പാര്‍ശ്വേ നക്ഷത്രാണി രൂപമശ്വിനൌ വ്യാത്തം ഇഷ്ണന്നിഷാണാമുമ്മ ഇഷാണസര്‍വലോകമ്മ ഇഷാണ ॥ ഇതി വസ്ത്രം ഓം അഗ്നിര്‍ജ്യോതിര്‍ജ്യോതിരഗ്നിഃ സ്വാഹാ സൂര്യോ ജ്യോതിര്‍ജ്യോതിഃ സൂര്യഃ സ്വാഹാ അഗ്നിവര്‍ചോ ജ്യോതിവര്‍ചഃ സ്വാഹാ സൂര്യോവര്‍ചോ ജ്യോതിവര്‍ചഃ സ്വാഹാ ജ്യോതിഃ സൂര്യ്യ സൂര്യോ ജ്യോതിഃ സ്വാഹാ ॥ ഇതി ദീപം ഓം ദധിക്ക്രാബ്ണോഽ അകാരിഷഞ്ജിഷ്ണോരശ്വസ്യ വ്വ്യാജിനഃ । സുരഭിനോ മുഖാകര്‍ത്പ്രണ ആയുँഷിതാരിഷത് ॥ ഇതി സദധി ജലം ആകൃഷ്ണേതി മംത്രേണ വസ്ത്രസമര്‍പണം ഓം മനോ ജുതിര്‍ജുഷതാമാജ്യസ്യ ബൃഹസ്പതിര്യജ്ഞമിമന്തനോത്വരിഷ്ടँ യജ്ഞം സമിമന്ദധാതു। വിശ്വേദേവാ സ ഇഹ മാദയന്താമോമ്പ്രതിഷ്ഠ ॥ ഓം ഗന്ധദ്വാരാം ദുരാധര്‍ഷാം നിത്യപുഷ്ടാം കരീഷിണീം । ഈശ്വരീം സര്‍വഭൂതാനാന്താമിഹോപഹ്വയേ ശ്രിയം । ഇതി ചന്ദനം തതഃ കലശാവാഹനം പഠേത് സര്‍വേ സമുദ്രാഃ സരിതസ്തീര്‍ഥാനി ജലദാനദാഃ। ആയാംതുദേവപുജര്‍ഥം ദുരിതക്ഷയകാരകാഃ കലശസ്യ മുഖേ വിഷ്ണുഃ കണ്ഠേ രുദ്രഃ സമാശ്രിതഃ । മൂലേ ത്വസ്യ സ്ഥിതോ ബ്രഹ്മാ മധ്യേ മാതൃഗണാഃ സ്മൃതാഃ ॥ കുക്ഷൌ തു സാഗരാഃ സര്‍വേ സപ്തദ്വീപാ വസുന്ധരാ । ഋഗ്വേദോഽഥ യജുര്‍വേദഃ സാമവേദോ ഹ്യഥര്‍വണഃ । അംഗൈശ്ച സഹിതാഃ സര്‍വേ കലശന്തു സമാശ്രിതാഃ ॥ ഓം മനോ ജുതിര്‍ജുഷതാമാജ്യസ്യ ബൃഹസ്പതിര്യജ്ഞമിമന്തനോത്വരിഷ്ടँ യജ്ഞം സമിമന്ദധാതു। വിശ്വേദേവാ സ ഇഹ മാദയന്താമോമ്പ്രതിഷ്ഠ ॥ ഇതി॥ തതഃ കലശ-പൂജാ । ഇദം പാദ്യം ഇദം അര്‍ഘ്യം ഇദം സ്നാനീയം ജലം ബ്രഹ്മണേ നമഃ ॥ അന്നപൂര്‍ണായൈ നമഃ । ലക്ഷ്ംയൈ നമഃ । ഗായത്ര്യൈ നമഃ । സര്‍വതീര്‍ഥേഭ്യോ നമഃ । സര്‍വക്ഷേത്രേഭ്യോ നമഃ ॥ ഏവമേവ ഗന്ധാക്ഷത-പുഷ്പ കുംകുമാദി ദ്രവ്യൈഃ സമ്പൂജ്യ ബദ്ധാഞ്ജലിഃ പ്രാര്‍ഥയേത് । കലശാധിഷ്ഠാതൃദേവതാ പൂജിതാഃ പ്രസന്നോ ഭവത സതഃ കലശപുരോ ഭാഗേ കസ്മിംശ്ചിത്പാത്രേ പഞ്ചദേവപൂജാമാരഭേത് തത്രാദൌ പുഷ്പാഞ്ജലിം കൃത്വാ ധ്യായേത്। ഓം സര്‍വസ്ഥൂലതനും ഗജേന്ദ്രവദനം ലംബോദരം സുന്ദരം പ്രസ്പന്ദം മദഗന്ധലുബ്ധമധുപവ്യാലോലഗണ്ഡസ്ഥലം । ദന്താഘാതവിദാരിതാരിരുധിരൈഃ സിന്ദൂരശോഭാകരം വന്ദേ ശൈലസുതാസുതം ഗണപതിം സിധിപ്രദം കാമദം । ഓം ഭഗവന്‍ ഗണേശ സ്വഗണസംയുത ഇഹാഗച്ഛ ഇഹ തിഷ്ഠ ഏതാം പൂജാം ഗൃഹാണ്‍ । ഇത്യാവഹ്യ ഇദം പാദ്യം ഇദമര്‍ഘ്യം ഇദം സ്നാനീയമാചനിയഞ്ച ജലം സമര്‍പയാമി। തതഃ സായുധായ സവാഹനായ സപരിവാരായ ഓം ഭഗവതേ ഗണേശായ നമഃ । ഇദം ചന്ദനമിദം സിന്ദൂരമേതാനക്ഷതാംശ്ച സമര്‍പയാമി സായുധായ സവാഹനായ സപരിവാരായ ഓം ഭഗവതേ ഗണേശായ നമഃ । ഇദം പുഷ്പം ദുര്‍വാദലം ധൂപം ദീപഞ്ച സമര്‍പയാമി സായുധായ സവാഹനായ സപരിവാരായ ഓം ഭഗവതേ ഗണേശായ നമഃ । ഇദം നൈവേദ്യം പുനരാചമനീയം ജലം താംബൂലം പൂഗിഫലം ദക്ഷിണാദ്രവ്യഞ്ച സമര്‍പയാമി സായുധായ സവാഹനായ സപരിവാരായ ഓം ഭഗവതേ ഗണേശായ നമഃ । ഏവം സമസ്തദേവപൂജനം കാര്യം തതോ ശ്രധാഞ്ജലിഃ ഓം ദേവേന്ദ്ര മൌലിമന്ദാരമകരന്ദകണാരുണാഃ । വിഘ്നം ഹരന്തു ഹേരംബ ചരണാംബുജരേണവഃ । ഭഗവാന്‍ ഗണേശഃ സമ്പൂജിതഃ പ്രസന്നോ ഭവതു । ഇതി പ്രണമേത് । പുനഃ പുഷ്പം ഗൃഹീത്വാ । ഓം രക്താബ്ജയുഗ്മാമയദാനഹസ്തം കേയൂര ഹാരാംഗദ കുണ്ഡലാഢ്യം । മാണിക്യമൌലിം ദിനനാഥമോഢ്യം ബന്ധുകകാന്തിം വിലസത് ത്രിനേത്രം । ഇതി ധ്യാത്വാ ഭഗവാന്‍ സൂര്യനാരായണ ഇഹാഗച്ഛ ഇഹ തിഷ്ഠ മത്ഖ़ൃതാ പൂജാം ഗൃഹാണ ഇത്യാവാഹ്യ । പൂര്‍വത്പൂജൂപകരണാനി സമര്‍പ്യം ഓം നമസ്സവിത്രേ ജഗദേകചക്ഷുഷേ ജഗത്പ്രസൂതിസ്ഥിതിനാശഹേതവേ । ത്രയിമയായ ത്രിഗുണാത്മധാരിണേ വിരഞ്ചിനാരായണ ശങ്കരാത്മനേ ॥ ഇതി പ്രണമേത് പുനഃ പുഷ്പമാദായ । ഓം ശാന്താകാരം ഭുജഗശയനം പദ്മനാഭം സുരേശം വിശ്വാധാരം ഗഗനസദൃശം മേഘവര്‍ണം ശുഭാംഗം । ലക്ഷ്മീകാന്തം കമലനയനം യോഗിഭിര്‍ധ്യാനഗംയം വന്ദേ വിഷ്ണും ഭവഭയഹരം സര്‍വലോകൈകനാഥം । ഇതി ധ്യാത്വാ ഭഗവന്‍ വിഷ്ണോ ഇഹാഗച്ഛ ഇഹ തിഷ്ഠ മത്കൃതാം പൂജാം ഗൃഹാണ ഇത്യാവാഹനാദി പൂര്‍വവത് ഓം വിഷ്ണവേ നമഃ ഓം നാരായണായ നമഃ । ഇതി പൂജോപകാരണാനി സമര്‍പ്യ ഓം കൃഷ്ണായ വാസുദേവായ ഹരയേ പരമാത്മനേ പ്രണതക്ലേശനാശായ ഗോവിന്ദായ നമോഃ നമഃ । ഇതി പ്രണമേത് । പുനഃ പുഷ്പമാദയ । ഓം ധ്യായേന്നിത്യം മഹേശം രജതഗിരിനിഭം ചാരുചന്ദ്രാവതംസം രത്നാകല്‍പോജ്ജ്വലാംഗം പരശുമൃഗവരാഭിതിഹസ്തം പ്രസന്നം । പദ്മാസീനം സമന്താത്സ്തുതമമരഗണൈര്‍വ്യാഘ്രകൃതി വസാനം വിശ്വാദ്യം വിശ്വവന്ദ്യം നിഖിലഭയഹരം പഞ്ചവക്ത്രം ത്രിനേത്രം ॥ ഇതി ധ്യാത്വാ ഭഗവന്‍ മഹാദേവ ഇഹാഗച്ഛ ഇഹ തിഷ്ഠ മത്കൃതാ പൂജാം ഗൃഹാണ । ഇത്യാവാഹ്യ സമ്പൂജ്യ ഓം ബാണേശ്വരായ നരകാര്‍ണാവതാരനായ ജ്ഞാനപ്രദായ കരുണാമയസാഗരായ । കര്‍പൂരകുന്ദധവലേന്ദുജടാധരായ ദാരിദ്ര്യദുഃഖദഹനായ നമഃ ശിവായ ॥ ഇതി പ്രണമേത് പുനഃ പുഷ്പമാദയ ഓം കാലാഭ്രാഭാം കാടാക്ഷൈരരികുലഭയദാം മൌലിബദ്ധേന്ദുരേഖാം ശംഖം ചക്രം കൃപാണം ത്രിശിഖമപി കരൈരുദ്വഹന്തീം ത്രിനേത്രാം । സിംഹസ്കന്ധാധിരൂഢാം ത്രിഭുവനമഖിലം തേജസാ പൂരയന്തീം ധ്യായേ ദുര്‍ഗാം ജയാഖ്യാം ത്രിദശഃ പരിവൃതാം സേവിതാം സിധികാമൈഃ । ഇതി ധ്യാത്വാ ഓം ഭഗവതി ദുര്‍ഗേ സ്വഗണസംയുതേ ഇഹാഗച്ഛ ഇഹാ തിഷ്ഠ മത്കൃതാം പൂജാം ഗൃഹാണ-ഇത്യാവാഹ്യ സായുധായൈ സവാഹനായൈ സപരിവാരായൈ ഓം ഭഗവത്യൈ ദുര്‍ഗായൈ നമഃ । ഇതി പുജോപകരണാനി സമര്‍പ്യ ഓം സര്‍വമംഗലമാംഗല്യേ ശിവേ സര്‍വാര്‍ഥസാധികേ । ശരണ്യേ ത്ര്യംബകേ ഗൌരി നാരായണി നമോഽസ്തുതേ। ഇതി പ്രണമേത് പുനഃ പുഷ്പമാദായ ഓം ആകൃഷ്ണേന രജസാവര്‍തമാനോ നിവേശയന്നമൃതം മര്‍ത്യം ച ഹിരണ്യേന സവിതാ രഥേനാ ദേവോ യാതി ഭുവനാനി പശ്യന്‍ । ഓം ഭഗവന്തഃ സുര്യാദയോ നവഗ്രഹേന്ദ്രാദിലോകപാലാഃ ഗ്രാമദേവതാഃ കുലദേവതാ സര്‍വദേവ്യശ്ച ഇഹാഗച്ഛത അത്ര തിഷ്ടത മത്കൃതാം പൂജാം ഗൃഹീത ഇത്യാവാഹ്യ ഇദം പാദ്യം ഇദമര്‍ഘ്യം । ഇദം സ്നാനീയമിദം പുനരാചമനീയം ജലം ച സമര്‍പയാമി । ഇദം ചന്ദനം ഏതാനക്ഷതാംശ്ച സമര്‍പയാമി । ഏതാണി പുഷ്പാണി വില്വപത്രാണി ധൂപം ദീപം നൈവേദ്യം പുനരാചമനീയം ജലം ച സമര്‍പയാമി । ഓം സൂര്യാദി നവഗ്രഹേഭ്യോ നമഃ । ഓം ഇന്ദ്രാദി ലോകപാലേഭ്യോ നമഃ । ഓം ഗ്രാമദേവേഭ്യോ നമഃ । ഓം കുലദേവേഭ്യോ നമഃ । ഓം ഇഷ്ടദേവേഭ്യോ നമഃ । സര്‍വേഭ്യോഃ ദേവേഭ്യസ്തഥാ ച സര്‍വാഭ്യോ ദേവേഭ്യോ നമോഃ നമഃ - ഇതി പൂജോപകരണാനി സമര്‍പ്യം ഓം സര്‍വേ ദേവാസ്സര്‍വാ ദേവ്യശ്ച പൂജിതാഃ പ്രസന്ന ഭവത । ശിവസ്യ ഗണപതേര്‍വിഷ്ണോര്‍സൂര്യസ്യ ദുര്‍ഗായാ വാ പ്രധാനദേവതായാഃ പൂര്‍വോക്ത-ധ്യാനവാക്യേന ധ്യാനം ധൃത്വാ പൂര്‍വത് ആവാഹ്യ പൂജോപകരണാനി സമര്‍പ്യ । ഓം കര്‍പൂരവര്‍തിസംയുക്തം ഗോഘൃതേന ച പൂരിതം । നീരാജനം മയാ ദത്തം ഗൃഹാണ പരമേശ്വര ॥ ഇതി നീരാജനം നിവേദ്യ ഓം അജ്ഞാനാദ്വിസ്മൃതേര്‍ഭ്രാന്ത്യാ യന്ന്യൂനമധികം കൃതം । വിപരീതഞ്ച തത്സര്‍വം ക്ഷമസ്വ പരമേശ്വര ॥ ആവാഹനം ന ജാനാമി ന ജാനാമി വിസര്‍ജനം । പൂജാഞ്ചൈവ ന ജാനാമി ക്ഷംയതാം പരമേശ്വര ॥ ഓം അപരാധസഹസ്രാണി ക്രിയന്തേ ഽഹനിശം മയാ । ദാസോഽയമിതി മാം ജ്ഞാത്വാ ക്ഷമസ്വ ജഗദീശ്വര ॥ ഇത്യപരാധമാര്‍ജനം ത്രിപുഷ്പാഞ്ജലിര്‍നിവേദ്യ ശംഖഘണ്ടാവാദനൈര്‍ദേവാദികം സ്തുത്വാ പ്രണംയ। ഓം യാന്തു ദേവഗണാസ്സര്‍വേ പൂജാമാദായ മാമകീം । പൂജാരാധനകാലേഷു പുനരാഗമനായ ച ॥ ഓം ഗച്ഛ് ഗച്ഛ് പരം സ്ഥാനം സ്വം ധാമ പരമേശ്വര । ആവാഹനസ്യ സമയേ യഥാ സ്യാത്പുനരാഗമഃ ॥ ഇതി സംഹാര മുദ്രയാ വിസര്‍ജനം കൃത്വാ । ഓം കൃതൈതദമുകദേവതാപൂജനകര്‍മണഃ സാങ്ഗതാസിദ്ധ്യര്‍ഥം ബ്രാഹ്മണായ ദക്ഷിണാം സമ്പ്രദദേ । ഇതി പഞ്ചദേവതാ പൂജാ പദ്ധതി । copy

ഉപനിഷത്തുകൾ ഭാരതീയവിജ്ഞാനശാഖകളുടെ  മൂലം വേദമാണെന്നു പ്രകീർത്തിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വേദങ്ങളിൽ സംഹിത, ബ്രാഹ്മണം, ആരണ്യകം, ഉപനിഷത്ത് എന്നിങ്ങനെ നാല് ഭാഗങ്ങളുണ്ട്.  വേദത്തിന്‍റെ അവസാനഭാഗത്ത് അനുശാസിക്കപ്പെടുന്ന ജ്ഞാനകാണ്ഡമാണ്  ഉപനിഷത്തുകള്‍. അതിനാല്‍ അവയെ വേദാന്തം എന്ന് പറയുന്നു . ശ്രുതിയെന്നും  ഉപനിഷത്തുകൾ അറിയപ്പെടുന്നു. വേദം എന്നതിന് അറിവെന്നും അര്‍ത്ഥമുണ്ട്. അങ്ങനെ വരുമ്പോള്‍ അറിവിന്‍റെ അന്തം എന്നും വേദാന്തത്തിനു അര്‍ത്ഥം പറയാം. അതായത് യാതൊന്നിനെ അറിഞ്ഞാല്‍ പിന്നെ അറിയേണ്ടതായൊന്നുമില്ലയോ അതാണ്‌ വേദാന്തം. അറിവിന്‍റെ അന്തം അദ്വൈതബ്രഹ്മസാക്ഷാത്കാരമാകുന്നു.  അന്തം എന്ന ശബ്ദത്തിന് നിർണ്ണയം എന്നും അർത്ഥമുണ്ട്. യാതൊരു തത്ത്വത്തെയാണോ പരമസത്യമായി  വേദങ്ങൾ നിർണ്ണയിച്ചിരിക്കുന്നത് അതിനെ വെളിവാക്കിത്തരുന്നതാണ് ഉപനിഷത്തുകൾ. ഗുരുശിഷ്യസംവാദരൂപത്തിലും ദൃഷ്ടാന്തങ്ങൾ  വഴിയും ഉപനിഷത്തുകൾ ഗഹനമായ പരമാത്മതത്ത്വത്തെ സത്യാന്വേഷികൾക്ക്  വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. ശ്രുതിവാക്യങ്ങള്‍ വഴി ശ്രവണം ചെയ്ത് അവയെ യുക്തിപൂര്‍വ്വം മനനം ചെയ്ത് അങ്ങനെ ഉറയ്ക്കുന്ന അര്‍ത്ഥത്തില്‍ മനസ്സുറപ്പിച്ച് ധ്യാനിച്ച് സ്വരൂപനിര്‍ണ്ണയം വരുത്തുമ്പോള്‍ അറിവിന്‍റെ അന്തത്തിലെത്തും. ദൃശ്യാദൃശ്യാത്മകമായിത്തോന്നുന്ന ഈ പ്രപഞ്ചം സത്യമല്ല; നിത്യവും പൂർണ്ണവും ഏകരസവുമായി പ്രകാശിക്കുന്ന ബ്രഹ്മചൈതന്യം തന്നെ അജ്ഞാനത്താൽ ജീവന് പ്രപഞ്ചമായി പ്രതിഭാസിക്കുക മാത്രമാണ്. ആത്മജ്ഞാനം സിദ്ധിക്കുമ്പോൾ എല്ലാ ബന്ധങ്ങളും നശിച്ച് ജീവൻ മുക്തനാകുന്നു. ഇതാണ് ഉപനിഷത്തുകളുടെ എല്ലാം സാരം. അനേകം വേദശാഖകൾക്ക് അനുസൃതമായി അത്രയുംതന്നെ  ഉപനിഷത്തുകൾ ഉണ്ടെങ്കിലും 108 ഉപനിഷത്തുകൾക്കാണ് ആചാര്യന്മാർ  പ്രാധാന്യം കൊടുത്തിരിക്കുന്നത് .  . ഉപനിഷത്തുകളുടെ വ്യാഖ്യാനത്തിൽ ഉണ്ടായ മതഭേദങ്ങളെ പരിഹരിക്കാനാണ് വ്യാസഭഗവാൻ ബ്രഹ്മസൂത്രം രചിച്ചത് . എന്നാൽ അവയ്ക്കും പിന്നീട് മതാന്തരങ്ങളുണ്ടായി. ഈ പരിതഃസ്ഥിതിയിലാണ് ശ്രീമദ് ശങ്കരാചാര്യസ്വാമികൾ ഉപനിഷത്തുകൾക്കും   ബ്രഹ്മസൂത്രത്തിനും ഭഗവദ്ഗീതയ്ക്കും ഭാഷ്യങ്ങളെഴുതി അദ്വൈതബ്രഹ്മവിചാര സമ്പ്രദായത്തെ ഭാരതമൊട്ടുക്കും പ്രചരിപ്പിച്ചത്.  ശ്രുതിക്കും യുക്തിക്കും അനുഭവത്തിനും അദ്വൈതദർശനത്തിൽ പ്രാധാന്യമുണ്ട്. ശ്രീ ശങ്കരാചാര്യ സ്വാമികളുടെ ശിഷ്യപ്രശിഷ്യരും ഈ സമ്പ്രദായത്തെ പോഷിപ്പിച്ചു.