ശ്രീമദ്‌ ദേവീഭാഗവതം. 5. 8. ദേവ്യുത്പത്തി
ബ്രഹ്മമുഖത്തു നിന്നും സ്വമേധയാ ഒരു തേജ:പുഞ്ജം ഉത്ഭവിച്ചു. രക്തവര്‍ണ്ണം, ഇളം ചൂടും തണുപ്പും ചേര്‍ന്ന ശുഭ്രത, പത്മരാഗത്തിന്
രാജാവിന്‍റെ അഭ്യര്‍ത്ഥനയെ മാനിച്ച് വ്യാസന്‍ തുടര്‍ന്നു: ത്രിമൂര്‍ത്തികള്‍ക്ക് ആര്‍ക്കുംതന്നെ ആ ദേവിയുടെ രൂപം ഇന്ന പ്രകാരത്തിലാണ് എന്ന് വര്‍ണ്ണിക്കാന്‍ ആവില്ല. അപ്പോള്‍പ്പിന്നെ എനിക്കതെങ്ങിനെ സാധിക്കും? ദേവി ആവീര്‍ഭവിച്ചു എന്ന് ഏതാനും വാക്കുകളിലൂടെ പറഞ്ഞു വയ്ക്കാന്‍ മാത്രമേ എനിക്ക് കഴിയൂ. നാടകവേദിയില്‍ നടന്‍ ചിലപ്പോള്‍ പല വേഷങ്ങളും നടിക്കുമല്ലോ. അതുപോലെ നിര്‍ഗ്ഗുണയും അരൂപയുമായ ദേവി ദേവകാര്യസാദ്ധ്യത്തിനായി പലരൂപഭാവങ്ങളും ആര്‍ജ്ജിക്കുന്നു. ചിലപ്പോള്‍ ഒരു രൂപം അല്ലെങ്കില്‍ മറ്റുചിലപ്പോള്‍ അനേക രൂപങ്ങള്‍ എന്നിങ്ങിനെ വൈവിദ്ധ്യമാര്‍ന്ന ലീലകളായാണ് അവളുടെ നടനം. കാര്യകര്‍മ്മങ്ങള്‍ക്ക് അനുസരിച്ച് അവള്‍ക്ക് പ്രധാനപ്പെട്ട നാമങ്ങളും അനേകമുണ്ട്. മറ്റ് അമുഖ്യങ്ങളായ നാമങ്ങള്‍ ധാതുഗുണ സംഘാതങ്ങള്‍ക്കനുസരിച്ചാണ് ഉല്‍പ്പന്നമാവുന്നത്.
നാനാ ദേവന്മാര്‍ പ്രദാനം ചെയ്ത തേജസ്സുകളില്‍ നിന്നും അവളെങ്ങിനെ ഉണ്ടായി എന്ന് എന്‍റെ കഴിവുപോലെ ഞാന്‍ പറയാന്‍ ശ്രമിക്കാം. പരമശിവന്‍റെ തേജസ്സില്‍ നിന്നുമാണ് ആ തെളിഞ്ഞു പ്രശോഭിക്കുന്ന മുഖകമലം ഉരുവായത്. യമന്‍റെ തേജസ്സില്‍ നിന്നും നീണ്ടു ചുരുണ്ട് കാര്‍മേഘം പോലെയുള്ള തലമുടിയുണ്ടായി. അഗ്നിയില്‍ നിന്നും മൂന്നു കണ്ണുകള്‍ പ്രോജ്ജ്വലത്തായി ഉരുത്തിരിഞ്ഞു. കറുപ്പും ചുവപ്പും വെളുപ്പുമാണ്‌ ആ കണ്ണുകളെ അലങ്കരിക്കുന്ന നിറക്കൂട്ട്‌. സാന്ധ്യതേജസ്സാണ് അവളുടെ പുരികക്കൊടികള്‍. അവ കാമന്‍റെ വില്ലുകളെപ്പോലെ തേജോമയമത്രേ. വായുവില്‍ നിന്നും കാതുകള്‍ ഉണ്ടായി. അവയോ മലര്‍ബാണന്‍റെ ഊഞ്ഞാലുപോലെയാണ്. ദേവിയുടെ എള്ളിന്‍ പൂവിനൊത്ത നാസിക കുബേരതേജസ്സില്‍ നിന്നുമാണ് ഉണ്ടായത്. പ്രജാപതിയില്‍ നിന്നും മുല്ലമൊട്ടുകള്‍പോലെ അഗ്രം കൂര്‍ത്ത് നിരയൊത്ത് വെളുത്ത് തിളങ്ങുന്ന പല്ലുകളാണ് കിട്ടിയത്. ചെന്തൊണ്ടിപ്പഴത്തിനൊക്കുന്ന ചുണ്ടുകള്‍ക്ക് കാരണം സൂര്യതേജസ്സാണ്. സുബ്രഹ്മണ്യതേജസ്സില്‍ നിന്നാണ് ഓഷ്ഠം. വിഷ്ണുതേജസ്സിനാല്‍ പതിനെട്ടു കൈകള്‍. ചുവന്നുതുടുത്ത വിരലുകള്‍ വസുക്കളുടെ തേജസ്സാണ്. ചാന്ദ്രതേജസ്സിനാല്‍ സ്തനദ്വയങ്ങള്‍ ഉണ്ടായി. മൂന്നു മടക്കുകളുള്ള കടിമദ്ധ്യഭാഗം നല്‍കിയത് ഇന്ദ്രതേജസ്സാണ്. കാല്‍മുട്ടും തുടകളും വരുണനില്‍ നിന്നും ജഘനം ഭൂമീ ദേവിയില്‍ നിന്നും ഉണ്ടായി. ഇങ്ങിനെയാണ്‌ അതിമനോഹരരൂപത്തോടെ, സുമധുരസ്വരത്തോടെ തേജോമണ്ഡലത്തില്‍ നിന്നും ആ ദേവി ആവീര്‍ഭവിച്ചത്.
