അഷ്ടാ വക്രഗീത, न ते संगोऽस्ति केनापि किं शुद्धः किं निरञ्जनः। कृतं कृतमकार्यं ते न ते सांसरिकं पुनः ___________________________________________ ന തേ സംഗോऽസ്തി കേനാപി കിം ശുദ്ധഃ കിം നിരഞ്ജനഃ । കൃതം കൃതമകാര്യം തേ ന തേ സാംസാരികം പുനഃ _______________________________ न ते – നിനക്കു (നിനക്കില്ല) संगः अस्ति – ബന്ധം ഉണ്ട് केन अपि – ഏതെങ്കിലും കാര്യത്തോടും / ഒരാളോടും किम् शुद्धः – നീ ശുദ്ധൻ തന്നെയല്ലോ किम् निरञ्जनः – (നീ) മാലിന്യമില്ലാത്തവൻ कृतं कृतम् – ചെയ്തതു ചെയ്തുതീർന്നു अकार्यम् ते – നിനക്കു ചെയ്യേണ്ടത് ഒന്നുമില്ല न ते सांसरिकम् पुनः – നിനക്കു വീണ്ടും ലോകബന്ധം ഇല്ല അഷ്ടാവക്രൻ ഇവിടെ രാജാവ് ജനകനെ ഉപദേശിക്കുന്നത് ആത്മ സത്യത്തെപ്പറ്റിയാണ്. നിനക്കു ചെയ്യാനുള്ള ഒന്നുമില്ല, ചെയ്യാനുള്ള കടമകളില്ല; കാരണം ബോധം ചെയ്തവനും ചെയ്യാത്തവനും അല്ല. ലോകബന്ധങ്ങളെയും (സംസാരബന്ധങ്ങളെ) ബോധം അനുഭവിക്കുന്നില്ല. നീ സ്വതന്ത്രൻ തന്നെ.” അഥവാ, ഈ ശ്ലോകം പഠിപ്പിക്കുന്നത്: ബോധം യഥാർത്ഥത്തിൽ കര്‍മ്മങ്ങളാൽ മലിനമാകുന്നതല്ല; കര്‍മ്മം സംഭവിക്കുന്നത് ശരീര-മനസ്സിന്റെ തലത്തിലാണെങ്കിലും, ബോധം ശുദ്ധവും നിരന്തരവും ബന്ധനാതീതവുമാണ്. അഷ്ടാവക്രഗീതയിലെ ആദ്യാധ്യായത്തിലെ അഞ്ചാം ശ്ലോകം മനുഷ്യജീവിതത്തിലെ ആത്മസത്യത്തെ അത്യന്തം ലളിതമായും ഗാംഭീര്യത്തോടെയും വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. ഈ ശ്ലോകത്തിൽ അഷ്ടാവക്രൻ രാജാവ് ജനകനെ ഉപദേശിക്കുന്നത് ബോധത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ സ്വഭാവത്തെക്കുറിച്ചാണ്.--- 1. ബന്ധനാതീത ബോധം ശ്ലോകം വ്യക്തമാക്കുന്നത് ബോധത്തിനു ലോകകാര്യങ്ങളോടൊട്ടും ബന്ധമില്ലെന്ന സത്യമാണ്. നാം പലപ്പോഴും ശരീരത്തെയും മനസ്സിനെയും ‘ഞാൻ’ എന്ന് തെറ്റിദ്ധരിക്കുന്നു. എന്നാൽ ബോധം ഇതിനല്ലാം അതീതമാണ്. ലോകത്തിലെ പ്രവർത്തനങ്ങളോ ബന്ധങ്ങളോ ബോധത്തെ ബാധിക്കുന്നില്ല. 2. ശുദ്ധവും നിരഞ്ജനവും ബോധം സ്വഭാവത്തിൽ ശുദ്ധൻ (അഴുക്കില്ലാത്തത്) കൂടിയാണ്. ഒന്നും അതിനെ മലിനമാക്കുന്നില്ല. “നിരഞ്ജനൻ” എന്നു പറയുന്നതിന് അർത്ഥം — നിറങ്ങളാലോ ഗുണങ്ങളാലോ കലർന്നിട്ടില്ലാത്തത്, പരിപൂർണ്ണമായ തെളിച്ചം. 