ഉപനിഷത്തുകളിൽ  ശ്രീ ശങ്കരാചാര്യസ്വാമികൾ ഭാഷ്യം രചിച്ച പത്ത് ഉപനിഷത്തുകൾ ആണ് മുഖ്യം. താഴെപ്പറയുന്നവയാണ് ദശോപനിഷത്തുകൾ 1.ഈശാവാസ്യോപനിഷത്ത് (ശുക്ല യജുർവേദം) 2.കേനോപനിഷത്ത് (സാമവേദം) 3.കഠോപനിഷത്ത് (കൃഷ്ണ യജുർവേദം) 4.പ്രശ്നോപനിഷത്ത് (അഥർവവേദം) 5.മുണ്ഡകോപനിഷത്ത് (അഥർവ വേദം) 6.മാണ്ഡൂക്യോപനിഷത്ത്(അഥർവ വേദം) 7.തൈത്തിരീയോപനിഷത്ത്  (കൃഷ്ണ യജുർവേദം) 8.ഐതരേയോപനിഷത്ത് (ഋഗ്വേദം) 9.ഛാന്ദോഗ്യോപനിഷത്ത് (സാമവേദം) 10.ബൃഹദാരണ്യകോപനിഷത്ത് (ശുക്ല യജുർവേദം) ഈശാവാസ്യോപനിഷത്ത് ദശോപനിഷത്തുകളിൽ ആദ്യത്തേതാണ്  ഈശാവാസ്യോപനിഷത്ത്. ശുക്ലയജുർവേദത്തിന്റെ ഉപനിഷത്തായ ഇതിൽ 18 മന്ത്രങ്ങളാണുള്ളത്. ‘ഈശാവാസ്യമിദം സർവ്വം’ എന്നാരംഭിക്കുന്നതിനാലാണ് ഈ ഉപനിഷത്തിനു ആ പേര് ലഭിച്ചിരിക്കുന്നത്. നിവൃത്തിമാർഗ്ഗം, പ്രവൃത്തിമാർഗ്ഗം, ഈശ്വരസ്വരൂപം,തുടങ്ങിയ പ്രധാന വേദാന്തവിഷയങ്ങൾ 18 മന്ത്രങ്ങൾ കൊണ്ട് അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു.  ശ്രീനാരായണ ഗുരുദേവൻ ഈശാവാസ്യോപനിഷത്ത് ഭാഷാന്തരം ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. കേനോപനിഷത്ത് ‘കേനേഷിതം പതതി പ്രേഷിതം മനഃ’ എന്നാരംഭിക്കുന്ന ഈ ഉപനിഷത്തിൽ ബ്രഹ്മതത്ത്വം  നാല് ഖണ്ഡങ്ങളിലായി അനുശാസിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. സാമവേദാന്തർഗതമാണ്  ഇ ഉപനിഷത്ത്.  സകല ഇന്ദ്രിയങ്ങളും യാതൊരു ചൈതന്യത്തിന്റെ സാന്നിധ്യത്തിലാണോ ചേഷ്ടിക്കുന്നത് അത് ബ്രഹ്മമാകുന്നു. ആ പരമാത്മതത്ത്വത്തെ ഒരിന്ദ്രിയം കൊണ്ടും അറിയാൻ കഴിയില്ല എന്നും ഉപനിഷത്ത് ഉദ്ബോധിപ്പിക്കുന്നു. ആ തത്ത്വം തന്നിൽനിന്നന്യമല്ല എന്നും അങ്ങനെ അന്യമായിക്കാണുന്നവർ ബ്രഹ്മത്തെ അറിയുന്നില്ല എന്നുകൂടി ഉപനിഷത് അനുശാസിക്കുന്നുണ്ട്. യക്ഷരൂപത്തിലുള്ള ബ്രഹ്മം ഇന്ദ്രനെയും  ദേവന്മാരെയും പരീക്ഷിക്കുന്ന കഥയും ഉമാഹൈമവതിയുടെ ഉപാസനയാൽ ഇന്ദ്രൻ ആത്മതത്ത്വത്തെ ബോധിക്കാൻ പ്രാപ്തനാകുന്നതും ഇതിൽ വിവരിക്കുന്നുണ്ട്. കഠോപനിഷത്ത് നചികേതസ്സ് എന്ന ബാലനും മൃത്യുദേവനായ യമനും തമ്മിലുള്ള  സംഭാഷണരൂപത്തിലാണ് ഈ ഉപനിഷത്ത് രചിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്.മൂന്നു വല്ലികൾ വീതമുള്ള രണ്ടദ്ധ്യായങ്ങളാണ് ഇതിലുള്ളത്. ജനിമൃതികളുടെ  രഹസ്യത്തെ അന്വേഷിച്ച നചികേതസ്സിനെ പരീക്ഷിക്കുവാനായി യമദേവൻ അനേകം ലൗകികവാഗ്ദാനങ്ങൾ മുന്നോട്ടു വച്ചു. എന്നാൽ തീവ്രതരവിരക്തനായ നചികേതസ്സ് അവയെ എല്ലാം ത്യജിച്ച്  തനിക്ക് ശ്രേയസ്സിനെ  നൽകുന്നതായ പരമമായ ജ്ഞാനത്തെ ഉപദേശിച്ചു തരാൻ ആവശ്യപ്പെട്ടു.  നചികേതസ്സിന്റെ ജിജ്ഞാസയിൽ സംതൃപ്തനായ യമദേവൻ നൽകുന്ന അനുശാസനങ്ങൾ ആണ് ഈ ഉപനിഷത്തിന്റെ അന്തഃസാരം. അനവധി മനോഹരങ്ങളായ ശ്ലോകങ്ങൾ കൊൻ  ആവർത്തിച്ച്  ഉദ്‌ബോധിപ്പിച്ചിരുന്ന ‘ഉത്തിഷ്ഠത ജാഗ്രത പ്രാപ്യ വരാൻ നിബോധത’ എന്ന മന്ത്രം ഈ ഉപനിഷത്തിലാണുള്ളത് . ഭഗവദ്ഗീതയിലെ പല മന്ത്രങ്ങളും ഇതിലെ മന്ത്രങ്ങളുമായി സാമ്യമുള്ളവയാണ്. വൈശമ്പായനമഹർഷിയുടെ ശിഷ്യനായിരുന്ന കഠൻ എന്ന മഹർഷി ഗുരുവായ തൈത്തിരീയ ബ്രാഹ്മണത്തിന്റെ ഭാഗമായതുകൊണ്ടാണ് കഠോപനിഷത്ത് എന്ന പേര് ലഭിച്ചത്. കൃഷ്ണയജുർവേദത്തിന്റെ ഭാഗമാണിത്. പ്രശ്നോപനിഷത്ത് ഈ ഉപനിഷദ് അഥർവ്വ വേദത്തിൽപെട്ടതാണ്. പിപ്പലാദൻ എന്ന ഋഷിയോട് കബന്ധി, ഭാർഗവൻ, കൗസല്യൻ, ഗാർഗ്യൻ, സത്യകാമൻ, സുകേശൻ എന്നിവർ ചോദിക്കുന്ന ആറു പ്രശ്നങ്ങളും(ചോദ്യങ്ങളും) അവയ്ക്കുള്ള ഉത്തരങ്ങളും ഉൾക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നതിനാൽ  ഈ ഉപനിഷത്ത് “പ്രശ്നങ്ങൾ” എന്നറിയപ്പെടുന്ന ആറു ഖണ്ഡങ്ങളായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്നു. അതിനാൽ ഇത്  പ്രശ്നോപനിഷത്ത് എന്നറിയപ്പെടുന്നു. മുണ്ഡകോപനിഷത്ത് ഇത് അഥർവവേദത്തിന്റെ ശൗനകശാഖയിൽ ഉൾപ്പെട്ടതാണ്.  “മുണ്ഡകങ്ങൾ”  എന്നാണു ഈ ഉപനിഷത്തിലെ  അദ്ധ്യായങ്ങൾ അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇതിൽ ഈരണ്ട് ഖണ്ഡങ്ങളിലായി വിഭജിക്കപ്പെട്ട മൂന്നു മുണ്ഡകങ്ങളുണ്ട്. പരാവിദ്യയെന്നും അപരാവിദ്യയെന്നും വിദ്യയെ ഇതിൽ രണ്ടായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്നു. വേദാദിസകല ശാസ്ത്രങ്ങളെയും അപരാവിദ്യയായും ആത്മവിദ്യ അഥവാ ബ്രഹ്മവിദ്യയെ പരാവിദ്യയായും അനുശാസിക്കുന്നു. മനോഹരങ്ങളായ ദൃഷ്ടാന്തങ്ങളും പ്രതീകങ്ങളും കൊണ്ട് ആത്മതത്ത്വത്തെ പ്രകാശിപ്പിക്കുന്ന ഒരു ഉപനിഷത്താണിത്. ഒരേ വൃക്ഷത്തിൽ ഇരിക്കുന്ന ഫലം തിന്നുന്നതും നോക്കിയിരിക്കുന്നതുമായ  രണ്ടു പക്ഷികളുടെ ദൃഷ്ടാന്തം അതിനു തെളിവാണ്. ശരീരമാകുന്ന വൃക്ഷത്തിൽ സുഖദുഃഖഭോഗങ്ങൾ അനുഭവിക്കുന്ന ജീവനെ ഫലം ഭക്ഷിക്കുന്ന പക്ഷിയോട് ഉപമിച്ചിരിക്കുന്നു. നോക്കിയിരിക്കുന്ന പക്ഷിയാകട്ടെ നിശ്ചലനും നിർമ്മലനും സാക്ഷിയുമായ പരമാത്മ ചൈതന്യമാകുന്നു. കർത്തൃത്വഭോക്തൃത്വാഭിമാനം വെടിഞ്ഞ് തന്റെ യഥാർത്ഥസ്വരൂപം അറിയുമ്പോൾ ജീവന്റെ ദുഃഖങ്ങൾ ഇല്ലാതെയാകും. ഇത്തരം ബ്രഹ്മാത്മൈക്യപ്രതിപാദിദങ്ങളായ  ഭാഗങ്ങൾ ഈ ഉപനിഷത്തിൽ കാണാം. ‘സത്യമേവ ജയതേ’ എന്ന പ്രസിദ്ധമായ വാക്യംവും മുണ്ഡകോപനിഷത്തിൽപ്പെട്ടതാണ്. മാണ്ഡൂക്യോപനിഷത്ത് പന്ത്രണ്ടു ശ്ലോകങ്ങൾ മാത്രമേ ഉള്ളുവെങ്കിലും അതിഗഹനമായൊരു ഉപനിഷത്താണ് അഥർവ വേദത്തിൽപ്പെട്ട മാണ്ഡൂക്യം. ഓമിത്യേദക്ഷരമിദം സർവം’ എന്നു തുടങ്ങുന്ന ഈ ഉപനിഷദ് ദൃശ്യാദൃശ്യാത്മകമായ പ്രപഞ്ചം ബ്രഹ്മസ്വരൂപം തന്നെയെന്നു പ്രഖ്യാപിക്കുന്നു. ഓംകാരത്തിന്റെ നാലുപാദങ്ങളായി  ഇതിൽ ജാഗ്രത്ത് , സ്വപ്നം,സുഷുപ്തി, തുരീയം എന്നിവ അനുശാസിക്കപ്പെടുന്നു . ജാഗ്രത്, സ്വപ്നം, സുഷുപ്തി എന്നീ അവസ്ഥകളെയും അതിൽ ജീവന്റെ അഭിമാനനാമങ്ങളായ വിശ്വൻ,തൈജസൻ, പ്രാജ്ഞൻ, എന്നിവയെയും പ്രതിപാദിക്കുന്നതിനൊപ്പം നാലാമത്തേതായി അവസ്ഥാത്രയങ്ങൾക്കും സാക്ഷിയായ തുരീയത്തെ ശാന്തവും ശിവവും അദ്വൈതവുമായ കേവലസത്തയായി അനുശാസിക്കുന്നു. ‘അയം  ആത്മാ ബ്രഹ്മ’ എന്ന മഹാവാക്യം മാണ്ഡൂക്യത്തിലാണുള്ളത്.   ബൃഹത്തായ ഒരു കാരിക ഈ ഉപനിഷത്തിനു ഗൗഡപാദാചാര്യർ രചിച്ചിട്ടുണ്ട്. അതിൽ അജാതിവാദം (പ്രപഞ്ചമേ ഇല്ലെന്നുള്ള നിലയാണ് സത്യം)  സിദ്ധാന്തപക്ഷമായി അദ്ദേഹം സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്നു . ശ്രീ ശങ്കരാചാര്യസ്വാമികളുടെ  വിപുലമായ ഭാഷ്യവും മാണ്ഡൂക്യത്തിനു മാറ്റുകൂട്ടുന്നു. തൈത്തിരീയോപനിഷത്ത് കൃഷ്ണയജുർവേദത്തിൽ ഉൾപ്പെട്ടതാണ് തൈത്തിരീയോപനിഷത്ത്. ഗുരുവായ  വൈശമ്പായനൻ കോപിഷ്ഠനായി അഭ്യസിച്ചതെല്ലാം ഉപേക്ഷിക്കാൻ ആവശ്യപ്പെട്ടപ്പോൾ ശിഷ്യനായ  യാജ്ഞവൽക്യൻ  വിദ്യ ഛർദ്ദിച്ചു കളഞ്ഞെന്നും അതിൽ  ഒരു ഭാഗം മറ്റു ശിഷ്യന്മാർ തിത്തിരിപ്പക്ഷികളുടെ രൂപത്തിൽ വന്ന് കൊത്തിയെടുത്തെന്നും കഥയുണ്ട്. അങ്ങനെ തിത്തിരിപക്ഷികളുടെ രൂപത്തിൽ കൊത്തിയെടുത്തു   സംരക്ഷിക്കപ്പെട്ടതാണ് യജുർവേദത്തിന്റെ തൈത്തിരീയശാഖ എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ആ ശാഖയിൽ ഉള്ളതാണ് തൈത്തിരീയോപനിഷത്ത്. ഇതിൽ ശിക്ഷാവല്ലി, ബ്രഹ്മാനന്ദവല്ലി, ഭൃഗുവല്ലി  എന്നിങ്ങനെ മൂന്നു ഭാഗങ്ങളുണ്ട്.  ശിക്ഷാവല്ലിയിൽ പന്ത്രണ്ടും ബ്രഹ്മാനന്ദവല്ലിയിൽ ഒൻപതും ഭൃഗുവല്ലിയിൽ പത്തും അദ്ധ്യായങ്ങൾ വീതമുണ്ട്.  ഉപാസനാപരമായ മന്ത്രങ്ങളും, ‘സത്യം വദ ധർമ്മം ചര, സ്വാധ്യായപ്രവചനാഭ്യാം ന പ്രമദിതവ്യം’ തുടങ്ങിയ ബ്രഹ്മചാരിയുടെ സമാവർത്തനത്തിൽ ചൊല്ലുന്ന മന്ത്രങ്ങളുമെല്ലാം ആദ്യ വല്ലിയിലുണ്ട്. രണ്ടാം വല്ലി തത്ത്വബോധപ്രധാനമാണ്. പഞ്ചകോശങ്ങളുടെ നിരൂപണവും, സത്യംജ്ഞാനമനന്തം  ബ്രഹ്മ എന്ന  ബ്രഹ്മത്തിന്റെ സ്വരൂപലക്ഷണവും,  ബ്രഹ്മാനന്ദവും മറ്റു ആനന്ദങ്ങളും തമ്മിലുള്ള താരതമ്യങ്ങളുമെല്ലാം ഇതിൽ കാണാം. മൂന്നാമത്തെ വല്ലിയിൽ വരുണപുത്രനായ ഭൃഗുവിനു തന്റെ പിതാവുപദേശിച്ച വാരുണീവിദ്യ അനുശാസിച്ചിരിക്കുന്നു. ഐതരേയോപനിഷത്ത് ഋഗ്വേദത്തിലെ ഐതരേയ ആരണ്യകത്തിൽപ്പെട്ട ഐതരേയോപനിഷത്തിൽ മൂന്നദ്ധ്യായങ്ങളാണുള്ളത്. ഇതര എന്ന ശൂദ്രസ്ത്രീയുടെ മകനായ ഐതരേയൻ  രചിച്ചതാണ് ഈ ഉപനിഷദ് എന്നും പറയപ്പെടുന്നു. പ്രപഞ്ചസൃഷ്ടിയുടെ ക്രമികമായ വികാസവും ജീവരൂപേണയുള്ള ബ്രഹ്മത്തിന്റെ അനുപ്രവേശനവും ഇതിൽ അനുശാസിക്കുന്നു. ഗർഭത്തിലിരിക്കെ സകല വിജ്ഞാനങ്ങളും നേടുന്ന വാമദേവന്റെ കഥ ഈ ഉപനിഷത്തിലാണുള്ളത്. ഇതിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനമായ ഭാഗം ‘പ്രജ്ഞാനം ബ്രഹ്‍മ എന്ന മഹാവാക്യമാണ്. ‘സർവം തത്പ്രജ്ഞാനേത്രം പ്രജ്ഞാനേ പ്രതിഷ്ഠിതം പ്രജ്ഞാനേത്രോ ലോകഃ പ്രജ്ഞാ പ്രതിഷ്ഠാ പ്രജ്ഞാനം ബ്രഹ്മ’ എന്ന്  ഏകവും പൂർണ്ണവുമായ അറിവിൽ  സർവ്വവും പ്രതിഷ്‌ഠിതമാണെന്നു  പ്രഖ്യാപിച്ചുകൊണ്ടാണ് ഉപനിഷത്ത് സമാപിക്കുന്നത്. ഛാന്ദോഗ്യോപനിഷത്ത് സാമവേദാന്തർഗതമാണ് ഛാന്ദോഗ്യോപനിഷദ്. എട്ട് അദ്ധ്യായങ്ങളാണ് ഇതിലുള്ളത്. ആദ്യത്തെ അഞ്ചെണ്ണം ഉപാസനാപ്രധാനങ്ങളാണ്. പ്രണവോപാസന, ശാണ്ഡില്യവിദ്യ,രൈക്വോപദേശം , ഗായത്രി ഉപാസന, പഞ്ചാഗ്നിവിദ്യ   തുടങ്ങിയവ ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.  തത്ത്വമസി എന്ന മഹാവാക്യം ഇതിലെ ആറാം അദ്ധ്യായത്തിൽ ഉപദേശിച്ചിരിക്കുന്നു. ശ്വേതകേതു എന്ന ബ്രഹ്മചാരിബാലൻ പന്ത്രണ്ടു വർഷത്തെ ഗുരുകുലവാസംകഴിഞ്ഞു വിദ്യാഗർവ്വോടെ  തന്റെ പിതാവായ ഉദ്ദാലകന്റെ അടുത്തു വരുന്നു. എന്നാൽ ആത്മവിദ്യയെ ധരിക്കാതിരുന്ന ശ്വേതകേതുവിന്‌ തന്റെ അജ്ഞാനം ബോധ്യമാവുകയും പിതാവിൽ നിന്നുമുപദേശം സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. സൃഷ്ടിക്കു മുൻപ് സജാതീയവിജാതീയസ്വഗതഭേദങ്ങൾ ഒന്നുമില്ലാത്ത സത്ത് മാത്രമേ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ എന്നു ആരംഭിച്ച് നിരവധി  ദൃഷ്ടാന്തങ്ങളിലൂടെ ആ സത്ത്  തന്നെയാണ് നിന്റെ യഥാർത്ഥ സ്വരൂപം എന്ന് ഗുരു ശിഷ്യനെ കരതലാമലകം പോലെ കാണിച്ചുകൊടുക്കുന്നു . അവസാന രണ്ടദ്ധ്യായങ്ങളിൽ യഥാക്രമം മധ്യമാധികാരിക്കുള്ള ഭൂമാവിദ്യയും മന്ദാധികാരിക്കുള്ള ദഹരവിദ്യയും പ്രതിപാദിച്ചിരിക്കുന്നു. ബൃഹദാരണ്യകോപനിഷത്ത് പേരുപോലെ തന്നെ  ബൃഹത്താണ് ശുക്ലയജുർവ്വേദത്തിൽപ്പെട്ട ബൃഹദാരണ്യകം. ബ്രാഹ്മണങ്ങൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഉപവിഭാഗങ്ങളുള്ള ആറ്  അദ്ധ്യായങ്ങളാണ് ഇതിലുള്ളത്. ആദ്യത്തെ രണ്ടദ്ധ്യായങ്ങളെ മധുകാണ്ഡമെന്നും മൂന്നും നാലും അദ്ധ്യായങ്ങളെ മുനികാണ്ഡമെന്നും, അവസാന രണ്ടു അദ്ധ്യായങ്ങളെ ഖിലകാണ്ഡമെന്നും പറയുന്നു. പ്രപഞ്ചത്തെ ഒരു യാഗാശ്വമായി സങ്കല്പിച്ചുകൊണ്ടാണ് ഉപനിഷത്ത് ആരംഭിക്കുന്നത്. സൃഷ്ടിപ്രക്രിയയുടെ വ്യത്യസ്തമായ  ആഖ്യാനമാണ് ഇതിലുള്ളത്. മധുകാണ്ഡത്തിൽ   അശ്വമേധയജ്ഞത്തിന്റെ തത്ത്വത്തെ  വിശദീകരിക്കുന്നുണ്ട്. അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി  എന്ന മഹാവാക്യം ഈ ഉപനിഷത്തിലാണുള്ളത്. ഇതിലെ ഏറ്റവും പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നതു യാജ്ഞവല്ക്യൻ ജനകന്റെ സഭയിൽ നടത്തുന്ന സംവാദങ്ങളും തുടർന്ന് ജനകന് ഉപദേശിക്കുന്ന തത്ത്വങ്ങളുമാണ്. അത്യന്തം നാടകീയമായാണ് ഈ ഭാഗത്തെ ഋഷി അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഗാർഗ്ഗി, മൈത്രേയി  തുടങ്ങി ഉപനിഷത്‌കാലത്തെ ജ്ഞാനികളായ സ്ത്രീകളെയും ഇതിൽ കാണാം. വേദാന്തത്തിലെ അതിപ്രധാനവിഷയങ്ങളെ ഇതിൽ ഗംഭീരമായി അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. അത്യന്തം ഗഹനങ്ങളായ വിഷയങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഈ ഉപനിഷത്തിന്റെ ശങ്കരഭാഷ്യവും അതിവിപുലമാണ്. Tags: ഉപനിഷത്തുകൾവേദാന്തംദർശനംഭാരതീയംവേദങ്ങൾവ്യാസൻശങ്കരാചാര്യർ Comments ഇവിടെ പോസ്റ്റു ചെയ്യുന്ന അഭിപ്രായങ്ങള്‍ കേസരി വാരികയുടേതല്ല. അഭിപ്രായങ്ങളുടെ പൂര്‍ണ ഉത്തരവാദിത്തം രചയിതാവിനായിരിക്കും. കേന്ദ്ര സര്‍ക്കാരിന്റെ ഐടി നയപ്രകാരം വ്യക്തി, സമുദായം, മതം, രാജ്യം എന്നിവയ്‌ക്കെതിരായി അധിക്ഷേപങ്ങളും അശ്ലീല പദപ്രയോഗങ്ങളും നടത്തുന്നത് ശിക്ഷാര്‍ഹമായ കുറ്റമാണ്. ഇത്തരം അഭിപ്രായ പ്രകടനത്തിന് നിയമനടപടി കൈക്കൊള്ളുന്നതാണ്. Related Posts  ബ്രഹ്മസൂത്രം (വേദാന്തസൂത്രം)  Kesari Shop ഭാസ്കർ റാവു പ്രചാരക കർമ്മയോഗി - ആർ ഹരി₹150.00 നല്‍മൊഴി തേന്‍മൊഴി - ആര്‍. ഹരി₹200.00 കേസരി സ്മരണിക - സിംഹാവലോകനം @ 70₹300.00 ₹250.00 Latest  ഗുരുവായൂരപ്പന്റെ കണക്കപ്പിള്ള  കയ്യെത്താ ദൂരത്തെ ഓണ്‍ലൈന്‍ പഠനം  സച്ചിദാനന്ദ കവി കുറ്റിയും പറിച്ച് കേരളത്തിലേക്ക്  വിദ്യാഭ്യാസം മുരടിക്കുന്നോ?  ഓണ്‍ലൈന്‍ പഠനം: കോട്ടങ്ങളും നേട്ടങ്ങളും  ക്ഷേമപദ്ധതിയിലൂടെ ജനങ്ങളുടെ കൈപിടിച്ചുയര്‍ത്താന്‍ മോദിസര്‍ക്കാര്‍  ‘ജയ്ശ്രീരാം’ വിളിപ്പിക്കല്‍വാര്‍ത്ത എവിടെപ്പോയി?  നിമിഷ മുതല്‍ ഫാത്തിമ വരെ: കേരളം ഭയക്കണം  നോവറിഞ്ഞവള്‍  പൊന്നങ്കോട് ഗോപാലകൃഷ്ണന്‍ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ കവി LOAD MORE മേൽവിലാസം പി.ബി. നമ്പര്‍ : 616 'സ്വസ്തിദിശ' മാധവന്‍ നായര്‍ റോഡ്‌ ചാലപ്പുറം പോസ്റ്റ് കോഴിക്കോട് 673 002 Phone: 0495 2300444, 2300477 Email: kesariweekly@gmail.com കേസരിയെ കുറിച്ച് ശ്രീ. ശങ്കര്‍ശാസ്ത്രി ഉള്‍പ്പെടെയുള്ള കോഴിക്കോട്ടെ പ്രമുഖ സംഘപ്രവര്‍ത്തകരാണ് 1951ല്‍ കേസരി ആരംഭിക്കാന്‍ തീരുമാനിച്ചത്. 1962 ജൂലൈ 23ന് ഹിന്ദുസ്ഥാന്‍ പ്രകാശന്‍ ട്രസ്റ്റ് രൂപീകരിക്കുകയും കേസരി ഈ ട്രസ്റ്റിന്റെ ഉടമസ്ഥതയിലാവുകയും ചെയ്തു. തുടർന്നു വായിക്കാം പത്രാധിപർ

മഹാനാരായണോപനിഷത് ഹരിഃ ഓം .. ശം നോ മിത്രഃ ശം വരുണഃ . ശം നോ ഭവത്യര്യമാ . ശം ന ഇന്ദ്രോ ബൃഹസ്പതിഃ . ശം നോ വിഷ്ണുരുരുക്രമഃ .. നമോ ബ്രഹ്മണേ . നമസ്തേ വായോ . ത്വമേവ പ്രത്യക്ഷം ബ്രഹ്മാസി . ത്വാമേവ പ്രത്യക്ഷം ബ്രഹ്മ വദിഷ്യാമി . ഋതം വദിഷ്യാമി . സത്യം വദിഷ്യാമി . തന്മാമവതു . തദ്വക്താരമവതു . അവതു മാം . അവതു വക്താരം .. ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ .. ഓം സഹ നാവവതു . സഹ നൗ ഭുനക്തു . സഹ വീര്യം കരവാവഹൈ . തേജസ്വി നാവധീതമസ്തു . മാ വിദ്വിഷാവഹൈ . ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ .. പ്രഥമോഽനുവാകഃ . അംഭസ്യപാരേ ഭുവനസ്യ മധ്യേ നാകസ്യ പൃഷ്ഠേ മഹതോ മഹീയാൻ . ശുക്രേണ ജ്യോതീം ̐ഷി സമനുപ്രവിഷ്ടഃ പ്രജാപതിശ്ചരതി ഗർഭേ അന്തഃ .. 1.. യസ്മിന്നിദം ̐ സം ച വി ചൈതി സർവം യസ്മിൻ ദേവാ അധി വിശ്വേ നിഷേദുഃ . തദേവ ഭൂതം തദു ഭവ്യമാ ഇദം തദക്ഷരേ പരമേ വ്യോമൻ .. 2.. യേനാവൃതം ഖം ച ദിവം മഹീ ച യേനാദിത്യസ്തപതി തേജസാ ഭ്രാജസാ ച . യമന്തഃ സമുദ്രേ കവയോ വയന്തി യദക്ഷരേ പരമേ പ്രജാഃ .. 3.. യതഃ പ്രസൂതാ ജഗതഃ പ്രസൂതീ തോയേന ജീവാൻ വ്യചസർജ ഭൂമ്യാം . യദോഷധീഭിഃ പുരുഷാൻ പശൂം ̐ശ്ച വിവേശ ഭൂതാനി ചരാചരാണി .. 4.. അതഃ പരം നാന്യദണീയസം ̐ ഹി പരാത്പരം യന്മഹതോ മഹാന്തം . യദേകമവ്യക്തമനന്തരൂപം വിശ്വം പുരാണം തമസഃ പരസ്താത് .. 5.. തദേവർതം തദു സത്യമാഹുസ്തദേവ ബ്രഹ്മ പരമം കവീനാം . ഇഷ്ടാപൂർതം ബഹുധാ ജാതം ജായമാനം വിശ്വം ബിഭർതി ഭുവനസ്യ നാഭിഃ .. 6.. തദേവാഗ്നിസ്തദ്വായുസ്തത്സൂര്യസ്തദു ചന്ദ്രമാഃ . തദേവ ശുക്രമമൃതം തദ്ബ്രഹ്മ തദാപഃ സ പ്രജാപതിഃ .. 7.. സർവേ നിമേഷാ ജജ്ഞിരേ വിദ്യുതഃ പുരുഷാദധി . കലാ മുഹൂർതാഃ കാഷ്ഠാശ്ചാഹോരാത്രാശ്ച സർവശഃ .. 8.. അർധമാസാ മാസാ ഋതവഃ സംവത്സരശ്ച കൽപന്താം . സ ആപഃ പ്രദുധേ ഉഭേ ഇമേ അന്തരിക്ഷമഥോ സുവഃ .. 9.. നൈനമൂർധ്വം ന തിര്യഞ്ചം ന മധ്യേ പരിജഗ്രഭത് . ന തസ്യേശേ കശ്ചന തസ്യ നാമ മഹദ്യശഃ .. 10.. ന സന്ദൃശേ തിഷ്ഠതി രൂപമസ്യ ന ചക്ഷുഷാ പശ്യതി കശ്ചനൈനം . ഹൃദാ മനീശാ മനസാഭിക്ലൃപ്തോ യ ഏനം വിദുരമൃതാസ്തേ ഭവന്തി .. 11.. പരമാത്മ-ഹിരണ്യഗർഭ-സൂക്ത അദ്ഭ്യഃ സംഭൂതോ ഹിരണ്യഗർഭ ഇത്യഷ്ടൗ .. അദ്ഭ്യ സംഭൂതഃ പൃഥിവ്യൗ രസാച്ച വിശ്വകർമണഃ സമവർതതാധി . തസ്യ ത്വഷ്ടാ വിദധദ്രൂപമേതി തത്പുരുഷസ്യ വിശ്വമാജാനമഗ്രേ . 1. വേദാഹമേതം പുരുഷം മഹാന്തം ആദിത്യവർണം തമസഃ പരസ്താത് . തമേവം വിദ്വാനഭൃത ഇഹ ഭവതി നാന്യഃപന്ഥാവിദ്യതേഽയനായ . 2. പ്രജാപതിശ്ചരതി ഗർഭേ അന്തഃ അജായമാനോ ബഹുഥാ വിജായതേ . തസ്യ ധീരാഃ പരിജാനന്തി യോനിം മരീചീനാം പദമിച്ഛന്തി വേധസഃ . 3. യോ ദേവേഭ്യ ആതപതി യോ ദേവാനാം പുരോഹിതഃ . പൂർവോ യോ ദേവേഭ്യോ ജാതഃ നമോ രുചായ ബ്രാഹ്മയേ . 4. രുചം ബ്രാഹ്മം ജനയന്തഃ ദേവാ അഗ്രേ തദബ്രുവൻ . യസ്ത്വൈവം ബ്രാഹ്മണോ വിദ്യാത് തസ്യ ദേവാ അസൻ വശേ . 5. ഹ്രീശ്ച തേ ലക്ഷ്മീശ്ച പത്ന്യൗ അഹോരാത്രേ പാർശ്വേ നക്ഷത്രാണി രൂപം . അശ്വിനൗ വ്യാത്തം ഇഷ്ടം മനിഷാണ അമും മനിഷാണ സർവം മനിഷാണ . 6. ഇതി ഉത്തരനാരായണാനുവാകഃ . ഹിരണ്യഗർഭഃ സമവർതതാഗ്രേ ഭൂതസ്യ ജാതഃ പതിരേക ആസീത് . സ ദാധാര പൃഥിവീം ദ്യാമുതേമാം കസ്മൈ ദേവായ ഹവിഷാ വിധേമ .. 1.. യഃ പ്രാണതോ നിമിഷതോ മഹിത്വൈക ഇദ്രാജാ ജഗതോ ബഭൂവ . യ ഈശേ അസ്യ ദ്വിപദശ്ചതുഷ്പദഃ കസ്മൈ ദേവായ ഹവിഷാ വിധേമ .. 2.. യ ആത്മദാ ബലന്ദാ യസ്യ വിശ്വ ഉപാസതേ പ്രശിഷം യസ്യ ദേവാഃ . യസ്യ ഛായാമൃതം യസ്യ മൃത്യുഃ കസ്മൈ ദേവായ ഹവിഷാ വിധേമ .. 3.. യസ്യേമേ ഹിമവന്തോ മഹിത്വാ യസ്യ സമുദ്രം ̐ രസയാ സഹാഹുഃ . യസ്യേമാഃ പ്രദിശോ യസ്യ ബാഹൂ കസ്മൈ ദേവായ ഹവിഷാ വിധേമ .. 4.. യം ക്രന്ദസീ അവസാ തസ്തഭാനേ അസ്യൈക്ഷേതാം മനസാ രേജമാനേ . യത്രാധി സൂര ഉദിതൗ വ്യേതി കസ്മൈ ദേവായ ഹവിഷാ വിധേമ .. 5.. യേന ദ്യൗരുഗ്രാ പൃഥിവീ ച ദൃഢേ യേന സുവഃ സ്തഭിതം യേന നാകഃ . യോ അന്തരിക്ഷേ രജസോ വിമാനഃ കസ്മൈ ദേവായ ഹവിഷാ വിധേമ .. 6.. ആപോ ഹ യന്മഹതീർവിശ്വമായം ദക്ഷം ദധാനാ ജനയന്തീരഗ്നിം . തതോ ദേവാനാം നിരവർതതാസുരേകഃ കസ്മൈ ദേവായ ഹവിഷാ വിധേമ .. 7.. യശ്ചിദാപോ മഹിനാ പര്യപശ്യദ്ദക്ഷം ദധാനാ ജനയന്തീരഗ്നിം . യോ ദേവേശ്വധി ദേവ ഏക കസ്മൈ ദേവായ ഹവിഷാ വിധേമ .. 8.. ഏഷ ഹി ദേവഃ പ്രദിശോഽനു സർവാഃ പൂർവോ ഹി ജാതഃ സ ഉ ഗർഭേ അന്തഃ . സ വിജായമാനഃ സ ജനിഷ്യമാണഃ പ്രത്യങ്മുഖാസ്തിഷ്ഠതി വിശ്വതോമുഖഃ .. 12.. വിശ്വതശ്ചക്ഷുരുത വിശ്വതോ മുഖോ വിശ്വതോ ഹസ്ത ഉത വിശ്വതസ്പാത് . സം ബാഹുഭ്യാം നമതി സം പതത്രൈർദ്യാവാപൃഥിവീ ജനയൻ ദേവ ഏകഃ .. 13.. വേനസ്തത് പശ്യൻ വിശ്വാ ഭുവനാനി വിദ്വാൻ യത്ര വിശ്വം ഭവത്യേകനീഡം . യസ്മിന്നിദം ̐സം ച വി ചൈകം ̐സ ഓതഃ പ്രോതശ്ച വിഭുഃ പ്രജാസു .. 14.. പ്ര തദ്വോചേ അമൃതം നു വിദ്വാൻ ഗന്ധർവോ നാമ നിഹിതം ഗുഹാസു . ത്രീണി പദാ നിഹിതാ ഗുഹാസു യസ്തദ്വേദ സവിതുഃ പിതാ സത് .. 15.. സ നോ ബന്ധുർജനിതാ സ വിധാതാ ധാമാനി വേദ ഭുവനാനി വിശ്വാ . യത്ര ദേവാ അമൃതമാനശാനാസ്തൃതീയേ ധാമാന്യഭ്യൈരയന്ത .. 16.. പരി ദ്യാവാപൃഥിവീ യന്തി സദ്യഃ പരി ലോകാൻ പരി ദിശഃ പരി സുവഃ . ഋതസ്യ തന്തും വിതതം വിചൃത്യ തദപശ്യത് തദഭവത് പ്രജാസു .. 17.. പരീത്യ ലോകാൻ പരീത്യ ഭൂതാനി പരീത്യ സർവാഃ പ്രദിശോ ദിശശ്ച . പ്രജാപതിഃ പ്രഥമജാ ഋതസ്യാത്മനാത്മാനമഭിസംബഭൂവ .. 18.. സദസസ്പതിമദ്ഭുതം പ്രിയമിന്ദ്രസ്യ കാമ്യം . സനിം മേധാമയാസിഷം .. 19.. ഉദ്ദീപ്യസ്വ ജാതവേദോഽപഘ്നന്നിഋതിം മമ . പശൂം ̐ശ്ച മഹ്യമമാവഹ ജീവനം ച ദിശോ ദിശ .. 20.. മാ നോ ഹിം ̐സീജ്ജാതവേദോ ഗാമശ്വം പുരുഷം ജഗത് . അബിഭ്രദഗ്ന ആഗഹി ശ്രിയാ മാ പരിപാതയ .. 21.. പുരുഷസ്യ വിദ്മഹേ സഹസ്രാക്ഷസ്യ മഹാദേവസ്യ ധീമഹി . തന്നോ രുദ്രഃ പ്രചോദയാത് .. 22.. ഗായത്ര്യാഃ . തത്പുരുഷായ വിദ്മഹേ മഹാദേവായ ധീമഹി . തന്നോ രുദ്രഃ പ്രചോദയാത് .. 23.. തത്പുരുഷായ വിദ്മഹേ വക്രതുണ്ഡായ ധീമഹി . തന്നോ ദന്തിഃ പ്രചോദയാത് .. 24.. തത്പുരുഷായ വിദ്മഹേ ചക്രതുണ്ഡായ ധീമഹി . തന്നോ നന്ദിഃ പ്രചോദയാത് .. 25.. തത്പുരുഷായ വിദ്മഹേ മഹാസേനായ ധീമഹി . തന്നഃ ഷണ്മുഖഃ പ്രചോദയാത് .. 26.. തത്പുരുഷായ വിദ്മഹേ സുവർണപക്ഷായ ധീമഹി . തന്നോ ഗരുഡഃ പ്രചോദയാത് .. 27.. വേദാത്മനായ വിദ്മഹേ ഹിരണ്യഗർഭായ ധീമഹി . തന്നോ ബ്രഹ്മ പ്രചോദയാത് .. 28.. നാരായണായ വിദ്മഹേ വാസുദേവായ ധീമഹി . തന്നോ വിഷ്ണുഃ പ്രചോദയാത് .. 29.. വജ്രനഖായ വിദ്മഹേ തീക്ഷ്ണദം ̐ഷ്ട്രായ ധീമഹി . തന്നോ നാരസിം ̐ഹഃ പ്രചോദയാത് .. 30.. ഭാസ്കരായ വിദ്മഹേ മഹദ്ദ്യുതികരായ ധീമഹി . തന്നോ ആദിത്യ്യഃ പ്രചോദയാത് .. 31.. വൈശ്വാനരയ വിദ്മഹേ ലാലീലായ ധീമഹി . തന്നോ അഗ്നിഃ പ്രചോദയാത് .. 32.. കാത്യായനായ വിദ്മഹേ കന്യാകുമാരി ധീമഹി . തന്നോ ദുർഗിഃ പ്രചോദയാത് .. 33.. [പാഠഭേദഃ: ചതുർമുഖായ വിദ്മഹേ കമണ്ഡലുധരായ ധീമഹി . തന്നോ ബ്രഹ്മാ പ്രചോദയാത് .. ആദിത്യായ വിദ്മഹേ സഹസ്രകിരണായ ധീമഹി . തന്നോ ഭാനുഃ പ്രചോദയാത് .. പാവകായ വിദ്മഹേ സപ്തജിഹ്വായ ധീമഹി . തന്നോ വൈശ്വാനരഃ പ്രചോദയാത് .. മഹാശൂലിന്യൈ വിദ്മഹേ മഹാദുർഗായൈ ധീമഹി . തന്നോ ഭഗവതീ പ്രചോദയാത് .. സുഭഗായൈ വിദ്മഹേ കമലമാലിന്യൈ ധീമഹി . തന്നോ ഗൗരീ പ്രചോദയാത് .. നവകുലായ വിദ്മഹേ വിഷദന്തായ ധീമഹി . തന്നഃ സർപഃ പ്രചോദയാത് ..] സഹസ്രപരമാ ദേവീ ശതമൂലാ ശതാങ്കുരാ . സർവം ̐ഹരതു മേ പാപം ദൂർവാ ദുഃസ്വപ്നനാശിനീ .. 34.. കാണ്ഡാത് കാണ്ഡാത് പ്രരോഹന്തീ പരുഷഃ പരുഷഃ പരി . ഏവാ നോ ദൂർവേ പ്രതനു സഹസ്രേണ ശതേന ച .. 35.. യാ ശതേന പ്രതനോഷി സഹസ്രേണ വിരോഹസി . തസ്യാസ്തേ ദേവീഷ്ടകേ വിധേമ ഹവിഷാ വയം .. 36.. അശ്വക്രാന്തേ രഥക്രാന്തേ വിഷ്ണുക്രാന്തേ വസുന്ധരാ . ശിരസാ ധാരയിഷ്യാമി രക്ഷസ്വ മാം പദേ പദേ .. 37.. ഭൂമിർധേനുർധരണീ ലോകധാരിണീ . ഉദ്ധൃതാസി വരാഹേണ കൃഷ്ണേന ശതബാഹുനാ .. 38.. മൃത്തികേ ഹന പാപം യന്മയാ ദുഷ്കൃതം കൃതം . മൃത്തികേ ബ്രഹ്മദത്താസി കാശ്യപേനാഭിമന്ത്രിതാ . മൃത്തികേ ദേഹി മേ പുഷ്ടിം ത്വയി സർവം പ്രതിഷ്ഠിതം .. 39.. മൃത്തികേ പ്രതിഷ്ഠിതേ സർവം തന്മേ നിർണുദ മൃത്തികേ . ത്വയാ ഹതേന പാപേന ഗച്ഛാമി പരമാം ഗതിം .. 40.. യത ഇന്ദ്ര ഭയാമഹേ തതോ നോ അഭയം കൃധി . മഘവഞ്ഛഗ്ധി തവ തന്ന ഊതയേ വിദ്വിഷോ വിമൃധോ ജഹി .. 41.. സ്വസ്തിദാ വിശസ്പതിർവൃത്രഹാ വിമൃധോ വശീ . വൃഷേന്ദ്രഃ പുര ഏതു നഃ സ്വസ്തിദാ അഭയങ്കരഃ .. 42.. സ്വസ്തി ന ഇന്ദ്രോ വൃദ്ധശ്രവാഃ സ്വസ്തി നഃ പൂഷാ വിശ്വവേദാഃ . സ്വസ്തി നസ്താർക്ഷ്യോ അരിഷ്ടനേമിഃ സ്വസ്തി നോ ബൃഹസ്പതിർദധാതു .. 43.. ആപാന്തമന്യുസ്തൃപലപ്രഭർമാ ധുനിഃ ശിമീവാഞ്ഛരുമാം ̐ൃജീഷീ . സോമോ വിശ്വാന്യതസാവനാനി നാർവാഗിന്ദ്രം പ്രതിമാനാനി ദേഭുഃ .. 44.. ബ്രഹ്മജജ്ഞാനം പ്രഥമം പുരസ്താദ്വി സീമതഃ സുരുചോ വേന ആവഃ . സ ബുധ്നിയാ ഉപമാ അസ്യ വിഷ്ഠാഃ സതശ്ച യോനിമസതശ്ച വിവഃ .. 45.. സ്യോനാ പൃഥിവി ഭവാൻ നൃക്ഷരാ നിവേശനീ . യച്ഛാ നഃ ശർമ സപ്രഥാഃ .. 46.. ഗന്ധദ്വാരാം ദുരാധർഷാം നിത്യപുഷ്ടാം കരീഷിണീം . ഈശ്വരീം ̐ സർവഭൂതാനാം താമിഹോപഹ്വയേ ശ്രിയം .. 47.. ശ്രീർമേ ഭജതു അലക്ഷ്മീർമേ നശ്യതു . വിഷ്ണുമുഖാ വൈ ദേവാശ്ഛന്ദോഭിരിമാॅംല്ലോകാനനപജയ്യമഭ്യജയൻ . മഹാം ̐ ഇന്ദ്രോ വജ്രബാഹുഃ ഷോഡശീ ശർമ യച്ഛതു .. 48.. സ്വസ്തി നോ മഘവാ കരോതു . ഹന്തു പാപ്മാനം യോഽസ്മാൻ ദ്വേഷ്ടി .. 49.. സോമാനം ̐ സ്വരണം കൃണുഹി ബ്രഹ്മണസ്പതേ കക്ഷീവന്തം യ ഔശിജം . ശരീരം യജ്ഞശമലം കുസീദം തസ്മിന്ത്സീദതു യോഽസ്മാൻ ദ്വേഷ്ടി .. 50.. ചരണം പവിത്രം വിതതം പുരാണം യേന പൂതസ്തരതി ദുഷ്കൃതാനി . തേന പവിത്രേണ ശുദ്ധേന പൂതാ അതി പാപ്മാനമരാതിം തരേമ .. 51.. സജോഷാ ഇന്ദ്ര സഗണോ മരുദ്ഭിഃ സോമം പിബ വൃത്രഹഞ്ഛൂര വിദ്വാൻ . ജഹി ശത്രൂം ̐രപ മൃധോ നുദസ്വാഥാഭയം കൃണുഹി വിശ്വതോ നഃ .. 52.. സുമിത്രാ ന ആപ ഓഷധയഃ സന്തു . ദുർമിത്രാസ്തസ്മൈ ഭൂയാസുര്യോഽസ്മാൻ ദ്വേഷ്ടി യം ച വയം ദ്വിഷ്മഃ .. 53.. ആപോ ഹി ഷ്ഠാ മയോഭുവസ്താ ന ഊർജേ ദധാതന . മഹേ രണായ ചക്ഷസേ . യോ വഃ ശിവതമോ രസസ്തസ്യ ഭാജയതേഽഹ നഃ . ഉശതീരിവ മാതരഃ . തസ്മാ അരം ഗമാമ വോ യസ്യ ക്ഷയായ ജിന്വഥ . ആപോ ജനയഥാ ച നഃ .. 54.. ഹിരണ്യശൃംഗം വരുണം പ്രപദ്യേ തീർഥ മേ ദേഹി യാചിതഃ . യന്മയാ ഭുക്തമസാധൂനാം പാപേഭ്യശ്ച പ്രതിഗ്രഹഃ .. 55.. യന്മേ മനസാ വാചാ കർമണാ വാ ദുഷ്കൃതം കൃതം . തന്ന ഇന്ദ്രോ വരുണോ ബൃഹസ്പതിഃ സവിതാ ച പുനന്തു പുനഃ പുനഃ .. 56.. നമോഽഗ്നയേഽപ്സുമതേ നമ ഇന്ദ്രായ നമോ വരുണായ നമോ വാരുണ്യൈ നമോഽദ്ഭ്യഃ .. 57.. യദപാം ക്രൂരം യദമേധ്യം യദശാന്തം തദപഗച്ഛതാത് .. 58.. അത്യാശനാദതീപാനാദ് യച്ച ഉഗ്രാത് പ്രതിഗ്രഹാത് . തന്മേ വരുണോ രാജാ പാണിനാ ഹ്യവമർശതു .. 59.. സോഽഹമപാപോ വിരജോ നിർമുക്തോ മുക്തകിൽബിഷഃ . നാകസ്യ പൃഷ്ഠമാരുഹ്യ ഗച്ഛേദ്ബ്രഹ്മസലോകതാം .. 60.. യശ്ചാപ്സു വരുണഃ സ പുനാത്വഘമർഷണഃ .. 61.. ഇമം മേ ഗംഗേ യമുനേ സരസ്വതി ശുതുദ്രി സ്തോമം ̐ സചതാ പരുഷ്ണിയാ . അസിക്നിഅ മരുദ്വൃധേ വിതസ്തയാർജീകീയേ ശൃണുഹ്യാ സുഷോമയാ .. 62.. ഋതം ച സത്യം ചാഭീദ്ധാത്തപസോഽധ്യജായത . തതോ രാത്രിരജായത തതഃ സമുദ്രോ അർണവഃ .. 63.. സമുദ്രാദർണവാദധി സംവത്സരോ അജായത . അഹോരാത്രാണി വിദധദ്വിശ്വസ്യ മിഷതോ വശീ .. 64.. സൂര്യാചന്ദ്രമസൗ ധാതാ യഥാപൂർവമകൽപയത് . ദിവം ച പൃഥിവീം ചാന്തരിക്ഷമഥോ സുവഃ .. 65.. യത്പൃഥിവ്യാം ̐ രജഃ സ്വമാന്തരിക്ഷേ വിരോദസീ . ഇമാം ̐സ്തദാപോ വരുണഃ പുനാത്വഘമർഷണഃ .. പുനന്തു വസവഃ പുനാതു വരുണഃ പുനാത്വഘമർഷണഃ . ഏഷ ഭൂതസ്യ മധ്യേ ഭുവനസ്യ ഗോപ്താ .. ഏഷ പുണ്യകൃതാം ലോകാനേഷ മൃത്യോർഹിരണ്മയം . ദ്യാവാപൃഥിവ്യോർഹിരണ്മയം ̐ സം ̐ശ്രിതം ̐ സുവഃ . സ നഃ സുവഃ സം ̐ശിശാധി .. 66.. ആർദ്രം ജ്വലതിജ്യോതിരഹമസ്മി . ജ്യോതിർജ്വലതി ബ്രഹ്മാഹമസ്മി . യോഽഹമസ്മി ബ്രഹ്മാഹമസ്മി . അഹമസ്മി ബ്രഹ്മാഹമസ്മി . അഹമേവാഹം മാം ജുഹോമി സ്വാഹാ .. 67.. അകാര്യവകീർണീ സ്തേനോ ഭ്രൂണഹാ ഗുരുതൽപഗഃ . വരുണോഽപാമഘമർഷണസ്തസ്മാത് പാപാത് പ്രമുച്യതേ .. 68.. രജോഭൂമിസ്ത്വ മാം ̐ രോദയസ്വ പ്രവദന്തി ധീരാഃ .. 69.. ആക്രാന്ത്സമുദ്രഃ പ്രഥമേ വിധർമഞ്ജനയൻപ്രജാ ഭുവനസ്യ രാജാ . വൃഷാ പവിത്രേ അധി സാനോ അവ്യേ ബൃഹത്സോമോ വാവൃധേ സുവാന ഇന്ദുഃ .. 70.. ദ്വിതീയോഽവാനുകഃ . ജാതവേദസേ സുനവാമ സോമമരാതീയതോ നിദഹാതി വേദഃ . സ നഃ പർഷദതി ദുർഗാണി വിശ്വാ നാവേവ സിന്ധും ദുരിതാത്യഗ്നിഃ .. 1.. ദുർഗാ സൂക്തം . താമഗ്നിവർണാം തപസാ ജ്വലന്തീം വൈരോചനീം കർമഫലേഷു ജുഷ്ടാം . ദുർഗാം ദേവീം ̐ ശരണമഹം പ്രപദ്യേ സുതരസി തരസേ നമഃ .. 2.. അഗ്നേ ത്വം പാരയാ നവ്യോ അസ്മാൻ സ്വസ്തിഭിരതി ദുർഗാണി വിശ്വാ . പൂശ്ച പൃഥ്വീ ബഹുലാ ന ഉർവീ ഭവാ തോകായ തനയായ ശംയോഃ .. 3.. വിശ്വാനി നോ ദുർഗഹാ ജാതവേദഃ സിന്ധും ന വാവാ ദുരിതാതിപർഷി . അഗ്നേ അത്രിവന്മനസാ ഗൃണാനോഽസ്മാകം ബോധ്യവിതാ തനൂനാം .. 4.. പൃതനാജിതം ̐ സഹമാനമുഗ്നമഗ്നിം ̐ ഹുവേമ പരമാത്സധസ്താത് . സ നഃ പർഷദതി ദുർഗാണി വിശ്വാ ക്ഷാമദ്ദേവോ അതി ദുരിതാത്യഗ്നിഃ .. 5.. പ്രത്നോഷി കമീഡ്യോ അധ്വരേഷു സനാച്ച ഹോതാ നവ്യശ്ച സത്സി . സ്വാം ചാഗ്നേ തനുവം പിപ്രയസ്വാസ്മഭ്യം ച സൗഭഗമായജസ്വ .. 6.. ഗോഭിർജുഷ്ടമയുജോ നിഷിക്തം തവേന്ദ്ര വിഷ്ണോരനുസഞ്ചരേമ . നാകസ്യ പൃഷ്ഠമഭി സംവസാനോ വൈഷ്ണവീം ലോക ഇഹ മാദയന്താം .. 7.. തൃതീയോഽനുവാകഃ . ഭൂരന്നമഗ്നയേ പൃഥിവ്യൈ സ്വാഹാ ഭുവോഽന്ന.ം വായവേഽന്തരിക്ഷായ സ്വാഹാ സുവരന്നമാദിത്യായ ദിവേ സ്വാഹാ ഭൂർഭുവസ്സുവരന്നം ചന്ദ്രമസേ ദിഗ്ഭ്യഃ സ്വാഹാ നമോ ദേവേഭ്യഃ സ്വധാ പിതൃഭ്യോ ഭൂർഭുവഃ സുവരന്നമോം .. 1.. ചതുർഥോഽനുവാകഃ . ഭൂരഗ്നയേ പൃഥിവ്യൈ സ്വാഹാ ഭുവോ വായവേഽന്തരിക്ഷായ സ്വാഹാ സുവരാദിത്യായ ദിവേ സ്വാഹാ ഭുർഭുവസ്സുവശ്ചന്ദ്രമസേ ദിഗ്ഭ്യഃ സ്വാഹാ നമോ ദേവേഭ്യഃ സ്വധാ പിതൃഭ്യോ ഭൂർഭുവഃസുവരഗ്ന ഓം .. 1.. പഞ്ചമോഽനുവാകഃ . ഭൂരഗ്നയേ ച പൃഥിവ്യൈ ച മഹുതേ ച സ്വാഹാ ഭുവോ വായവേ ചാന്തരിക്ഷായ ച മഹതേ ച സ്വാഹാ സുവരാദിത്യായ ച ദിവേ ച മഹതേ ച സ്വാഹാ ഭൂർഭുവസ്സുവശ്ചന്ദ്രമസേ ച നക്ഷത്രേഭ്യശ്ച ദിഗ്ഭ്യശ്ച മഹതേ ച സ്വാഹാ നമോ ദേവേഭ്യഃ സ്വധാ പിതൃഭ്യോ ഭുർഭുവഃ സുവർമഹരോം .. 1.. ഷഷ്ഠോഽനുവാകഃ . പാഹി നോ അഗ്ന ഏനസേ സ്വാഹാ പാഹി നോ വിശ്വവേദസേ സ്വാഹാ യജ്ഞം പാഹി വിഭാവസോ സ്വാഹാ സർവം പാഹി ശതക്രതോ സ്വാഹാ .. 1.. സപ്തമോഽനുവാകഃ . പാഹി നോ അഗ്ന ഏകയാ പാഹ്യുത ദ്വിതീയയാ പാഹ്യൂർജ തൃതീയയാ പാഹി ഗീർഭിശ്ചതസൃഭിർവസോ സ്വാഹാ .. 1.. അഷ്ടമോഽനുവാകഃ . യശ്ഛന്ദസാമൃഷഭോ വിശ്വരൂപശ്ഛന്ദോഭ്യശ്ചന്ദാം ̐സ്യാവിവേശ . സതാം ̐ശിക്യഃ പ്രോവാചോപനിഷദിന്ദ്രോ ജ്യേഷ്ഠ ഇന്ദ്രിയായ ഋഷിഭ്യോ നമോ ദേവേഭ്യഃ സ്വധാ പിതൃഭ്യോ ഭൂർഭുവസ്സുവശ്ഛന്ദ ഓം .. 1.. നവമോഽനുവാകഃ . നമോ ബ്രഹ്മണേ ധാരണം മേ അസ്ത്വനിരാകരണം ധാരയിതാ ഭൂയാസം കർണയോഃ ശ്രുതം മാ ച്യോഢം മമാമുഷ്യ ഓം .. 1.. ദശമോഽനുവാകഃ . ഋതം തപഃ സത്യം തപഃ ശ്രുതം തപഃ ശാന്തം തപോ ദമസ്തപഃ ശമസ്തപോ ദാനം തപോ യജ്ഞം തപോ ഭൂർഭുവഃ സുവർബ്രഹ്മൈതദുപാസ്വൈതത്തപഃ .. 1.. ഏകാദശോഽനുവാകഃ . യഥാ വൃക്ഷസ്യ സമ്പുഷ്പിതസ്യ ദൂരാദ്ഗന്ധോ വാത്യേവം പുണ്യസ്യ കർമണോ ദൂരാദ്ഗന്ധോ വാതി യഥാസിധാരാം കർതേഽവഹിതമവക്രാമേ യദ്യുവേ യുവേ ഹവാ വിഹ്വയിഷ്യാമി കർതം പതിഷ്യാമീത്യേവമമൃതാദാത്മാനം ജുഗുപ്സേത് .. 1.. ദ്വാദശോഽനുവാകഃ . അണോരണീയാൻ മഹതോ മഹീയാനാത്മാ ഗുഹായാം നിഹിതോഽസ്യ ജന്തോഃ . തമക്രതും പശ്യതി വീതശോകോ ധാതുഃ പ്രസാദാന്മഹിമാനമീശം .. 1.. സപ്ത പ്രാണാ പ്രഭവന്തി തസ്മാത് സപ്താർചിഷഃ സമിധഃ സപ്ത ജിഹ്വാഃ . സപ്ത ഇമേ ലോകാ യേഷു ചരന്തി പ്രാണാ ഗുഹാശയാന്നിഹിതാഃ സപ്ത സപ്ത .. 2.. അതഃ സമുദ്രാ ഗിരയശ്ച സർവേഽസ്മാത്സ്യന്ദന്തേ സിന്ധവഃ സർവരൂപാഃ . അതശ്ച വിശ്വാ ഓഷധയോ രസാശ്ച യേനൈഷ ഭൂതസ്തിഷ്ഠത്യന്തരാത്മാ .. 3.. ബ്രഹ്മാ ദേവാനാം പദവീഃ കവീനാമൃഷിർവിപ്രാണാം മഹിഷോ മൃഗാണാം . ശ്യേനോ ഗൃധ്രാണാം ̐സ്വധിതിർവനാനാം ̐സോമഃ പവിത്രമത്യേതി രേഭൻ .. 4.. അജാമേകാം ലോഹിതശുക്ലകൃഷ്ണാം ബഹ്വീം പ്രജാം ജനയന്തീം ̐ സരൂപാം . അജോ ഹ്യേകോ ജുഷമാണോഽനുശേതേ ജഹാത്യേനാം ഭുക്തഭോഗാമജോഽന്യഃ .. 5.. ഹംസഃ ശുചിഷദ്വസുരന്തരിക്ഷസദ്ധോതാ വേദിഷദതിഥിർദുരോണസത് . നൃഷദ്വരസദൃതസദ്വ്യോമസദബ്ജാ ഗോജാ ഋതജാ അദ്രിജാ ഋതം ബൃഹത് .. 6.. യസ്മാജ്ജാതാ ന പരാ നൈവ കിഞ്ചനാസ യ ആവിവേശ ഭുവനാനി വിശ്വാ . പ്രജാപതിഃ പ്രജയാ സംവിദാനസ്ത്രീണി ജ്യോതീം ̐ഷി സചതേ സ ഷോഡശീ .. 6 ക.. വിധർതാരം ̐ ഹവാമഹേ വസോഃ കുവിദ്വനാതി നഃ . സവിതാരം നൃചക്ഷസം .. 6 ഖ.. ഘൃതം മിമിക്ഷിരേ ഘൃതമസ്യ യോനിർഘൃതേ ശ്രിതോ ഘൃതമുവസ്യ ധാമ . അനുഷ്വധമാവഹ മാദയസ്വ സ്വാഹാകൃതം വൃഷഭ വക്ഷി ഹവ്യം .. 7.. സമുദ്രാദൂർമിർമധുമാം ̐ ഉദാരദുപാം ̐ശുനാ സമമൃതത്വമാനട് . ഘൃതസ്യ നാമ ഗുഹ്യം യദസ്തി ജിഹ്വാ ദേവാനാമമൃതസ്യ നാഭിഃ .. 8.. വയം നാമ പ്രബ്രവാമാ ഘൃതേനാസ്മിൻ യജ്ഞേ ധാരയാമാ നമോഭിഃ . ഉപ ബ്രഹ്മാ ശൃണവച്ഛസ്യമാന ചതുഃശൃംഗോഽവമീദ്ഗൗര ഏതത് .. 9.. ചത്വാരി ശൃംഗാ ത്രയോ അസ്യ പാദാ ദ്വേശീർഷേ സപ്ത ഹസ്താസോ അസ്യ . ത്രിധാ ബദ്ധോ വൃഷഭോ രോരവീതി മഹോ ദേവോ മർത്യാം ̐ ആവിവേശ .. 10.. ത്രിധാ ഹിതം പണിഭിർഗുഹ്യമാനം ഗവി ദേവാസോ ഘൃതമന്വവിന്ദൻ . ഇന്ദ്ര ഏകം ̐ സൂര്യ ഏകം ജജാന വേനാദേകം ̐ സ്വധയാ നിഷ്ടതക്ഷുഃ .. 11.. യോ ദേവാനാം പ്രഥമം പുരസ്താദ്വിശ്വാധികോ രുദ്രോ മഹർഷിഃ . ഹിരണ്യഗർഭം പശ്യത ജായമാനം ̐ സ നോ ദേവഃ ശുഭയാസ്മൃത്യാ സംയുനക്തു .. 12.. യസ്മാത്പരം നാപരമസ്തി കിഞ്ചിത് യസ്മാന്നാണീയോ ന ജ്യായോഽസ്തി കശ്ചിത് . വൃക്ഷ ഇവ സ്തബ്ധോ ദിവി തിഷ്ഠത്യേകസ്തേനേദം പൂർണം പുരുഷേണ സർവം .. 13.. ന കർമണാ ന പ്രജയാ ധനേന ത്യാഗേനൈകേ അമൃതത്വമാനശുഃ . പരേണ നാകം നിഹിതം ഗുഹായാം ബിഭ്രാജതേ യദ്യതയോ വിശന്തി .. 14.. വേദാന്തവിജ്ഞാനവിനിശ്ചിതാർഥാഃ സംന്യാസയോഗാദ്യതയഃ ശുദ്ധസത്ത്വാഃ . തേ ബ്രഹ്മലോകേ തു പരാന്തകാലേ പരാമൃതാഃ പരിമുച്യന്തി സർവേ .. 15.. ദഹ്രം വിപാപം വരവേശ്മഭൂത യത് പുണ്ഡരീകം പുരമധ്യസം ̐സ്ഥം . തത്രാപി ദഹ്രേ ഗഗനം വിശോകം തസ്മിൻ യദന്തസ്തദുപാസിതവ്യം .. 16.. യോ വേദാദൗ സ്വരഃ പ്രോക്തോ വേദാന്തേ ച പ്രതിഷ്ഠിതഃ . തസ്യ പ്രകൃതിലീനസ്യ യഃ പരഃ സ മഹേശ്വരഃ .. 17.. ത്രയോദശോഽനുവാകഃ . സഹസ്രശീർഷം ദേവം വിശ്വാക്ഷം വിശ്വശംഭുവം . വിശ്വം നാരായണം ദേവമക്ഷരം പരമം പ്രഭും .. 1.. വിശ്വതഃ പരമം നിത്യം വിശ്വം നാരായണം ̐ ഹരിം . വിശ്വമേവേദം പുരുഷസ്തദ്വിശ്വമുപജീവതി .. 2.. പതിം വിശ്വസ്യാത്മേശ്വരം ̐ ശാശ്വതം ̐ ശിവമച്യുതം . നാരായണം മഹാജ്ഞേയം വിശ്വാത്മാനം പരായണം .. 3.. നാരായണഃ പരം ബ്രഹ്മ തത്ത്വം നാരായണഃ പരഃ . നാരായണഃ പരോ ജ്യോതിരാത്മാ നാരയണഃ പരഃ .. 4.. നാരായണഃ പരോ ധ്യാതാ ധ്യാനം നാരായണഃ പരഃ . യച്ച കിഞ്ചിജ്ജഗത്യസ്മിൻ ദൃശ്യതേ ശ്രൂയതേഽപി വാ . അന്തർബഹിശ്ച തത്സർവം വ്യാപ്യ നാരായണഃ സ്ഥിതഃ .. 5.. അനന്തമവ്യയം കവിം ̐ സമുദ്രേഽന്തം വിശ്വശംഭുവം . പദ്മകോശപ്രതീകാശം ̐ ഹൃദയം ചാപ്യധോമുഖം .. 6.. അധോ നിഷ്ട്യാ വിതസ്ത്യാന്തേ നാഭ്യാമുപരി തിഷ്ഠതി . ഹൃദയം തദ്വിജാനീയാദ്വിശ്വസ്യായതനം മഹത് .. 7.. സന്തതം ̐ സിരാഭിസ്തു ലംബത്യാകോശസന്നിഭം . തസ്യാന്തേ സുഷിരം ̐ സൂക്ഷ്മം തസ്മിന്ത്സർവം പ്രതിഷ്ഠിതം .. 8.. തസ്യ മധ്യേ മഹാനഗ്നിർവിശ്വാർചിർവിശ്വതോമുഖഃ . സോഽഗ്രഭുഗ്വിഭജന്തിഷ്ഠന്നാഹാരമജരഃ കവിഃ .. 9.. തിര്യഗൂർധ്വമധഃശായീ രശ്മയസ്തസ്യ സന്തതാഃ . സന്താപയതി സ്വം ദേഹമാപാദതലമസ്തകം . തസ്യ മധ്യേ വഹ്നിശിഖാ അണീയോർധ്വാ വ്യവസ്ഥിതാ .. 10.. നീലതോയദമധ്യസ്ഥാ വിദ്യുല്ലേഖേവ ഭാസ്വരാ . നീവാരശൂക്വത്തന്വീ പീതാ ഭാസ്വത്യണൂപമ .. 11.. തസ്യാഃ ശിഖായാ മധ്യേ പരമാത്മാ വ്യവസ്ഥിതഃ . സ ബ്രഹ്മാ സ ശിവഃ സ ഹരിഃ സേന്ദ്രഃ സോഽക്ഷരഃ പരമഃ സ്വരാട് .. 12.. ചതുർദശോഽനുവാകഃ . ചതുർദശോഽനുവാകഃ . ആദിത്യോ വാ ഏഷ ഏതന്മണ്ഡലം തപതി തത്ര താ ഋചസ്തദൃചാ മണ്ഡലം ̐ സ ഋചാം ലോകോഽഥ യ ഏഷ ഏതസ്മിന്മണ്ഡലേഽർചിർദീപ്യതേ താനി സാമാനി സ സാമ്നാം ലോകോഽഥ യ ഏഷ ഏതസ്മിന്മണ്ഡലേഽർചിഷി പുരുഷസ്താനി യജൂം ̐ഷി സ യജുഷാ മണ്ഡലം ̐ സ യജുഷാം ലോകഃ സൈഷാ ത്രയ്യേവ വിദ്യാ തപതി യ ഏഷോഽന്തരാദിത്യേ ഹിരണ്മയഃ പുരുഷഃ .. 1.. പഞ്ചദശോഽനുവാകഃ . ആദിത്യോ വൈ തേജ ഓജോ ബലം യശശ്ചക്ഷുഃ ശ്രോത്രമാത്മാ മനോ മന്യുർമനുർമൃത്യുഃ സത്യോ മിത്രോ വായുരാകാശഃ പ്രാണോ ലോകപാലഃ കഃ കിം കം തത്സത്യമന്നമമൃതോ ജീവോ വിശ്വഃ കതമഃ സ്വയംഭു ബ്രഹ്മൈതദമൃത ഏഷ പുരുഷ ഏഷ ഭൂതാനാമധിപതിർബ്രഹ്മണഃ സായുജ്യം ̐ സലോകതാമാപ്നോത്യേതാസാമേവ ദേവതാനാം ̐ സായുജ്യം ̐ സാർഷ്ടിതാം ̐ സമാനലോകതാമാപ്നോതി യ ഏവം വേദേത്യുപനിഷത് .. 1.. ഘൃണിഃ സൂര്യ ആദിത്യോമർചയന്തി തപഃ സത്യം മധു ക്ഷരന്തി തദ്ബ്രഹ്മ തദാപ ആപോ ജ്യോതീ രസോഽമൃതം ബ്രഹ്മ ഭൂർഭുവഃ സുവരോം .. 2.. ഷോഡശോഽനുവാകഃ . നിധനപതയേ നമഃ . നിധനപതാന്തികായ നമഃ . ഊർധ്വായ നമഃ . ഊർധ്വലിംഗായ നമഃ . ഹിരണ്യായ നമഃ . ഹിരണ്യലിംഗായ നമഃ . സുവർണായ നമഃ . സുവർണലിംഗായ നമഃ . ദിവ്യായ നമഃ . ദിവ്യലിംഗായ നമഃ . ഭവായ നമഃ. ഭവലിംഗായ നമഃ . ശർവായ നമഃ . ശർവലിംഗായ നമഃ . ശിവായ നമഃ . ശിവലിംഗായ നമഃ . ജ്വലായ നമഃ . ജ്വലലിംഗായ നമഃ . ആത്മായ നമഃ . ആത്മലിംഗായ നമഃ . പരമായ നമഃ . പരമലിംഗായ നമഃ . ഏതത്സോമസ്യ സൂര്യസ്യ സർവലിംഗം ̐ സ്ഥാപയതി പാണിമന്ത്രം പവിത്രം .. 1.. സപ്തദശോഽനുവാകഃ . സദ്യോജാതം പ്രപദ്യാമി സദ്യോജാതായ വൈ നമോ നമഃ . ഭവേ ഭവേ നാതിഭവേ ഭവസ്വ മാം . ഭവോദ്ഭവായ നമഃ .. 1.. അഷ്ടദശോഽനുവാകഃ . വാമദേവായ നമോ ജ്യേഷ്ഠായ നമഃ ശ്രേഷ്ഠായ നമോ രുദ്രായ നമഃ കാലായ നമഃ കലവികരണായ നമോ ബലവികരണായ നമോ ബലായ നമോ ബലപ്രമഥായ നമഃ സർവഭൂതദമനായ നമോ മനോന്മനായ നമഃ .. 1.. ഏകോനവിംശോഽനുവാകഃ . അഘോരേഭ്യോഽഥ ഘോരേഭ്യോ ഘോരഘോരതരേഭ്യഃ . സർവതഃ ശർവ സർവേഭ്യോ നമസ്തേ അസ്തു രുദ്രരൂപേഭ്യഃ .. 1.. വിംശോഽനുവാകഃ . തത്പുരുഷായ വിദ്മഹേ മഹാദേവായ ധീമഹി . തന്നോ രുദ്രഃ പ്രചോദയാത് .. 1.. ഏകവിംശോഽനുവാകഃ . ഈശാനഃ സർവവിദ്യാനാമീശ്വരഃ സർവഭൂതാനാം ബ്രഹ്മാധിപതിർബ്രഹ്മണോഽധിപതിർബ്രഹ്മാ ശിവോ മേ അസ്തു സദാശിവോം .. 1.. ദ്വാവിംശോഽനുവാകഃ . നമോ ഹിരണ്യബാഹവേ ഹിരണ്യവർണായ ഹിരണ്യരൂപായ ഹിരണ്യപതയേ. അംബികാപതയ ഉമാപതയേ പശുപതയേ നമോ നമഃ .. 1.. ത്രയോവിംശോഽനുവാകഃ . ഋതം ̐ സത്യം പരം ബ്രഹ്മ പുരുഷം കൃഷ്ണപിംഗലം . ഊർധ്വരേതം വിരൂപാക്ഷം വിശ്വരൂപായ വൈ നമോ നമഃ .. 1.. ചതുർവിംശോഽനുവാകഃ . സർവോ വൈ രുദ്രസ്തസ്മൈ രുദ്രായ നമോ അസ്തു . പുരുഷോ വൈ രുദ്രഃ സന്മഹോ നമോ നമഃ . വിശ്വം ഭൂതം ഭുവനം ചിത്രം ബഹുധാ ജാതം ജായമാനം ച യത് . സർവോ ഹ്യേഷ രുദ്രസ്തസ്മൈ രുദ്രായ നമോ അസ്തു .. 1.. പഞ്ചവിംശോഽനുവാകഃ . കദ്രുദ്രായ പ്രചേതസേ മീഢുഷ്ടമായ തവ്യസേ . വോചേമ ശന്തമം ̐ ഹൃദേ . സർവോഹ്യേഷ രുദ്രസ്തസ്മൈ രുദ്രായ നമോ അസ്തു .. 1.. ഷഡ്വിംശോഽനുവാകഃ . യസ്യ വൈകങ്കത്യഗ്നിഹോത്രഹവണീ ഭവതി പ്രത്യേവാസ്യാഹുതയസ്തിഷ്ഠത്യഥോ പ്രതിഷ്ഠിത്യൈ .. 1.. സപ്തവിംശോഽനുവാകഃ . കൃണുഷ്വ പാജ ഇതി പഞ്ച . കൃണുഷ്വ പാജഃ പ്രസിതിം ന പൃഥ്വീം യാഹി രാജേവാമവാॅം ഇഭേന . തൃഷ്വീമനു പ്രസിതിം ദ്രൂണാനോഽസ്താസി വിധ്യ രക്ഷസസ്തപിഷ്ഠൈഃ .. 1.. തവ ഭ്രമാസ ആശുയാ പതന്ത്യനു സ്പൃശ ധൃശതാ ശോശുചാനഃ . തപൂംഷ്യഗ്നേ ജുഹ്വാ പതംഗാനസന്ദിതോ വി സൃജ വിശ്വഗുൽകാഃ .. 2.. പ്രതി സ്പശോ വിസൃജ തൂർണിതമോ ഭവാ പായുർവിശീ അസ്യാ അദബ്ധഃ . യോ നോ ദൂരേ അഘശം സോ യോ അന്ത്യഗ്നേ മാകിഷ്ടേ വ്യഥിരാദധർഷീത .. 3.. ഉദഗ്നേ തിഷ്ഠ പ്രത്യാ തനുഷ്വ ന്യമിത്രാംെʼ ഓഷതാത്തിഗ്മഹേതേ . യോ നോ അരാതിം സമിധാന ചക്രേ നീചാതം ധക്ഷ്യതസം ന ശുഷ്കം .. 4.. ഊർധ്വോ ഭവ പ്രതിം വിധ്യാധ്യസ്മദാവിഷ്കൃണുഷ്വ ദൈവ്യാന്യഗ്നേ . അവസ്ഥിരാ തനുഹി യാതുജൂനാം ജാമിമജാമിം പ്രമൃണീഹി ശത്രൂൻ .. 5.. അഷ്ടാവിംശോഽനുവാകഃ . അദിതിർദേവാ ഗന്ധർവാ മനുഷ്യാഃ പിതരോഽസുരാസ്തേഷാം ̐ സർവഭൂതാനാം മാതാ മേദിനീ മഹതീ മഹീ സാവിത്രീ ഗായത്രീ ജഗത്യുർവീ പൃഥ്വീ ബഹുലാ വിശ്വാ ഭൂതാ കതമാ കായാ സാ സത്യേത്യമൃതേതി വാസിഷ്ഠഃ .. 1.. ഏകോനത്രിംശോഽനുവാകഃ . ആപോ വാ ഇദം ̐ സർവം വിശ്വാ ഭൂതാന്യാപഃ പ്രാണാ വാ ആപഃ പശവ ആപോഽന്നമാപോഽമൃതമാപഃ സമ്രാഡാപോ വിരാഡാപഃ സ്വരാഡാപശ്ഛന്ദാം ̐സ്യാപോ ജ്യോതീം ̐ഷ്യാപോ യജൂം ̐ഷ്യാപഃ സത്യമാപഃ സർവാ ദേവതാ ആപോ ഭൂർഭുവഃ സുവരാപ ഓം .. 1.. ത്രിംശോഽനുവാകഃ . ആപഃ പുനന്തു പൃഥിവീം പൃഥിവീ പൂതാ പുനാതു മാം . പുനന്തു ബ്രഹ്മണസ്പതിർബ്രഹ്മപൂതാ പുനാതു മാം .. 1.. യദുച്ഛിഷ്ടമഭോജ്യം യദ്വാ ദുശ്ചരിതം മമ . സർവം പുനന്തു മാമാപോഽസതാം ച പ്രതിഗ്രഹം ̐ സ്വാഹാ .. 2.. ഏകത്രിംശോഽനുവാകഃ . അഗ്നിശ്ച മാ മന്യുശ്ച മന്യുപതയശ്ച മന്യുകൃതേഭ്യഃ . പാപേഭ്യോ രക്ഷന്താം . യദഹ്നാ പാപമകാർഷം . മനസാ വാചാ ഹസ്താഭ്യാം . പദ്ഭ്യാമുദരേണ ശിശ്നാ . അഹസ്തദവലിമ്പതു . യത്കിഞ്ച ദുരിതം മയി . ഇദമഹം മാമമൃതയോനീ . സത്യേ ജ്യോതിഷി ജുഹോമി സ്വാഹാ .. 1.. ദ്വാത്രിംശോഽനുവാകഃ . സൂര്യശ്ച മാ മന്യുശ്ച മന്യുപതയശ്ച മന്യുകൃതേഭ്യഃ . പാപേഭ്യോ രക്ഷന്താം . യദ്രാത്രിയാ പാപമകാർഷം . മനസാ വാചാ ഹസ്താഭ്യാം . പദ്ഭ്യാമുദരേണ ശിശ്നാ . രാത്രിസ്തദവലുമ്പതു . യത്കിഞ്ച ദുരിതം മയി . ഇഅദമഹം മാമമൃതയോനീ . സൂര്യേ ജ്യോതിഷി സ്വാഹാ .. 1.. ത്രയസ്ത്രിംശോഽനുവാകഃ . ഓമിത്യേകാക്ഷരം ബ്രഹ്മ . അഗ്നിർദേവതാ ബ്രഹ്മ ഇത്യാർഷം . ഗായത്രം ഛന്ദം പരമാത്മം സരൂപം . സായുജ്യം വിനിയോഗം .. 1.. ചതുസ്ത്രിംശോഽനുവാകഃ . ആയാതു വരദാ ദേവീ അക്ഷരം ബ്രഹ്മ സംമിതം . ഗായത്രീ ഛന്ദസാം മാതേദം ബ്രഹ്മ ജുഷസ്വ നഃ .. 1.. യദഹ്നാത്കുരുതേ പാപം തദഹ്നാത്പ്രതിമുച്യതേ . യദ്രാത്രിയാത്കുരുതേ പാപം തദ്രാത്രിയാത്പ്രതിമുച്യതേ . സർവവർണേ മഹാദേവി സന്ധ്യാവിദ്യേ സരസ്വതി .. 2.. പഞ്ചത്രിംശോഽനുവാകഃ . ഓജോഽസി സഹോഽസി ബലമസി ഭ്രാജോഽസി ദേവാനാം ധാമനാമാസി വിശ്വമസി വിശ്വായുഅഃ സർവമസി സർവായുരഭിഭൂരോം ഗായത്രീമാവാഹയാമി സാവിത്രീമാവാഹയാമി സരസ്വതീമാവാഹയാമി ഛന്ദർഹീനാവാഹയാമി ശ്രിയമാവാഹയാമി ഗായത്രിയാ ഗായത്രീ ഛന്ദോ വിശ്വാമിത്ര ഋഷിഃ സവിതാ ദേവതാഗ്നിർമുഖം ബ്രഹ്മാ ശിരോ വിഷ്ണുഹൃദയം ̐ രുദ്രഃ ശിഖാ പൃഥിവീ യോനിഃ പ്രാണാപാനവ്യാനോദാനസ്മാനാ സപ്രാണാ ശ്വേതവർണാ സാംഖ്യായനസഗോത്രാ ഗായത്രീ ചതുർവിംശത്യക്ഷരാ ത്രിപദാ ഷ്ട്കുക്ഷിഃ പഞ്ചശീർഷോപനയനേ വിനിയോഗഃ .. 