3. കര്‍മ്മത്തിന് അതീതം “കൃതം കൃതം” – ചെയ്തതു ചെയ്തുതീർന്നത്, “അകാര്യം തേ” – ഇനി ചെയ്യാനുള്ള ഒന്നുമില്ല. അതായത് ബോധം ചെയ്യുന്നവനല്ല, ചെയ്യാത്തവനുമല്ല. കര്‍മ്മങ്ങൾ ശരീര-മനസ്സിന്റെ തലത്തിലാണ് നടക്കുന്നത്. അതുകൊണ്ട് ബോധത്തിന് ബാധ്യതയോ ഉത്തരവാദിത്വമോ ഒന്നുമില്ല. 4. സാംസാരിക ബന്ധനത്തിന്റെ അഭാവം “ന തേ സാംസാരികം പുനഃ” – ബോധത്തിന് വീണ്ടും ജനനമരണ ചക്രം ബാധിക്കുന്നില്ല. അറിവിന്റെ അഭാവം മൂലം മാത്രമാണ് നമ്മൾ ബന്ധിതരാണെന്ന് കരുതുന്നത്. യഥാർത്ഥ സ്വരൂപത്തെ തിരിച്ചറിഞ്ഞാൽ, നാം എപ്പോഴും സ്വതന്ത്രരാണ്. ഈ ശ്ലോകം നമ്മെ പഠിപ്പിക്കുന്നത്: ബോധം എപ്പോഴും ശുദ്ധനും നിരഞ്ജനനും ആണ്. കർമ്മങ്ങൾ ബോധത്തെ ബാധിക്കുന്നില്ല. ലോകബന്ധങ്ങൾ ശരീരത്തിന്റെയും മനസ്സിന്റെയും തലത്തിൽ മാത്രമാണ്. ബോധസത്യത്തെ തിരിച്ചറിയുമ്പോൾ, ഭയം, ബന്ധനം, ആശങ്ക എന്നിവ ഇല്ലാതാവുന്നു. ഇ താണ് അഷ്ടാവക്രഗീതയുടെ ഹൃദയം — “നീ ഇതിനകം തന്നെ സ്വതന്ത്രൻ ആണ്.” ശുദ്ധമായതിനെ വീണ്ടും ശുദ്ധമാക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നത്,സ്വയം തന്നെയാണ് മലിനമാണെന്ന് കരുതുന്ന അജ്ഞാനം. ബോധം ശുദ്ധനാണെന്ന ബോധ്യം വന്നാൽ, ഭയം ഇല്ലാതാകും,പാപപുണ്യങ്ങളുടെ ഭാരം മാറും, മനുഷ്യൻ യഥാർത്ഥ സ്വാതന്ത്ര്യം കണ്ടെത്തും. അതിനാൽ, ശുദ്ധമായ ബോധത്തെ ശുദ്ധമാക്കാൻ ശ്രമിക്കേണ്ടതില്ല; തിരിച്ചറിയുക മാത്രമാണ് വേണ്ടത്. നോക്കൂ സഹോദരങ്ങളേ, നാം ഉറങ്ങുമ്പോൾ സ്വപ്നം കാണുന്നു. ഗാഢനിദ്രയിലായിരിക്കുമ്പോഴും പലപ്പോഴും സ്വപ്നം വന്നേക്കാം. ഉറങ്ങുന്നവൻ ഉറങ്ങുന്നു; പക്ഷേ സ്വപ്നത്തിൽ ഉണര്‍ന്ന ‘ഞാൻ തന്റെ ശുദ്ധമായ ഉറക്കത്തെ അറിയുമോ? ‘ഞാൻ സ്വപ്നത്തിലാണ്’ എന്നു തിരിച്ചറിയുമോ? വാസ്തവത്തിൽ സ്വപ്നത്തിൽ “ഞാൻ ഉണർന്നിരിക്കുന്നു” എന്നു തോന്നിയാലും, അത് സ്വപ്നത്തിനുള്ളിലെ ഉണർവ്വാണ്. യഥാർത്ഥ ഉണർവ് സ്വപ്നത്തിലെ (ജാഗ്രത്) അല്ല. സ്വപ്നത്തിലെ അറിവും, അനുഭവങ്ങളും എല്ലാം സ്വപ്നത്തിന്റെ ഭാഗം തന്നെയാണ്. അതിനാൽ സ്വപ്നത്തിലെ ഒരുവൻ തന്റെ ഗാഢനിദ്രയെ അറിയുകയോ, “ഇത് സ്വപ്നം മാത്രമാണ്” എന്നു തിരിച്ചറിയുകയോ ചെയ്യില്ല. കാരണം പഞ്ചേന്ദ്രിയ പ്രവര്‍ത്തനം തന്നെ യഥാർത്ഥ ബോധം. മാത്രമാണ് സ്വപ്നത്തെയും ജാഗ്രതയെയും ഗാഢനിദ്രയെയും സാക്ഷീകരിക്കുന്നത്. ബോധം അതിനല്ലാം അതീതൻ. മനസ്സും വ്യക്തിപരമായ അറിവും എല്ലാം സ്വപ്നത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കം മാത്രമാണ്. അതുകൊണ്ട്, സ്വപ്നത്തിൽ ഉണർന്നവനെന്നു തോന്നുന്നവന് തന്റെ ശുദ്ധമായ ഉറക്കം അറിയാൻ കഴിയില്ല. കാരണം അവൻ സ്വപ്നത്തില്‍ ഉണര്‍ന്നവന്‍ ആയതുകൊണ്ടുതന്നെ സ്വപ്നത്തിന്റെ ഭാഗം തന്നെയാണ്. യഥാർത്ഥ അറിവ്, ജാഗ്രത്–സ്വപ്നം–സുഷുപ്തി എന്നീ അവസ്ഥകൾക്കെല്ലാം അതീതമായ, സാക്ഷിയായ ഉയര്‍ന്ന ബോധത്തില്‍ മാത്രമാണ് നിലകൊള്ളുന്നത്. നോക്കൂ സഹോദരങ്ങളേ, നാം ഒരു സിനിമ കാണുന്നവനെ ഓർക്കൂ. സിനിമയിലെ നായകൻ “ഞാൻ ഉറങ്ങുന്നു” എന്നു പറഞ്ഞാലും, അത് സിനിമയിലെ സംഭാഷണം മാത്രമാണ്. യഥാർത്ഥ കാണുന്നവൻ, അതായത് നീ, അതിന്റെ ഭാഗമല്ല. അതുപോലെ, സ്വപ്നത്തിലെ ‘ഞാൻ’ പറയുന്ന അറിവ് പോലും സ്വപ്നത്തിനുള്ളിലെ കളിയാണ്. “അതുകൊണ്ടുതന്നെ ശ്ലോകം പറയുന്നത്: നീ ഒന്നും ചെയ്യുന്നവനല്ല. നിന്നിൽ ഈ സ്വപ്നത്തിലെ ഒന്നും ഒട്ടുന്നില്ല. കാരണം ഇതെല്ലാം നിന്റെ ഭ്രമം മാത്രമാണ്. സ്വപ്നം അവസാനിച്ചാൽ നീ അഖണ്ഡ, നിശ്ചല, നിസംഗ, പരമാനന്ദസ്വരൂപൻ തന്നെ.”

ചില മതങ്ങൾ ജനങ്ങളെ പാപികളെ പാപികളെ എന്ന് വിളിക്കുമ്പോൾ സനാതന ധർമ്മം പറയുന്നു നമ്മളെല്ലാം അമൃതത്തിന്റെ അരുമക്കിടാങ്ങൾ ആണെന്ന്.

കൃഷ്ണാഷ്ടമി ചിന്തകൾ ഓരോ അച്ഛനമ്മമാരും തങ്ങളുടെ കുട്ടികളെ കൃഷ്ണാവതാരങ്ങളായി കണ്ട്‌ പ്രേമത്തോടെ പൂജിക്കണം. ഒപ്പം എങ്ങും നിറഞ്ഞ ബ്രഹ്മചൈതന്യം തന്നെയാണു തങ്ങളിലൂടെ ഈ രൂപത്തിൽ പ്രകടീകൃതമായതെന്നും ഇടക്കിടെ വിചാരം ചെയ്തുറപ്പിക്കണം. അച്ഛനമ്മമാർ ഈ പ്രേമപൂജയും വിചാരധാരയും തുടർന്നുപോന്നാൽ കുട്ടികൾ വഴിതെറ്റില്ല, എന്നല്ല ലോകമംഗളദായകരാവുകയും ചെയ്യും. അതാകട്ടെ ഈ കൃഷ്ണാഷ്ടമി വ്രതം… “യുവാം മാം പുത്രഭാവേന ബ്രഹ്മഭാവേന ച അസകൃത്‌ ചിന്തയന്തൗ കൃതസ്നേഹൗ യാസ്യേഥേ മൽഗതിം പരാം…” എന്നു ഭഗവാൻ കൃഷ്ണൻ ഭാഗവതത്തിൽ.