1.. ഓം ഭൂഃ . ഓം ഭുവഃ . ഓം ̐സുവഃ . ഓം മഹഃ . ഓം ജനഃ . ഓം തപഃ . ഓം സത്യം . ഓം തത്സവിതുർവരേണ്യം ഭർഗോ ദേവസ്യ ധീമഹി . ധിയോ യോ നഃ പ്രചോദയാത് . ഓമാപോ ജ്യോതീ രസോഽമൃതം ബ്രഹ്മ ഭൂർഭുവഃ സുവരോം .. 2.. ഷട്ത്രിംശോഽനുവാകഃ . ഉത്തമേ ശിഖരേ ദേവി ജാതേ ഭൂമ്യാം പർവതമൂർധനി . ബ്രാഹ്മണേഭ്യോഽഭ്യനുജ്ഞാതാ ഗച്ഛ ദേവി യഥാസുഖം .. 1.. സ്തുതോ മയാ വരദാ വേദമാതാ പ്രചോദയന്തീ പവനേ ദ്വിജാതാ . ആയുഃ പൃഥിവ്യാം ദ്രവിണം ബ്രഹ്മവർചസം മഹ്യം ദത്വാ പ്രജാതും ബ്രഹ്മലോകം .. 2.. സപ്തത്രിംശോഽനുവാകഃ . ഘൃണിഃ സൂര്യ ആദിത്യോ ന പ്രഭാ വാത്യക്ഷരം . മധു ക്ഷരന്തി തദ്രസം . സത്യം വൈ തദ്രസമാപോ ജ്യോതീ രസോഽമൃതം ബ്രഹ്മ ഭൂർഭുവഃ സുവരോം .. 1.. ത്രിസുപർണമന്ത്രഃ 1 അഷ്ടത്രിംശോഽനുവാകഃ . ബ്രഹ്മമേതു മാം . മധുമേതു മാം . ബ്രഹ്മമേവ മധുമേതു മാം . യാസ്തേ സോമ പ്രജാ വത്സോഽഭി സോ അഹം . ദുഃഷ്വപ്നഹൻ ദുരുഷ്ഷഹ . യാസ്തേ സോമ പ്രാണാം ̐സ്താഞ്ജുഹോമി .. 1.. ത്രിസുപർണമയാചിതം ബ്രാഹ്മണായ ദദ്യാത് . ബ്രഹ്മഹത്യാം വാ ഏതേ ഘ്നന്തി . യേ ബ്രാഹ്മണാസ്ത്രിസുപർണം പഠന്തി . തേ സോമം പ്രാപ്നുവന്തി . ആ സഹസ്രാത് പങ്ക്തിം പുനന്തി . ഓം .. 2.. ത്രിസുപർണമന്ത്രഃ 2 ഏകോനചത്വാരിംശോഽനുവാകഃ . ബ്രഹ്മ മേധയാ . മധു മേധയാ . ബ്രഹ്മമേവ മധുമേധയാ .. 1.. അദ്യാനോ ദേവ സവിതഃ പ്രജാവത്സാവീഃ സൗഭഗം . പരാ ദുഃഷ്വപ്നിയം ̐ സുവ .. 2.. വിശ്വാനി ദേവ സവിതർദുരിതാനി പരാസുവ . യദ്ഭദ്രം തന്മമ ആസുവ .. 3.. മധുവാതാ ഋതായതേ മധുക്ഷരന്തി സിന്ധവഃ . മാധ്വീർനഃ സന്ത്വോഷധീഃ .. 4.. മധു നക്തമുതോഷസി മധുമത്പാർഥിവം ̐ രജഃ . മധുദ്യൗരസ്തു നഃ പിതാ .. 5.. മധുമാന്നോ വനസ്പതിർമധുമാം ̐ അസ്തു സൂര്യഃ . മാധ്വീർഗാവോ ഭവന്തു നഃ .. 6.. യ ഇമം ത്രിസുപർണമയാചിതം ബ്രാഹ്മണായ ദദ്യാത് . ഭ്രൂണഹത്യാം വാ ഏതേ ഘ്നന്തി . യേ ബ്രാഹ്മണാസ്ത്രിസുപർണം പഠന്തി . തേ സോമം പ്രാപ്നുവന്തി . ആ സഹസ്രാത്പങ്ക്തിം പുനന്തി . ഓം .. 7.. ത്രിസുപർണമന്ത്രഃ 3 ചത്വാരിംശോഽനുവാകഃ . ബ്രഹ്മ മേധവാ . മധു മേധവാ . ബ്രഹ്മമേവ മധു മേധവാ .. 1.. ബ്രഹ്മാ ദേവാനാം പദവീഃ കവീനാമൃഷിർവിപ്രാണാം മഹിഷോ മൃഗാണാം . ശ്യേനോ ഗൃദ്ധാണാം ̐ സ്വധിതിർവനാനാം ̐ സോമഃ പവിത്രമത്യേതി രേഭത് .. 2.. ഹം ̐സഃ ശുചിഷദ്വസുരന്തരിക്ഷസദ്ധോതാ വേദിഷദതിഥിർദുരോണസത് . നൃഷദ്വരസദൃതസദ്വ്യോമസദബ്ജാ ഗോജാ ഋതജാ അദ്രിജാ ഋതം ബൃഹത് .. 3.. ഋചേ ത്വാ ഋചേ ത്വാ സമിത്സ്രവന്തി സരിതോ ന ധേനാഃ . അന്തർഹൃദാ മനസാ പൂയമാനാഃ . ഘൃതസ്യ ധാരാ അഭിചാകശീമി .. 4.. ഹിരണ്യയോ വേതസോ മധ്യ ആസാം . തസ്മിന്ത്സുപർണോ മധുകൃത് കുലായീ ഭജന്നാസ്തേ മധു ദേവതാഭ്യഃ . തസ്യാസതേ ഹരയഃ സപ്ത തീരേ സ്വധാം ദുഹാനാ അമൃതസ്യ ധാരാം .. 5.. യ ഇദം ത്രിസുപർണമയാചിതം ബ്രാഹ്മണായ ദദ്യാത് . വീരഹത്യാം വാ ഏതേ ഘ്നന്തി . യേ ബ്രാഹ്മണാസ്ത്രിസുപർണം പഠന്തി . തേ സോമം പ്രാപ്നുവന്തി . ആസഹസ്രാത് പങ്ക്തിം പുനന്തി . ഓം .. 6.. ഏകചത്വാരിംശോഽനുവാകഃ . മേധാദേവീ ജുഷമാണാ ന ആഗാദ്വിശ്വാചീ ഭദ്രാ സുമനസ്യമാനാ . ത്വയാ ജുഷ്ടാ ജുഷമാണാ ദുരുക്താൻബൃഹദ്വദേമ വിദഥേ സുവീരാഃ .. 1.. ത്വയാ ജുഷ്ട ഋഷിർഭവതി ദേവി ത്വയാ ബ്രഹ്മാഗതശ്രീരുത ത്വയാ . ത്വയാ ജുഷ്ടശ്ചിത്രം വിന്ദതേ വസു സാ നോ ജുഷസ്വ ദ്രവിണേന മേധേ .. 2.. ദ്വിചത്വാരിംശോഽനുവാകഃ . മേധാം മ ഇന്ദ്രോ ദദാതു മേഅധാം ദേവീ സരസ്വതീ . മേധാം മേ അശ്വിനാവുഭാവാധത്താം പുഷ്കരസ്രജൗ .. 1.. അപ്സരാസു ച യാ മേധാ ഗന്ധർവേഷു ച യന്മനഃ . ദൈവീ മേധാ സരസ്വതീ സ മാം മേധാ സുരഭിർജുഷതാം ̐ സ്വാഹാ .. 2.. ത്രിചത്വാരിംശോഽനുവാകഃ . ആ മാം മേധാ സുരഭിർവിശ്വരൂപാ ഹിരണ്യവർണാ ജഗതീ ജഗമ്യാ . ഊർജസ്വതീ പയസാ പിന്വമാനാ സാ മാം മേധാ സുപ്രതീകാ ജുഷതാം .. 1.. ചതുശ്ചത്വാരിംശോഽനുവാകഃ . മയി മേധാം മയി പ്രജാം മയ്യഗ്നിസ്തേജോ ദധാതു . മയി മേധാം മയി പ്രജാം മയീന്ദ്ര ഇന്ദ്രിയം ദധാതു . മയി മേധാം മയി പ്രജാം മയി സൂര്യോ ഭ്രാജോ ദധാതു .. 1.. പഞ്ചചത്വാരിംശോഽനുവാകഃ . അപൈതു മൃത്യുരമൃതം ന ആഗന്വൈവസ്വതോ നോ അഭയം കൃണോതു . പർണം വനസ്പതേരിവാഭി നഃ ശീയതാം ̐രയിഃ സചതാം നഃ ശചീപതിഃ .. 1.. ഷട്ചത്വാരിംശോഽനുവാകഃ . പരം മൃത്യോ അനുപരേഹി പന്ഥാം യസ്തേ സ്വ ഇതരോ ദേവയാനാത് . ചക്ഷുഷ്മതേ ശൃണ്വതേ തേ ബ്രവീമി മാ നഃ പ്രജാം ̐ രീരിഷോ മോത വീരാൻ .. 1.. സപ്തചത്വാരിംശോഽനുവാകഃ . വാതം പ്രാണം മനസാന്വാരഭാമഹേ പ്രജാപതിം യോ ഭുവനസ്യ ഗോപാഃ . സ നോ മൃത്യോസ്ത്രായതാം പാത്വം ̐ഹസോ ജ്യോഗ്ജീവാ ജരാമ ശീമഹി .. 1.. അഷ്ടചത്വാരിംശോഽനുവാകഃ . അമുത്രഭൂയാദധ യദ്യമസ്യ ബൃഹസ്പതേ അഭിശസ്തേരമുഞ്ചഃ . പ്രത്യൗഹതാമശ്വിനാ മൃത്യുമസ്മദ്ദേവാനാമഗ്നേ ഭിഷജാ ശചീഭിഃ .. 1.. ഏകോനപഞ്ചാശോഽനുവാകഃ . ഹരിം ̐ ഹരന്തമനുയന്തി ദേവാ വിശ്വസ്യേശാനം വൃഷഭം മതീനാം . ബ്രഹ്മസരൂപമനു മേദമാഗാദയനം മാ വിവധീർവിക്രമസ്വ .. 1.. പഞ്ചാശോഽനുവാകഃ . ശൽകൈരഗ്നിമിന്ധാന ഉഭൗ ലോകൗ സനേമഹം . ഉഭയോർലോകയോരൃധ്വാതി മൃത്യും തരാമ്യഹം .. 1.. ഏകപഞ്ചാശോഽനുവാകഃ . മാ ഛിദോ മൃത്യോ മാ വധീർമാ മേ ബലം വിവൃഹോ മാ പ്രമോഷീഃ . പ്രജാം മാ മേ രീരിഷ ആയുരുഗ്ര നൃചക്ഷസം ത്വാ ഹവിഷാ വിധേമ .. 1.. ദ്വിപഞ്ചാശോഽനുവാകഃ . മാ നോ മഹാന്തമുത മാ നോ അർഭകം മാ ന ഉക്ഷന്തമുത മാ ന ഉക്ഷിതം . മാ നോ വധീഃ പിതരം മോത മാതരം പ്രിയാ മാ നസ്തനുവോ രുദ്ര രീരിഷഃ .. 1.. ത്രിപഞ്ചാശോഽനുവാകഃ . മാ നസ്തോകേ തനയേ മാ ന ആയുഷി മാ നോ ഗോഷു മാ നോ അശ്വേഷു രീരിഷഃ . വീരാന്മാ നോ രുദ്ര ഭാമിതോ വധീർഹവിഷ്മന്തോ നമസാ വിധേമ തേ .. 1.. ചതുഷ്പഞ്ചാശോഽനുവാകഃ . പ്രജാപതേ ന ത്വദേതാന്യന്യോ വിശ്വാ ജാതാനി പരി താ ബഭൂവ . യത്കാമസ്തേ ജുഹുമസ്തന്നോ അസ്തു വയം ̐ സ്യാമ പതയോ രയീണാം .. 1.. പഞ്ചപഞ്ചാശോഽനുവാകഃ . സ്വസ്തിദാ വിശസ്പതിർവൃത്രഹാ വിമൃധോ വശീ . വൃഷേന്ദ്രഃ പുര ഏതു നഃ സ്വസ്തിദാ അഭയങ്കരഃ .. 1.. ഷട്പഞ്ചാശോഽനുവാകഃ . ത്ര്യംബകം യജാമഹേ സുഗന്ധിം പുഷ്ടിവർധനം . ഉർവാരുകമിവ ബന്ധനാന്മൃത്യോർമുക്ഷീയ മാമൃതാത് .. 1.. സപ്തപഞ്ചാശോഽനുവാകഃ . യേ തേ സഹസ്രമയു പാശാ മൃത്യോ മർത്യായ ഹന്തവേ . താൻ യജ്ഞസ്യ മായയാ സർവാനവയജാമഹേ .. 1.. അഷ്ടപഞ്ചാശോഽനുവാകഃ . മൃത്യവേ സ്വാഹാ മൃത്യവേ സ്വാഹാ .. 1.. ഏകോനഷഷ്ടിതമോഽനുവാകഃ . ദേവകൃതസ്യൈനസോഽവയജനമസി സ്വാഹാ . മനുഷ്യകൃതസ്യൈനസോഽവയജനമസി സ്വാഹാ . പിതൃകൃതസ്യൈസോഽവയജനമസി സ്വാഹാ . ആത്മകൃതസ്യൈനസോ.വയാജനമസി സ്വാഹാ . അന്യകൃതസ്യൈനസോഽവയജനമസി സ്വാഹാ . അസ്മത്കൃതസ്യൈനസോഽവയജനമസി സ്വാഹാ . യദ്ദിവാ ച നക്തം ചൈനശ്ചകൃമ തസ്യാവയജനമസി സ്വാഹാ . യത്സ്വപന്തശ്ച ജാഗ്രതശ്ചൈനശ്ചകൃമ തസ്യാവയജനമസി സ്വാഹാ . യത്സുഷുപ്തശ്ച ജാഗ്രതശ്ചൈനശ്ചകൃമ തസ്യാവയജനമസി സ്വാഹാ . യദ്വിദ്വാം ̐സശ്ചാവിദ്വാം ̐സശ്ചൈനശ്ചകൃമ തസ്യാവയജനമസി സ്വാഹാ . ഏനസ ഏനസോഽവയജനമസി സ്വാഹാ .. 1.. ഷഷ്ടിതമോഽനുവാകഃ . യദ്വോ ദേവാശ്ചകൃമ ജിഹ്വയാം ഗുരു മനസോ വാ പ്രയുതീ ദേവഹേഡനം . അരാവാ യോ നോ അഭി ദുച്ഛുനായതേ തസ്മിൻ തദേനോ വസവോ നിധേതന സ്വാഹാ .. 1.. ഏകഷഷ്ടിതമോഽനുവാകഃ . കാമോഽകാർഷീന്നമോ നമഃ . കാമോഽകാർശീത്കാമഃ കരോതി നാഹം കരോമി കാമഃ കർതാ നാഹം കർതാ കാമഃ കാരയിതാ നാഹം കാരയിതാ ഏഷ തേ കാമ കാമായ സ്വാഹാ .. 1.. ദ്വിഷഷ്ടിതമോഽനുവാകഃ . മന്യുരകാർഷീന്നമോ നമഃ . മന്യുരകാർഷീന്മന്യുഃ കരോതി നാഹം കരോമി മന്യുഃ കർതാ നാഹം കർതാ മന്യുഃ കാരയിതാ നാഹം കാരയിതാ ഏഷ തേ മന്യോ മന്യവേ സ്വാഹാ .. 1.. ത്രിഷഷ്ടിതമോഽനുവാകഃ . തിലാഞ്ജുഹോമി സരസാൻ സപിഷ്ടാൻ ഗന്ധാര മമ ചിത്തേ രമന്തു സ്വാഹാ .. 1.. ഗാവോ ഹിരണ്യം ധനമന്നപാനം ̐ സർവേഷാം ̐ ശ്രിയൈ സ്വാഹാ .. 2.. ശ്രിയം ച ലക്ഷ്മീം ച പുഷ്ടിം ച കീർതിം ചാനൃണ്യതാം . ബ്രാഹ്മണ്യം ബഹുപുത്രതാം . ശ്രദ്ധാമേധേ പ്രജാഃ സന്ദദാതു സ്വാഹാ .. 3.. ചതുഃഷഷ്ടിതമോഽനുവാകഃ . തിലാഃ കൃഷ്ണാസ്തിലാഃ ശ്വേതാസ്തിലാഃ സൗമ്യാ വശാനുഗാഃ . തിലാഃ പുനന്തു മേ പാപം യത്കിഞ്ചിദ് ദുരിതം മയി സ്വാഹാ .. 1.. ചോരസ്യാന്നം നവശ്രാദ്ധം ബ്രഹ്മഹാ ഗുരുതൽപഗഃ . ഗോസ്തേയം ̐ സുരാപാനം ഭ്രൂണഹത്യാ തിലാ ശാന്തിം ̐ ശമയന്തു സ്വാഹാ .. 2.. ശ്രീശ്ച ലക്ഷ്മീശ്ച പുഷ്ടീശ്ച കീർതിം ചാനൃണ്യതാം . ബ്രഹ്മണ്യം ബഹുപുത്രതാം . ശ്രദ്ധാമേധേ പ്രജ്ഞാ തു ജാതവേദഃ സന്ദദാതു സ്വാഹാ .. 3.. പഞ്ചഷഷ്ടിതമോഽനുവാകഃ . പ്രാണാപാനവ്യാനോദാനസമാനാ മേ ശുധ്യന്താം ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭൂയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 1.. വാങ്മനശ്ചക്ഷുഃശ്രോത്രജിഹ്വാഘ്രാണരേതോബുദ്ധ്യാകൂതിഃസങ്കൽപാ മേ ശുധ്യന്താം ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭൂയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 2.. ത്വക്ചർമമാംസരുധിരമേദോമജ്ജാസ്നായവോഽസ്ഥീനി മേ ശുധ്യന്താം ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭുയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 3.. ശിരഃപാണിപാദപാർശ്വപൃഷ്ഠോരൂധരജംഘാശിശ്നോപസ്ഥപായവ് ഓ മേ ശുധ്യന്താം ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭൂയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 4.. ഉത്തിഷ്ഠ പുരുഷ ഹരിത പിംഗല ലോഹിതാക്ഷി ദേഹി ദേഹി ദദാപയിതാ മേ ശുധ്യന്താം ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭൂയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 5.. ഷട്ഷഷ്ടിതമോഽനുവാകഃ . പൃഥിവ്യപ്തേജോവായുരാകാശാ മേ ശുധ്യന്താം ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭൂയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 1.. ശബ്ദസ്പർശരൂപരസഗന്ധാ മേ ശുധ്യന്താം ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭൂയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 2.. മനോവാക്കായകർമാണി മേ ശുധ്യന്താം ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭൂയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 3.. അവ്യക്തഭാവൈരഹങ്കാരൈർ- ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭൂയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 4.. ആത്മാ മേ ശുധ്യന്താം ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭുയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 5.. അന്തരാത്മാ മേ ശുധ്യന്താം ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭൂയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 6.. പരമാത്മാ മേ ശുധ്യന്താം ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭൂയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 7.. ക്ഷുധേ സ്വാഹാ . ക്ഷുത്പിപാസായ സ്വാഹാ . വിവിട്യൈ സ്വാഹാ . ഋഗ്വിധാനായ സ്വാഹാ . കഷോത്കായ സ്വാഹാ . ഓം സ്വാഹാ .. 8.. ക്ഷുത്പിപാസാമലം ജ്യേഷ്ഠാമലലക്ഷ്മീർനാശയാമ്യഹം . അഭൂതിമസമൃദ്ധിം ച സർവാന്നിർണുദ മേ പാപ്മാനം ̐ സ്വാഹാ .. 9.. അന്നമയപ്രാണമയമനോമയവിജ്ഞാനമയമാനന്ദമയമാത്മാ മേ ശുധ്യന്താം ജ്യോതിരഹം വിരജാ വിപാപ്മാ ഭൂയാസം ̐ സ്വാഹാ .. 10.. സപ്തഷഷ്ടിതമോഽനുവാകഃ . അഗ്നയേ സ്വാഹാ . വിശ്വേഭ്യോ ദേവേഭ്യഃ സ്വാഹാ . ധ്രുവായ ഭൂമായ സ്വാഹാ . ധ്രുവക്ഷിതയേ സ്വാഹാ . അച്യുതക്ഷിതയേ സ്വാഹാ . അഗ്നയേ സ്വിഷ്ടകൃതേ സ്വാഹാ .. ധർമായ സ്വാഹാ . അധർമായ സ്വാഹാ . അദ്ഭ്യഃ സ്വാഹാ . ഓഷധിവനസ്പതിഭ്യഃ സ്വാഹാ . രക്ഷോദേവജനേഭ്യഃ സ്വാഹാ . ഗൃഹ്യാഭ്യഃ സ്വാഹാ . അവസാനേഭ്യഃ സ്വാഹാ . അവസാനപതിഭ്യഃ സ്വാഹാ . സർവഭൂതേഭ്യഃ സ്വാഹാ . കാമായ സ്വാഹാ . അന്തരിക്ഷായ സ്വാഹാ . യദേജതി ജഗതി യച്ച ചേഷ്ടതി നാമ്നോ ഭാഗോഽയം നാമ്നേ സ്വാഹാ . പൃഥിവ്യൈ സ്വാഹാ . അന്തരിക്ഷായ സ്വാഹാ . ദിവേ സ്വാഹാ . സൂര്യായ സ്വാഹാ . ചന്ദ്രമസേ സ്വാഹാ . നക്ഷത്രേഭ്യഃ സ്വാഹാ . ഇന്ദ്രായ സ്വാഹാ . ബൃഹസ്പതയേ സ്വാഹാ . പ്രജാപതയേ സ്വാഹാ . ബ്രഹ്മണേ സ്വാഹാ . സ്വധാ പിതൃഭ്യഃ സ്വാഹാ . നമോ രുദ്രായ പശുപതയേ സ്വാഹാ . ദേവേഭ്യഃ സ്വാഹാ . പിതൃഭ്യഃ സ്വധാസ്തു . ഭൂതേഭ്യോ നമഃ . മനുഷ്യേഭ്യോ ഹന്താ . പ്രജാപതയേ സ്വാഹാ . പരമേഷ്ഠിനേ സ്വാഹാ .. 1.. യഥാ കൂപഃ ശതധാരഃ സഹസ്രധാരോ അക്ഷിതഃ . ഏവാ മേ അസ്തു ധാന്യം ̐ സഹസ്രധാരമക്ഷിതം .. ധനധാന്യൈ സ്വാഹാ .. 2.. യേ ഭൂതാഃ പ്രചരന്തി ദിവാനക്തം ബലിമിച്ഛന്തോ വിതുദസ്യ പ്രേഷ്യാഃ . തേഭ്യോ ബലിം പുഷ്ടികാമോ ഹരാമി മയി പുഷ്ടിം പുഷ്ടിപതിർദധാതു സ്വാഹാ .. 3.. അഷ്ടഷഷ്ടിതമോഽനുവാകഃ . ഓം തദ്ബ്രഹ്മ . ഓം തദ്വായുഅഃ . ഓം തദാത്മാ . ഓം തത്സത്യം . ഓം തത്സർവം . ഓം തത്പുരോർനമഃ .. 1.. ഓം അന്തശ്വരതി ഭൂതേഷു ഗുഹായാം വിശ്വമൂർതിഷു . ത്വം യജ്ഞസ്ത്വം വഷട്കാരസ്ത്വമിന്ദ്രസ്ത്വം ̐ രുദ്രസ്ത്വം വിഷ്ണുസ്ത്വം ബ്രഹ്മ ത്വം പ്രജാപതിഃ . ത്വം തദാപ ആപോ ജ്യോതീ രസോഽമൃതം ബ്രഹ്മ ഭൂർഭുവഃ സുവരോം .. 2.. ഏകോനസപ്തതിതമോഽനുവാകഃ . ശ്രദ്ധായാം പ്രാണേ നിവിഷ്ടോഽമൃതം ജുഹോമി . ശ്രദ്ധായാമപാനേ നിവിഷ്ടോഽമൃതം ജുഹോമി . ശ്രദ്ധായാം വ്യാനേ നിവിഷ്ടോഽമൃതം ജുഹോമി . ശ്രദ്ധായാമുദാനേ നിവിഷ്ടോഽമൃതം ജുഹോമി . ശ്രദ്ധായാം ̐ സമാനേ നിവിഷ്ടോഽമൃതം ജുഹോമി . ബ്രഹ്മണി മ ആത്മാമൃതത്വായ .. 1.. അമൃതോപസ്തരണമസി .. 2.. ശ്രദ്ധായാം പ്രാണേ നിവിഷ്ടോഽമൃതം ജുഹോമി . ശിവോ മാ വിശാപ്രദാഹായ . പ്രാണായ സ്വാഹാ .. ശ്രദ്ധായാമപാനേ നിവിഷ്ടോഽമൃതം ജുഹോമി . ശിവോ മാ വിശാപ്രദാഹായ . അപാനായ സ്വാഹാ .. ശ്രദ്ധായാം വ്യാനേ നിവിഷ്ടോഽമൃതം ജുഹോമി . ശിവോ മാ വിശാപ്രദാഹായ . വ്യാനായ സ്വാഹാ .. ശ്രദ്ധായാമുദാനേ നിവിഷ്ടോഽമൃതം ജുഹോമി . ശിവോ മാ വിശാപ്രദാഹായ . ഉദാനായ സ്വാഹാ .. ശ്രദ്ധായാം ̐ സമാനേ നിവിഷ്ടോഽമൃതം ജുഹോമി . ശിവോ മാ വിശാപ്രദാഹായ . സമാനായ സ്വാഹാ .. ബ്രഹ്മണി മ ആത്മാമൃതത്വായ .. 3.. അമൃതാപിധാനമസി .. 4.. ഏകസപ്തതിതമോഽനുവാകഃ . അംഗുഷ്ഠമാത്രഃ പുരുഷോഽംഗുഷ്ഠം ച സമാശ്രിതഃ . ഈശഃ സർവസ്യ ജഗതഃ പ്രഭുഃ പ്രീണാതു വിശ്വഭുക് .. 1.. ദ്വിസപ്തതിതമോഽനുവാകഃ . വാങ് മ ആസൻ . നസോഃ പ്രാണഃ . അക്ഷ്യോശ്ചക്ഷുഃ . കർണയോഃ ശ്രോത്രം . ബാഹുവോർബലം . ഉരുവോരോജഃ . അരിഷ്ടാ വിശ്വാന്യംഗാനി തനൂഃ . തനുവാ മേ സഹ നമസ്തേ അസ്തു മാ മാ ഹിം ̐സീഃ .. 1.. ത്രിസപ്തതിതമോഽനുവാകഃ . വയഃ സുപർണാ ഉപസേദുരിന്ദ്രം പ്രിയമേധാ ഋഷയോ നാധമാനാഃ . അപ ധ്വാന്തമൂർണുഹി പൂർധി ചക്ഷുർമുമുഗ്ധ്യസ്മാന്നിധയേവ ബദ്ധാൻ .. 1.. ചതുഃസപ്തതിതമോഽനുവാകഃ . പ്രാണാനാം ഗ്രന്ഥിരസി രുദ്രോ മാ വിശാന്തകഃ . തേനാന്നേനാപ്യായസ്വ .. 1.. പഞ്ചസപ്തതിതമോഽനുവാകഃ . നമോ രുദ്രായ വിഷ്ണവേ മൃത്യുർമേ പാഹി .. 1.. ഷട്സപ്തതിതമോഽനുവാകഃ . ത്വമഗ്നേ ദ്യുഭിസ്ത്വമാശുശുക്ഷണിസ്ത്വമദ്ഭ്യസ്ത്വമശ്മനസ്പരി . ത്വം വനേഭ്യസ്ത്വമോഷധീഭ്യസ്ത്വം നൃണാം നൃപതേ ജായസേ ശുചിഃ .. 1.. സപ്തസപ്തതിതമോഽനുവാകഃ . ശിവേന മേ സന്തിഷ്ഠസ്വ സ്യോനേന മേ സന്തിഷ്ഠസ്വ ബ്രഹ്മവർചസേന മേ സന്തിഷ്ഠസ്വ യജ്ഞസ്യർദ്ധിമനുസന്തിഷ്ഠസ്വോപ തേ യജ്ഞ നമ ഉപ തേ നമ ഉപ തേ നമഃ .. 1.. അഷ്ടസപ്തതിതമോഽനുവാകഃ . സത്യം പരം പരം ̐ സത്യം ̐ സത്യേന ന സുവർഗാല്ലോഹാച്ച്യവന്തേ കദാചന സതാം ̐ ഹി സത്യം തസ്മാത്സത്യേ രമന്തേ .. 1.. തപ ഇതി തപോ നാനശനാത്പരം യദ്ധി പരം തപസ്തദ് ദുർധർഷം തദ് ദുരാധഷ തസ്മാത്തപസി രമന്തേ .. 2.. ദമ ഇതി നിയതം ബ്രഹ്മചാരിണസ്തസ്മാദ്ദമേ രമന്തേ .. 3.. ശമ ഇത്യരണ്യേ മുനസ്തമാച്ഛമേ രമന്തേ .. 4.. ദാനമിതി സർവാണി ഭൂതാനി പ്രശം ̐സന്തി ദാനാന്നാതിദുഷ്കരം തസ്മാദ്ദാനേ രമന്തേ .. 5.. ധർമ ഇതി ധർമേണ സർവമിദം പരിഗൃഹീതം ധർമാന്നാതിദുശ്ചരം തസ്മാദ്ധർമേ രമന്തേ .. 6.. പ്രജന ഇതി ഭൂയാം ̐സസ്തസ്മാത് ഭൂയിഷ്ഠാഃ പ്രജായന്തേ തസ്മാത് ഭൂയിഷ്ഠാഃ പ്രജനനേ രമന്തേ .. 7.. അഗ്നയ ഇത്യാഹ തസ്മാദഗ്നയ ആധാതവ്യാഃ .. 8.. അഗ്നിഹോത്രമിത്യാഹ തസ്മാദഗ്നിഹോത്രേ രമന്തേ .. 9.. യജ്ഞ ഇതി യജ്ഞേന ഹി ദേവാ ദിവം ഗതാസ്തസ്മാദ്യജ്ഞേ രമന്തേ .. 10.. മാനസമിതി വിദ്വാം ̐സസ്തസ്മാദ്വിദ്വാം ̐സ ഏവ മാനസേ രമന്തേ .. 11.. ന്യാസ ഇതി ബ്രഹ്മാ ബ്രഹ്മാ ഹി പരഃ പരോ ഹി ബ്രഹ്മാ താനി വാ ഏതാന്യവരാണി തപാം ̐സി ന്യാസ ഏവാത്യരേചയത് യ ഏവം വേദേത്യുപനിഷത് .. 12.. ഏകോനാശീതിതമോഽനുവാകഃ . പ്രാജാപത്യോ ഹാരുണിഃ സുപർണേയഃ പ്രജാപതിം പിതരമുപസസാര കിം ഭഗവന്തഃ പരമം വദന്തീതി തസ്മൈ പ്രോവാച .. 1.. സത്യേന വായുരാവാതി സത്യേനാദിത്യോ രോചതേ ദിവി സത്യം വാചഃ പ്രതിഷ്ഠാ സത്യേ സർവം പ്രതിഷ്ഠിതം തസ്മാത്സത്യം പരമം വദന്തി .. 2.. തപസാ ദേവാ ദേവതാമഗ്ര ആയൻ തപസാർഷയഃ സുവരന്വവിന്ദൻ തപസാ സപത്നാൻപ്രണുദാമാരാതീസ്തപസി സർവം പ്രതിഷ്ഠിതം തസ്മാത്തപഃ പരമം വദന്തി .. 3.. ദമേന ദാന്താഃ കിൽബിഷമവധൂന്വന്തി ദമേന ബ്രഹ്മചാരിണഃ സുവരഗച്ഛൻ ദമോ ഭൂതാനാം ദുരാധർഷം ദമേ സർവം പ്രതിഷ്ഠിതം തസ്മാദ്ദമഃ പരമം വദന്തി .. 4.. ശമേന ശാന്താഃ ശിവമാചരന്തി ശമേന നാകം മുനയോഽന്വവിന്ദൻ ശമോ ഭൂതാനാം ദുരാധർഷം ശമേ സർവം പ്രതിഷ്ഠിതം തസ്മാച്ഛമഃ പരമം വദന്തി .. 5.. ദാനം യജ്ഞാനാം വരൂഥം ദക്ഷിണാ ലോകേ ദാതാരം ̐ സർവഭൂതാന്യുപജീവന്തി ദാനേനാരാതീരപാനുദന്ത ദാനേന ദ്വിഷന്തോ മിത്രാ ഭവന്തി ദാനേ സർവം പ്രതിഷ്ഠിതം തസ്മാദ്ദാനം പരമം വദന്തി .. 6.. ധർമോ വിശ്വസ്യ ജഗതഃ പ്രതിഷ്ഠാ ലോകേ ധർമിഷ്ഠ പ്രജാ ഉപസർപന്തി ധർമേണ പാപമപനുദതി ധർമേ സർവം പ്രതിഷ്ഠിതം തസ്മാദ്ധർമം പരമം വദന്തി .. 7.. പ്രജനനം വൈ പ്രതിഷ്ഠാ ലോകേ സാധു പ്രജായാസ്തന്തും തന്വാനഃ പിതൃണാമനുണോ ഭവതി തദേവ തസ്യാനൃണം തസ്മാത് പ്രജനനം പരമം വദന്തി .. 8.. അഗ്നയോ വൈ ത്രയീ വിദ്യാ ദേവയാനഃ പന്ഥാ ഗാർഹപത്യ ഋക് പൃഥിവീ രഥന്തരമന്വാഹാര്യപചനഃ യജുരന്തരിക്ഷം വാമദേവ്യമാഹവനീയഃ സാമ സുവർഗോ ലോകോ ബൃഹത്തസ്മാദഗ്നീൻ പരമം വദന്തി .. 9.. അഗ്നിഹോത്രം ̐ സായം പ്രാതർഗൃഹാണാം നിഷ്കൃതിഃ സ്വിഷ്ടം ̐ സുഹുതം യജ്ഞക്രതൂനാം പ്രായണം ̐ സുവർഗസ്യ ലോകസ്യ ജ്യോതിസ്തസ്മാദഗ്നിഹോത്രം പരമം വദന്തി .. 10.. യജ്ഞ ഇതി യജ്ഞോ ഹി ദേവാനാം യജ്ഞേന ഹി ദേവാ ദിവം ഗതാ യജ്ഞേനാസുരാനപാനുദന്ത യജ്ഞേന ദ്വിഷന്തോ മിത്രാ ഭവന്തി യജ്ഞേ സർവം പ്രതിഷ്ഠിതം തസ്മാദ്യജ്ഞം പരമം വദന്തി .. 11.. മാനസം വൈ പ്രാജാപത്യം പവിത്രം മാനസേന മനസാ സാധു പശ്യതി ഋഷയഃ പ്രജാ അസൃജന്ത മാനസേ സർവം പ്രതിഷ്ഠിതം തസ്മാന്മാനസം പരമം വദന്തി .. 12.. ന്യാസ ഇത്യാഹുർമനീഷിണോ ബ്രഹ്മാണം ബ്രഹ്മാ വിശ്വഃ കതമഃ സ്വയംഭൂഃ പ്രജാപതിഃ സംവത്സര ഇതി .. 13.. സംവത്സരോഽസാവാദിത്യോ യ ഏഷ ആദിത്യേ പുരുഷഃ സ പരമേഷ്ഠീ ബ്രഹ്മാത്മാ .. 14.. യാഭിരാദിത്യസ്തപതി രശ്മിഭിസ്താഭിഃ പർജന്യോ വർഷതി പർജന്യേനൗഷധിവനസ്പതയഃ പ്രജായന്ത ഓഷധിവനസ്പതിഭിരന്നം ഭവത്യന്നേന പ്രാണാഃ പ്രാണൈർബലം ബലേന തപസ്തപസാ ശ്രദ്ധാ ശ്രദ്ധയാ മേധാ മേധയാ മനീഷാ മനീഷയാ മനോ മനസാ ശാന്തിഃ ശാന്ത്യാ ചിത്തം ചിത്തേന സ്മൃതിഃ സ്മൃത്യാ സ്മാരം ̐ സ്മാരേണ വിജ്ഞാനം വിജ്ഞാനേനാത്മാനം വേദയതി തസ്മാദന്നം ദദൻസർവാണ്യേതാനി ദദാത്യന്നാത്പ്രാണാ ഭവന്തി ഭൂതാനാം പ്രാണൈർമനോ മനസശ്ച വിജ്ഞാനം വിജ്ഞാനാദാനന്ദോ ബ്രഹ്മ യോനിഃ .. 15.. സ വാ ഏഷ പുരുഷഃ പഞ്ചധാ പഞ്ചാത്മാ യേന സർവമിദം പ്രോതം പൃഥിവീ ചാന്തരിക്ഷം ച ദ്യൗശ്ച ദിശശ്ചാവാന്തരദിശാശ്ച സ വൈ സർവമിദം ജഗത്സ സഭൂതം ̐ സ ഭവ്യം ജിജ്ഞാസക്ലൃപ്ത ഋതജാ രയിഷ്ഠാഃ ശ്രദ്ധാ സത്യോ പഹസ്വാന്തമസോപരിഷ്ടാത് . ജ്ഞാത്വാ തമേവം മനസാ ഹൃദാ ച ഭൂയോ ന മൃത്യുമുപയാഹി വിദ്വാൻ . തസ്മാന്ന്യാസമേഷാം തപസാമതിരിക്തമാഹുഃ .. 16.. വസുരണ്വോ വിഭൂരസി പ്രാണേ ത്വമസി സന്ധാതാ ബ്രഹ്മൻ ത്വമസി വിശ്വസൃത്തേജോദാസ്ത്വമസ്യഗ്നേരസി വർചോദാസ്ത്വമസി സൂര്യസ്യ ദ്യുമ്നോദാസ്ത്വമസി ചന്ദ്രമസ ഉപയാമഗൃഹീതോഽസി ബ്രഹ്മണേ ത്വാ മഹസേ .. 17.. ഓമിത്യാത്മാനം യുഞ്ജീത . ഏതദ്വൈ മഹോപനിഷദം ദേവാനാം ഗുഹ്യം . യ ഏവം വേദ ബ്രഹ്മണോ മഹിമാനമാപ്നോതി തസ്മാദ്ബ്രഹ്മണോ മഹിമാനമിത്യുപനിഷത് .. 