ഈശ്വരാനുഗ്രഹത്തിലൂടെ ആത്മസാക്ഷാത്കാരം യോ ബ്രഹ്മാണം വിദധാതിപൂര്‍വം യോ വൈ വേദാംശ്ച പ്രഹിന്നോതി തസ്‌മൈ തം ഹ ദേവമാത്മബുദ്ധി പ്രകാശം മുമുക്ഷുര്‍വൈ ശരണമഹം പ്രപദ്യേ സൃഷ്ടിയുടെ ആദ്യം ബ്രഹ്മാവിനെ സൃഷ്ടിച്ച്, ബ്രഹ്മാവിനായി വേദങ്ങളെ പ്രകാശിപ്പിച്ച്, ആത്മബുദ്ധിയെ തെളിയിപ്പിച്ച ആ ദേവനെ മോക്ഷമാഗ്രഹിക്കുന്ന ഞാന്‍ ശരണം പ്രാപിക്കുന്നു. സൃഷ്ടികര്‍ത്താവെന്നറിയപ്പെടുന്ന ബ്രഹ്മാവിനെയും അറിവിന്റെ ആധാരമായ വേദങ്ങളേയും സൃഷ്ടിച്ചത് പരമാത്മാവാണ്. അത് തന്നെയാണ് ആത്മവിഷയകമായ ബുദ്ധിക്ക് പ്രകാശമായിരിക്കുന്നത്. ആത്മബുദ്ധിപ്രകാശം എന്നതിന്, ആത്മാവിനും ബുദ്ധിക്കും പ്രകാശമരുളുന്നത് എന്നും അര്‍ഥമുണ്ട്. ആത്മാനുഗ്രഹത്താലേ മോക്ഷം ലഭിക്കുകയുള്ളൂ. അതുകൊണ്ട് മോക്ഷം വേണമെന്ന് വളരെയേറെ തീവ്രമായി ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഞാന്‍ ആ പരമാത്മാവിനെ ശരണം പ്രാപിക്കുകയാണ്. നിഷ്‌കലം നിഷ്‌ക്രിയം ശാന്തം നിരവദ്യം നിരഞ്ജനം അമൃതസ്യ പരം സേതും ദഗ്‌ദ്ധേന്ധനമിവാനലം കലകളില്ലാത്തതും കര്‍മങ്ങളില്ലാത്തതും കുറ്റമറ്റവനും പരിശുദ്ധനായവനും അമൃതത്വത്തിന്റെ പരമമായ പാലവും വിറക് കത്തിത്തീര്‍ന്ന അഗ്നിയെപ്പോലെ ശാന്തനുമായ ദേവനെ ഞാന്‍ ശരണമടയുന്നു. അമൃതത്വത്തിലേക്കുള്ള ഉറപ്പേറിയ വലിയ പാലമായാണ് ആത്മാവിനെ വിശേഷിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഇന്ധനം അഥവാ വിറക് കത്തിത്തീരുമ്പോള്‍ അഗ്നി ശാന്തമാകും. അഗ്നി, വിറകിനെ ദഹിപ്പിച്ച് ഇല്ലാതാക്കുന്നതു പോലെ പരമാത്മാവായ ഈ ദേവന്‍ നമ്മുടെ പുണ്യപാപങ്ങളെയൊക്കെ ഇല്ലാതാക്കി മോക്ഷം തരുന്നു. അങ്ങനെയുള്ള ഈ ദേവനെ ഞാന്‍ ശരണം പ്രാപിക്കുന്നു എന്നാണ് പ്രാര്‍ഥന. യദാ ചര്‍മവദാകാശം വേഷ്ടയിഷ്യന്തി മാനവാഃ തദാ ദേവമവിജ്ഞായ ദുഃഖസ്യാന്തോ ഭവിഷ്യതി മനുഷ്യര്‍ തോലുകെണ്ടുള്ള പായ ചുരുട്ടുന്നതുപോലെ ആകാശം ചുരുട്ടിയെടുക്കാന്‍ കഴിവുണ്ടെങ്കിലേ പരമാത്മജ്ഞാനം കൂടാതെ സംസാരദുഃഖത്തിന് ശമനമുണ്ടാകുകയുള്ളൂ… ആകാശത്തെ പായപോലെ ചുരുട്ടിയെടുക്കാന്‍ കഴിയില്ല. അതുപോലെ അസാധ്യമാണ് പരമാത്മാവിനെക്കുറിച്ച് ജ്ഞാനമില്ലാതെ ദുഃഖങ്ങളില്‍ നിന്ന് മോചനം നേടാനാകുക എന്നത്. ആത്മജ്ഞാനം നേടാതെ സംസാരദുഃഖങ്ങളില്‍ നിന്ന് മോചനം നേടാനുള്ള പരിശ്രമമെല്ലാം രൂപമില്ലാത്തതായ ആകാശത്തെ ചുരുട്ടിയെടുക്കാന്‍ നോക്കുന്നത് പോലെ വ്യര്‍ഥമാണ്. അറിവില്ലായ്‌മയാണ് എല്ലാ ദുഃഖങ്ങള്‍ക്കും കാരണം. പരമാത്മാ ദര്‍ശനം കൊണ്ട് മാത്രമേ അജ്ഞാനം ഇല്ലാതാകുകയുള്ളൂ. തപഃ പ്രഭാവാത് ദേവപ്രസാദാച്ച ബ്രഹ്മ ഹ ശ്വേതാശ്വതരോളഥ വിദ്വാന്‍ അത്യാ ശ്രമിഭ്യഃ പരമം പവിത്രം പ്രോവാച സമ്യഗൃഷി സംഘജുഷ്ടം തപസ്സിന്റെ പ്രഭാവം കൊണ്ടും ദേവപ്രസാദം കൊണ്ടും ശ്വേതാശ്വതര ഋഷി ബ്രഹ്മത്തെ അറിഞ്ഞു. അതിന് ശേഷം പരമഹംസ സംന്യാസിമാര്‍ക്കായി പരമവും പവിത്രവും ഋഷിഗണങ്ങള്‍ സേവിക്കുന്നതുമായ ജ്ഞാനത്തെ നല്ലപോലെ വിവരിച്ചു കൊടുത്തു. ആത്മസാക്ഷാത്കാരത്തിന് തപസ്സിന്റെ പ്രഭാവവും ഈശ്വരാനുഗ്രഹവും അനിവാര്യമെന്ന് ഇവിടെ പറയുന്നു. തപസ്സ് എന്നാല്‍ ഇന്ദ്രിയങ്ങളേയും മനസ്സിനേയും ഏകാഗ്രമാക്കലാണ്. ‘മനസശ്ചേന്ദ്രിയാണാം ച ഹൈ്യകാഗ്ര്യം പരമം തപഃ’ ശ്വേതാശ്വതര ഋഷി തപോബലം കൊണ്ടും ഈശ്വരാനുഗ്രഹം കൊണ്ടുമാണ് ആത്മസാക്ഷാത്കാരത്തെ നേടിയത്. പിന്നീട് താന്‍ നേടിയ അറിവിനെ പരമഹംസരായ സംന്യാസിമാര്‍ക്ക് ഉപദേശിച്ചു കൊടുത്തു. ആ ഉപദേശമാണ് ഈ ഉപനിഷത്തില്‍ പറഞ്ഞവ. അതിനാല്‍ അദേഹത്തിന്റെ പേരില്‍ ഈ ഉപനിഷത്ത് അറിയപ്പെട്ടു. ഗുരുശിഷ്യ പരമ്പരയായി ഈ അറിവിനെ പകര്‍ന്ന് നല്‍കണമെന്ന് ഈ മന്ത്രം വ്യക്തമാക്കുന്നു. വേദാന്തേ പരമം ഗുഹ്യം പുരാകല്‌പേ പ്രചോദിതം നാപ്രശാന്തായ ദാതവ്യം നാപുത്രായാശിഷ്യായ വാ പുനഃ വേദാന്തത്തില്‍ ഏറ്റവും പരമമായതും അതീവ രഹസ്യമായതും കഴിഞ്ഞ കല്‍പത്തില്‍ ഉപദേശിച്ചതുമാണ് ഈ ഉപനിഷത്ത്. ഇത് പ്രശാന്തമായ മനസ്സില്ലാത്തവര്‍ക്കും പുത്രനല്ലാത്തവനോ ശിഷ്യനല്ലാത്തവനോ ഉപദേശിച്ച് കൊടുക്കരുത്. അര്‍ഹരായവര്‍ക്ക് മാത്രമേ ഉപനിഷത്ത് ഉപദേശിക്കാവൂ. അല്ലാത്തവര്‍ക്ക് നല്‍കിയാല്‍ ദോഷമായിരിക്കും ഫലം. സാധനയാല്‍ ഉള്ളം ശുദ്ധമായവര്‍ക്കാണ് പറഞ്ഞു കൊടുക്കേണ്ടത്. അച്ഛനമ്മമാരെ ആദരിക്കുന്ന നല്ല മകനും ഗുരുവിനെ പൂര്‍ണമായും ആശ്രയിക്കുന്ന ശിഷ്യനും വേണം ഉപദേശിക്കാന്‍. അല്ലാത്തവര്‍ക്ക് പാടില്ല. യസ്യ ദേവേ പരാ ഭക്തിഃ യഥാ ദേവേ തഥാ ഗുരൗ തസൈ്യതേ കഥിതാ ഹ്യര്‍ത്ഥാഃ പ്രകാശന്തേ മഹാത്മനഃ പ്രകാശന്തേ മഹാത്മന ഇതി ഈശ്വരനിലും ഗുരുവിലും അചഞ്ചലമായ ഭക്തിയുള്ള മഹാത്മാക്കള്‍ക്ക് മാത്രമേ ഇതില്‍ പറഞ്ഞതായ തത്വങ്ങള്‍ വേണ്ടതു പോലെ പ്രകാശിക്കുകയുള്ളൂ. ആത്മജ്ഞാനത്തെ നേടാന്‍ പരമാത്മാവിലും ഗുരുവിലും പരമമായ ഭക്തി ഉണ്ടാകണം. പരാ ഭക്തി എന്നാല്‍ പരമമായ ഭക്തി. ഭക്തിയുടെ ഉയര്‍ന്ന തലം. പരമാത്മാ സാക്ഷാത്കാരം സാധിച്ച ഗുരുവും പരമാത്മാവും ഒന്നാണ്. ഇങ്ങനെ ഉറച്ച ഭക്തിയുള്ളവര്‍ക്ക് ഈ തത്വങ്ങളെ അറിഞ്ഞ് ആത്മസാക്ഷാത്കാരം നേടാനാകും. ഉപനിഷത്തിന്റെ സമാപനത്തെ കാണിക്കാനാണ് അവസാനത്തെ വരി ആവര്‍ത്തിച്ചത്. ഓം സഹനാവവതു… എന്ന ശാന്തി മന്ത്രത്തോടെ ഉപനിഷത്ത് അവസാനിക്കുന്നു.

ശംഖചക്രഗദാപാണിയായി ഭഗവാൻ വസുദേവർക്ക് ദർശനം കൊടുത്തു. വസുദേവർക്ക് സുന്ദരമായ ദർശനം!! തമത്ഭുതം ബാലകം അംബുജേക്ഷണം ചതുർഭുജം ശംഖഗദാര്യുദായുധം ശ്രീവത്സലക്ഷ്മം ഗളശോഭികൗസ്തുഭം ശംഖ് ചക്രം ഗദാ കൗസ്തുഭം ശ്രീവത്സം സർവ്വത്തോട് കൂടിയും വൈകുണ്ഠത്തിലിരിക്കുന്ന അതേ ഭാവത്തിൽ ദർശനം. തമത്ഭുതം ബാല കം 'കം' എന്നാൽ പരമാത്മാവ് കുഞ്ഞായിട്ട് വന്നു പിറന്ന പരമാത്മവസ്തു. അംബുജേക്ഷണം താമരക്കണ്ണുകൾ കണ്ണുകൾ താമരദളം പോലെ ഇരിക്കുന്നു. താമരയിലയിൽ ജലകണങ്ങൾ വീണാൽ ഒട്ടാതെ നില്ക്കും. താമര ചെളിയിലാണ് വളരുന്നതെങ്കിലും താമരയെ അതൊന്നും ബാധിക്കില്ല്യ. ജലം വീണാലും അതില് ഒട്ടില്യ. ഭഗവാൻ പറയുന്നത് ലോകത്തിൽ ഇരിക്കുമ്പോൾ ഇതുപോലെ ആവണമെന്നാണ്. പത്മപത്രമിവാംഭസാം കണ്ണന്റെ കണ്ണ് കണ്ടാൽ ആ കണ്ണിന് ഒരു നിസംഗഭാവം ആണത്രേ. അത്യധികം പ്രിയം, ആകർഷണം, പ്രേമം എല്ലാം ഉണ്ട് ഈ നിസംഗനോട്ടത്തിന്. തമത്ഭുതം ബാലകം അംബുജേക്ഷണം ചതുർഭുജം നാല് കൈകൾ ഭഗവാന്. ശംഖ് ചക്രം ഗദാ പത്മങ്ങൾ ധരിച്ച നാല് കൈകൾ. ഭഗവാൻ ഹൃദയത്തിൽ ആവിർഭവിക്കുമ്പോൾ മനസ്സ് ,ബുദ്ധി, അഹങ്കാരം, ചിത്തം ഇത് നാലും അടങ്ങും. ചതുർഭുജം ശംഖഗദാര്യുദായുധം ശ്രീവത്സ ലക്ഷ്മീം ഗളശോഭികൗസ്തുഭം പീതാംബരം സാന്ദ്രപയോദസൗഭഗം വസുദേവർക്ക് ഇതെല്ലാം ദർശിക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. ദൃഷ്ടിമകരന്ദരസം ഭവന്തം കണ്ണിന് തേൻ പോലെ ഇരിക്കണു കൃഷ്ണൻ. കണ്ണിന് മധുരമായിരിക്കുന്നു. അധരം മധുരം വദനം മധുരം മഥുരാധിപതേ അഖിലം മധുരം ഭഗവദ് അനുഭവം ഏർപ്പെടുമ്പോൾ സർവ്വവും മധുരമായിരിക്കും. ദൃഷ്ടിമകരന്ദരസം ഭവന്തം ദൃഷ്ടിക്ക് തേനായിരിക്കുന്നു എന്നാൽ സർവ്വേന്ദ്രിയങ്ങൾക്കും ഭഗവദ് അനുഭവം ഏർപ്പെട്ട വസുദേവർ ഭഗവാനെ സ്തുതിച്ചു. ഹേ പ്രഭു, അങ്ങ് എല്ലാവരുടെ ഹൃദയത്തിലും പ്രകാശിക്കുന്ന സാക്ഷീപുരുഷൻ. ആ സാക്ഷിപുരുഷനായ ആത്മാവിന് ആണ് ഈ പ്രപഞ്ചാനുഭവം ണ്ടാകുന്നത്. ആത്മാവില്ലാതെ പ്രപഞ്ചം ണ്ട് എന്ന് ആർക്ക് പറയാൻ കഴിയും? ആത്മാവിനാണ് പ്രപഞ്ചാനുഭവം ണ്ടാവണത്. യ ആത്മനോ ദൃശ്യഗുണേഷു സന്നിതി വ്യവസ്യതേ സ്വവ്യതിരേകതോഽബുധ: തന്നെ വിലക്കിനിർത്തി ഈ ദൃശ്യഗുണപ്രപഞ്ചം ഇരിക്കണു എന്ന് ആര് പറയുന്നുവോ അവൻ മഠയൻ. ഇങ്ങനെ ഭഗവാനെ ദർശിച്ച് വസുദേവർക്ക് ആത്മാനുഭവം ഏർപ്പെട്ടു. വിനാനുവാദം ന ച തന്മനീക്ഷിതം സമ്യഗ്യതസ്ത്യക്തമുപാദദത് പുമാൻ. സാധാരണ കുഞ്ഞുങ്ങൾ ജനിക്കുമ്പോ എങ്ങനെയാ നമ്മൾ എന്തു പറയും? നല്ല അഴകുള്ള കുഞ്ഞ് . നോക്കൂ സുന്ദരമായ കണ്ണുകൾ.ഹാ കുഞ്ഞ് ചിരിക്കണു. കുഞ്ഞിനെ കണ്ടാൽ നമ്മൾ എന്തു ചെയ്യും? അതിനെ എടുത്ത് ലാളിച്ച് മുത്തശ്ശി പോലെ ണ്ട്. അപ്പായെ ഉറിച്ച് വെച്ചിരിക്കണ പോലെ ണ്ടല്ലോ. എന്നൊക്കെ പറഞ്ഞു ലാളിക്കും. ഇവിടെ വസുദേവർ എങ്ങനെയാണ്? ഈ ആത്മാ,. ഉള്ളിലിരിക്കുന്ന വസ്തു ഇങ്ങനെ ഒക്കെ പറഞ്ഞു കൊണ്ടിരിക്കണു. ദേവകിയുടെ കാര്യമോ? സാധാരണ ഒരു അമ്മ എങ്ങന്യാ പെരുമാറാ? നമുക്ക് അതറിയാം. ഇവിടെ ദേവകി എഴുന്നേറ്റു നിന്നു ഭഗവാനെ കണ്ടിട്ട് ഭക്തിയോടെ സ്തുതിച്ചു . രൂപം യത് തത് പ്രാഹു: അവ്യക്തമാദ്യം ബ്രഹ്മ ജ്യോതി: നിർഗ്ഗുണം നിർവ്വികാരം സത്താമാത്രം