18.. അശീതിതമോഽനുവാകഃ . തസ്യൈവം വിദുഷോ യജ്ഞസ്യാത്മാ യജമാനഃ ശ്രദ്ധാ പത്നീ ശരീരമിധ്മമുരോ വേദിർലോമാനി ബർഹിർവേദഃ ശിഖാ ഹൃദയം യൂപഃ കാമ ആജ്യം മന്യുഃ പശുസ്തപോഽഗ്നിർദമഃ ശമയിതാ ദാനം ദക്ഷിണാ വാഗ്ഘോതാ പ്രാണ ഉദ്ഗാതാ ചക്ഷുരധ്വര്യുർമനോ ബ്രഹ്മാ ശ്രോത്രമഗ്നീത് യാവദ്ധ്രിയതേ സാ ദീക്ഷാ യദശ്നാതി തദ്ധവിര്യത്പിബതി തദസ്യ സോമപാനം യദ്രമതേ തദുപസദോ യത്സഞ്ചരത്യുപവിശത്യുത്തിഷ്ഠതേ ച സ പ്രവർഗ്യോ യന്മുഖം തദാഹവനീയോ യാ വ്യാഹൃതിരഹുതിര്യദസ്യ വിജ്ഞാന തജ്ജുഹോതി യത്സായം പ്രാതരത്തി തത്സമിധം യത്പ്രാതർമധ്യന്ദിനം ̐ സായം ച താനി സവനാനി യേ അഹോരാത്രേ തേ ദർശപൂർണമാസൗ യേഽർധമാസാശ്ച മാസാശ്ച തേ ചാതുർമാസ്യാനി യ ഋതവസ്തേ പശുബന്ധാ യേ സംവത്സരാശ്ച പരിവത്സരാശ്ച തേഽഹർഗണാഃ സർവവേദസം വാ ഏതത്സത്രം യന്മരണം തദവഭൃഥ ഏതദ്വൈ ജരാമര്യമഗ്നിഹോത്രം ̐സത്രം യ ഏവം വിദ്വാനുദഗയനേ പ്രമീയതേ ദേവാനാമേവ മഹിമാനം ഗത്വാദിത്യസ്യ സായുജ്യം ഗച്ഛത്യഥ യോ ദക്ഷിണേ പ്രമീയതേ പിതൃണാമേവ മഹിമാനം ഗത്വാ ചന്ദ്രമസഃ സായുജ്യം ഗച്ഛത്യേതൗ വൈ സൂര്യാചന്ദ്രമസോർമഹിമാനൗ ബ്രാഹ്മണോ വിദ്വാനഭിജയതി തസ്മാദ് ബ്രഹ്മണോ മഹിമാനമിത്യുപനിഷത് .. 1.. ഓം ശം നോ മിത്രഃ ശം വരുണഃ . ശം നോ ഭവത്യര്യമാ . ശം ന ഇന്ദ്രോ ബൃഹസ്പതിഃ . ശം നോ വിഷ്ണുരുരുക്രമഃ . നമോ ബ്രഹ്മണേ . നമസ്തേ വായോ . ത്വമേവ പ്രത്യക്ഷം ബ്രഹ്മാസി . ത്വാമേവ പ്രത്യക്ഷം ബ്രഹ്മാവാദിഷം . ഋതമവാദിഷം .സത്യമവാദിഷം . തന്മാമാവീത് . തദ്വക്താരമാവീത് . ആവീന്മാം . ആവിദ്വക്താരം .. ഓം സഹനാവവതു . സഹ നൗ ഭുനക്തു . സഹ വീര്യം കരവാവഹൈ . തേജസ്വി നാവധീതമസ്തു . മാ വിദ്വിഷാവഹൈ .. ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ .. ഇതി മഹാനാരായണോപനിഷത്സമാപ്താ .. അവസാനം തിരുത്തിയത് 9 വർഷം മുമ്പ് Sajesh ആണ് വിക്കിഗ്രന്ഥശാല പ്രത്യേകം പറയാത്ത പക്ഷം ഉള്ളടക്കം CC BY-SA 3.0 പ്രകാരം ലഭ്യം. സ്വകാര്യതാനയം

സ്ത്രീധനത്തിന് സമാന്തരമായി ‘കന്യാശുൽക്കം’ എന്നോരു സമ്പ്രദായം ഭാരതത്തിൽ നിലവിലിരുന്നു. പുരുഷനോ വീട്ടുകാരോ സന്തോഷപൂർവ്വം സ്ത്രീക്ക് നല്കുന്ന സ്വത്തായിരുന്നു കന്യാശുല്ക്കം. കാലക്രമേണ ഈ ആചാരം മറഞ്ഞു പോകുകയും സ്ത്രീധന സമ്പ്രദായം മാത്രം ശക്തി പ്രാപിക്കുകയും ചെയ്തു.സ്ത്രീധന സമ്പ്രദായത്തെക്കുറിച്ച് സനാതന ധർമ്മം പറയുന്നത്: ഉത്തമം സ്വാര്‍ജിതം വിത്തം, മധ്യമം പിതുരാര്‍ജിതം അധമം മാതുലാര്‍ജിതം വിത്തം സ്ത്രീ വിത്തം അധമാധാമം.സ്വന്തമായി സമ്പാദിക്കുന്ന പണം ഏറ്റവും ഉത്തമം, പാരമ്പര്യമായി കിട്ടുന്നത് (പിതാവില്‍ നിന്ന്) മദ്ധ്യമം, മാതുലന്മാരില്‍ (അമ്മാവന്മാരില്‍) നിന്ന് ലഭിക്കുന്നത് അധമവും, അധമാധമം (ഏറ്റവും മോശമായിട്ടുള്ളത്) ആയിട്ടുള്ളത് സ്ത്രീധനവും ആണ്.സ്ത്രീധനം കൊണ്ട് ജീവിതം കെട്ടിപ്പടുക്കുന്ന പുരുഷനെ വിലകുറച്ച് കാണുന്ന രീതി വ്യക്തമാണ്. സ്ത്രീയുടെ കുടുബാംഗങ്ങൾ സസന്തോഷം സ്ത്രീക്ക് നല്കിയിരുന്ന സമ്മാനമായിരുന്നു സ്ത്രീ ധനം. ഇതിന്റെ കൈകർത്താക്കൾ സ്ത്രീകൾ മാത്രമായിരുന്നു. സ്ത്രീധന വിഷയത്തിൽ ബലപ്രയോഗം നിഷിദ്ധമായിരുന്നു.ബ്രിട്ടീഷ്‌ നിയമങ്ങൾ സ്വത്തവകാശങ്ങൾ സ്ത്രീകളിൽ നിന്നെടുത്തു മാറ്റിയതോടെയാണ് സ്ത്രീധന മരണങ്ങൾ തുടങ്ങിയതെന്ന് വീണഓൾഡെൻ ബർഗ് തന്റെ Dowry murder എന്ന പുസ്തകത്തിലൂടെയും, രാജീവ് മൽഹോത്ര, അരവിന്ദൻ നീലകണ്ഠൻ എന്നിവർ Breaking India എന്ന പുസ്തകത്തിലൂടെയും വ്യക്തമാക്കുന്നുണ്ട്.യൂറോപ്യൻ ചരിത്രത്തിലുടനീളം സ്ത്രീധനസമ്പ്രദായം ആചരിച്ചു പോന്നിരുന്നു. തങ്ങളുടെ സാംസ്കാരികമായ പോരായ്മകളെ മറച്ചു വെക്കുവാൻ ബ്രിട്ടിഷുകാർ ഭാരതത്തിലെ ജാതി വ്യവസ്ഥയെയാണ് കൂട്ട്പിടിച്ചത്. സ്ത്രീകളിൽ നിന്നും സ്വത്തവകാശം ഇല്ലാതായതോടെ അവർ ചൂഷണങ്ങൾക്ക് ഇരയാകുകയും ദ്രോഹിക്കപ്പെടുകയുംചെയ്തു.ഇന്ന് കാണുന്ന ഓരോ സ്ത്രീധന മരണവും കൊളോണിയൽ ഭരണത്തിന്റെ ബാക്കി പത്രങ്ങളാണ്. ഇന്ന് ഭാര്യയെ സുഹൃത്തായി കാണണം എന്ന് പറഞ്ഞു നടക്കുന്ന ആധുനികതയുടെ വക്താക്കൾ വേദ മന്ത്രങ്ങളിലോന്നായ പാണിഗ്രഹണ മന്ത്രം എന്ത് പറയുന്നു എന്ന് കൂടി അറിയേണ്ടതാണ്.“എന്നോടൊപ്പം നീ ഏഴു പദം നടന്നു. ഇനി നീ എന്റെ സുഹൃത്തായിരിക്കുക. ഞാനും നിന്റെ സുഹൃത്തായി മാറിയിരിക്കുന്നു. ഈ സൗഹൃദം ഞാന്‍ ഒരിക്കലും നശിപ്പിക്കില്ല. നീയും നശിപ്പിക്കരുത്. നമുക്ക് ഒരു പോലെ ചിന്തിക്കാം, പ്രവര്‍ത്തിക്കാം. പരസ്പര സ്നേഹത്തോട് കൂടിയ ഒരു ജീവിതം നമുക്ക് അനുഷ്ടിക്കാം"

*രുദ്രനും ശിവനും ആദ്ധ്യാത്മികാർത്ഥത്തിൽ* :- 🙏🌹🌺🌸💐🌹🙏 ഭാരതീയ മനഃശാസ്ത്രം ആഴത്തിൽ ചർച്ചചെയ്യപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന ദാർശനിക ഗ്രന്ഥമാണ് പതഞ്‌ജലി മഹർഷി രചിച്ച യോഗദർശനം. ആ യോഗ ദർശനത്തിന് നിദാനമായ മനഃശാസ്ത്രചിന്തകൾ നമുക്ക് വേദങ്ങളിൽ ദർശിക്കാം. യജുർവേദത്തിലെ ശിവസങ്കൽപ സൂക്തം ഇതിൽ പ്രധാനപ്പെട്ടതാണ്. യജുർവേദം മുപ്പത്തിയാറാം അദ്ധ്യായത്തിലെ ആദ്യ ആറുമന്ത്രങ്ങളാണിത്. മന്ത്രങ്ങളുടെ ദേവത 'മന:' അഥവാ മനസ്സാണ്. ഈ മന്ത്രങ്ങളോരോന്നും അവസാനിക്കുന്നത് 'തന്മേ മനഃ ശിവഃ സങ്കല്പമസ്തു' എന്ന് പറഞ്ഞുകൊണ്ടാണ്. അതായത് അങ്ങനെയുള്ള എന്റെ മനസ്സ് ശിവസങ്കൽപ്പായുക്തമാകട്ടെ എന്നർത്ഥം. പ്രാചീന ഭാരതീയന്റെ ദേവതാസങ്കല്പത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പാശ്ചാത്യന്റെ ധാരണകളെ തച്ചുടക്കുന്ന ഒന്നാണിത്. കാരണം മന്ത്രദേവത ഇവിടെ ശിവനല്ല. മറിച്ചു് മനസാണ്. മന്ത്രത്തെ സംബന്ധിച്ച് അതിൽ പ്രതിപാദിച്ചിരിക്കുന്ന വിഷയമാണ് അതിന്റെ ദേവത, അല്ലാതെ പ്രാചീനർ ആരാധിക്കാനുപയോഗിച്ച ഏതെങ്കിലും മൂർത്ത രൂപങ്ങളല്ല. അതിനാലാണിവിടെ മന്ത്രദേവത മനസ്സായത്. മന്ത്രത്തിന്റെ ഋഷിയുടെ പേര് ശിവസങ്കൽപ്പൻ എന്നാണ്. അതേതെങ്കിലും വ്യക്തിയുടെ പേരല്ല. മറിച്ചു് മന്ത്രാർത്ഥത്തെ സാക്ഷാത്കരിക്കുന്നവന്റെ അവസ്ഥയേയാണ് ഇവിടെ ഋഷി എന്നതുകൊണ്ട് ഉദ്ദേശിക്കുന്നത്. ഇവിടെ മനസ് ശിവസങ്കൽപ്പായുക്തമാകട്ടെ എന്നാണ് പ്രാർത്ഥന . അതിനെ സാക്ഷാത്കരിച്ചവൻ ശിവസങ്കല്പനായി തീരുകയും ചെയ്യും. മനസ്സിന്റെ ഏറ്റവും ശുഭമായ അവസ്ഥയാണിത്. ഈ അവസ്ഥയെയാണ് യോഗാവസ്ഥ എന്ന് പതഞ്‌ജലി മുനി യോഗദർശനത്തിൽ പറയുന്നത്. അദ്ദേഹം പറയുന്നു 'യോഗശ്ചിത്ത വൃത്തിനിരോധ:' (യോഗദർശനം 1 .2 ). യോഗമെന്നാൽ ചിത്തവൃത്തികളെ നിരോധിക്കലാകുന്നു അതായത് മനസ് പലവിധത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നുണ്ട്. അതുപലതും ചിന്തിക്കുന്നുണ്ട്. ചിലത് തെറ്റാകാം, ചിലത് ശരിയാകാം. അത് ചിലതിനെ ഓർത്തെടുക്കുന്നുണ്ട്. ചിലപ്പോൾ ഉറങ്ങുന്നുണ്ട്. ഇതെല്ലം മനസ്സിന്റെ വൃത്തികളാണ്. ഇവയെല്ലാം നിരോധിക്കപ്പെടുന്ന അവസ്ഥയാണ് സമാധി. അപ്പോൾ മാത്രമേ ആത്മാവിന് സ്വന്തം സ്വരൂപത്തെ അറിയാനാകൂ എന്നും അല്ലാതിരിക്കുമ്പോഴെല്ലാം ആത്മാവ് അറിയുന്നതത്രയും മനോവൃത്തികളുടെ സ്വരൂപത്തെയാണ് എന്നും പതഞ്‌ജലി പറയുന്നു. (യോഗദർശനം 1 .3 , 4). ഇങ്ങനെ മനസിന്റെ വൃത്തികളെ മനസ്സിൽ നിന്നും വേർപെടുത്തുന്ന ദേവതയും രുദ്രൻ തന്നെ. ഈ രുദ്രന്റെ ഉപാസന കൊണ്ടുള്ള ഫലം പരമമായ ശാന്തിയാണ്. കപില മുനി സാംഖ്യദർശനം ആരംഭിക്കുന്നതുതന്നെ ഈ അവസ്ഥയെക്കുറിച്ചു പറഞ്ഞുകൊണ്ടാണ്. അഥ ത്രിവിധദുഖാത്യന്തനിവൃത്തിരത്യന്ത പുരുഷാർഥ (സാംഖ്യദർശനം 1 .1 ) അതായത് ദുഖങ്ങളിൽ നിന്നുമുള്ള ആത്യന്തികമായ നിവൃത്തിയാണ് ജീവിതത്തിൽ ആത്യന്തികമായി നേടിയെടുക്കുന്നത്. ഇതാണ് ശിവതമമായ അവസ്ഥ. യജുർവേദം പറയുന്നത് 'മിഡൂഷ്ടമ ശിവതമ ശിവോ ന സുമനാ ഭാവ' (യജു. 16 .51), ഹേ ശിവാ അത്യധികം ആനന്ദത്തെ നൽകുന്നവനായി ശിവതമനായി അഥവാ അത്യന്തം മംഗളത്തെ പ്രധാനം ചെയ്യുവാൻ കനിവുള്ളവനായി നീ ഭവിച്ചാലും. എന്നാൽ എല്ലാവർക്കും മുൻപിൽ ഈ രുദ്രൻ തന്റെ ശിവസ്വരൂപത്തിൽ പ്രകടമാകണമെന്നില്ല. ചിലരെ ഈ രുദ്രൻ ഘോരരൂപത്തെ കാണിച്ചു ഭയപ്പെടുത്തുന്നു. ഇതാണ് വിശ്വരൂപദർശനം സിദ്ധിച്ച അർജ്ജുനന്റെ തുടർന്നുള്ള വിവിധങ്ങളായ ഭാവവർണ്ണനകളിലൂടെ വ്യാസൻ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. വിശ്വരൂപ ദർശനം വാസ്തവത്തിൽ ഈയൊരു യോഗാവസ്ഥയുടെ വിവരണമാണ്. 'തഥാ വിശ്വഭേദോപരക്തം വിശ്വഭേദ സമാപന്നം വിശ്വരൂപാഭാസം ഭവതി' എന്ന് യോഗദർശനാ ഭാഷ്യത്തിൽ വ്യാസമഹർഷി പറയുന്നു. ' വിശ്വത്തിലെ സകലവസ്തുക്കളിലും ഉപരിഞ്ജിതമായിരിക്കുന്ന യോഗിയുടെ ചിത്തം വിശ്വരൂപമായി പ്രകാശിക്കുന്നു' എന്നുള്ള യോഗ സിദ്ധാന്തമാണ് വ്യാസൻ ഗീതയിൽ ആലങ്കാരികമായി വിശ്വരൂപദർശനമായി അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. അതായത് ശ്രീകൃഷ്ണൻ അർജ്ജുനനെ യോഗാസമാധിയിലേക്ക് കൈപിടിച്ചുയർത്തുകയായിരുന്നു അവിടെ. എന്നാൽ വിശ്വരൂപം ദർശിച്ചു അർജ്ജുനൻ പരിഭ്രാന്തനായി നിലവിളിക്കുന്ന ഒരു കാഴ്ച ഗീതാകാരൻ നമുക്ക് കാണിച്ചുതരുന്നു. അതുൾക്കൊള്ളാൻ പാകത്തിലുള്ള വൈരാഗ്യാവസ്ഥ അർജ്ജുനന് കൈവന്നിരുന്നില്ല എന്നതാണ് അതിനു കാരണം. അതായത് യോഗാവസ്ഥയിലേക്ക് ആദ്യമായി പ്രവേശിച്ച അർജ്ജുനനെ സംബന്ധിച്ച് രുദ്രൻ രൗദ്ര ഭാവത്തിൽ അർജ്ജുനന്റെ രോദനത്തിന് കാരണമാകുകയാണുണ്ടായത്. എന്നാൽ ശ്രീകൃഷ്ണനെപോലുള്ള യോഗേശ്വരനെ സംബന്ധിച്ച് രുദ്രൻ മംഗളകാരിയായ ശിവനായി ഭാവിച്ചു മനസ്സിനെ ശിവസങ്കൽപ്പായുക്തമാക്കുന്നവനാകുന്നു. ഇവിടെ വിശ്വരൂപദർശനത്തിനായി അർജ്ജുനന് ശ്രീകൃഷ്‌ണൻ ദിവ്യചക്ഷുസിനെ നൽകുന്നുണ്ട്. എഴുത്തച്ഛൻ ഹരിനാമകീർത്തനത്തിൽ പറയുന്ന 'കണ്ണിന്നു കണ്ണ് മാനമാകുന്ന കണ്ണ്' ആണത്. മാനമാകുന്ന ആ കണ്ണനാണ് രുദ്രന്റെ മൂന്നാം കണ്ണായി പുരാണങ്ങളിൽ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. 'ചന്ദ്രമാ മനസോ ജാത' എന്ന് ഋഗ്വേദത്തിൽ പറയുന്നു (10 . 90 .13 ). അതായത് പ്രപഞ്ചത്തിൽ ചന്ദ്രൻ മനസ്സിന് സമാനമായാണ് സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. ചന്ദ്രന് മനസ്സുമായുള്ള ബന്ധം പ്രസിദ്ധമാണ്. മനസ്സ്‌ ശിവസങ്കൽപയുക്തമാകണം എന്നുള്ള വേദത്തിന്റെ ഈ കാഴ്ചപ്പാടാണ് ശിവനെ ചന്ദ്രകലാധരനാക്കി മാറ്റിയത് എന്നതും ശ്രദ്ധേയമാണ്. പി. എം. എൻ .നമ്പൂതിരി . 🙏🌹🌺🌸💐🌹🙏