നിർവ്വിശേഷം നിരീഹം സ ത്വം സാക്ഷാദ് വിഷ്ണു:അദ്ധ്യാത്മദീപ: കുറച്ച് നിമിഷത്തേക്ക് ഒരു സാക്ഷാത്ക്കാരം. വസുദേവർക്കും ദേവകിക്കും ഭഗവാൻ സാക്ഷാത്ക്കാരത്തിന്റെ ഒരു glimpse കൊടുത്തു. അത് കഴിഞ്ഞ് ഭഗവാൻ പറഞ്ഞു. കഴിഞ്ഞു പോയ രണ്ടു ജന്മങ്ങളിൽ നിങ്ങൾ രണ്ടു പേരും എനിക്ക് അച്ഛനും അമ്മയും ആയിരുന്നു. പൃശ്നി ഗർഭനായി ഞാൻ നിങ്ങൾക്ക് ജനിച്ചു. വാമനനായി ജനിച്ചു. ഇപ്പൊ ഇതാ കൃഷ്ണനായി പിറന്നിരിക്കുന്നു. പുത്രഭാഗ്യം മാത്രം മുഖ്യമായിട്ട് വെച്ചിരുന്നതിനാൽ നിങ്ങൾക്ക് വീണ്ടും ജന്മമെടുക്കേണ്ടി വന്നു. ഈ ജന്മത്തിൽ, യുവാം മാം പുത്രഭാവേന ബ്രഹ്മ ഭാവേന ചാസകൃത് ചിന്തയന്തൗ കൃതസ്നേഹൗ യാസ്യേഥേ മദ്ഗതിം പരാം പുത്രൻ എന്ന് മാത്രം ധരിച്ചാൽ പാശം വന്നു പോകും. *ബ്രഹ്മം എന്ന് ധരിച്ചാൽ എന്നോട് പ്രിയം വരില്ല്യ.അതുകൊണ്ട് പുത്രനായിട്ട്* *ധരിച്ച് പ്രിയത്തോടെ നോക്കുമ്പോഴും ബ്രഹ്മം ആയിട്ട് ഉള്ളിൽ അറിഞ്ഞാൽ ആ പ്രിയമേ ഭക്തി ആയിട്ട് തീരും.* വ്യവഹാരത്തിൽ ഇത് കൊണ്ട് വരണം. നമ്മളുടെ പ്രിയത്തിന് വേലിക്കെട്ടില്ലെങ്കിൽ അതിന് ഭക്തി എന്ന് പേര്. *അനന്തമായ പ്രിയമാണ് ഭക്തി.* *വിശ്വത്തിലുള്ള* *സകലതിനോടും ഉള്ള പ്രിയമാണ് ഭക്തി* . വിശ്വമേ ഭഗവദ്സ്വരൂപം ആണ്. ഭക്തിയിൽ നമ്മളുടെ അമ്മ, അച്ഛൻ, മക്കൾ, പേരക്കുട്ടികൾ മുത്തശ്ശൻ, മുത്തശ്ശി ഇവരോടൊക്കയുള്ള പ്രിയവും ഭക്തിയാണ്. പക്ഷേ ഇവളോട് ഒരു പ്രത്യേക പ്രിയം അവനോട് ഒരു ഇത് അങ്ങനെ ആയാൽ അത് വിഭക്തി. അപ്പോ ഭഗവാൻ പറയുന്നതെന്താ? നിങ്ങൾ എന്നെ പുത്രനെന്ന് തന്നെ നിനച്ചു കൊള്ളുക. അങ്ങനെ ഭാവിക്കുമ്പോ ഒരു പ്രിയം എളുപ്പത്തിൽ ണ്ടാവും. പക്ഷേ എങ്ങനെ? ബ്രഹ്മഭാവേന. പ്രിയം ഇരിക്കുന്ന വസ്തുവിൽ ഭഗവാനെ ദർശിക്കാ. അങനെ കാണാൻ എന്ത് വേണം? ഒരു മരുന്ന് ഒരു നേരം കഴിച്ചാൽ ഫലിക്കില്ല്യ കുറേ പ്രാവശ്യം കഴിക്കണം. അതേ മാതിരി ആവർത്തിച്ച് ആവർത്തിച്ച് ഏത് വസ്തുവിൽ പ്രിയം ണ്ടോ ആ വസ്തുവിനെ കീറി മുറിച്ച് കാണണം. Xray vision. അത് ഉള്ളിലിരിക്കുന്ന വസ്തു വിനോടാണ് പ്രിയം എന്നറിയണം. പ്രിയം ശുദ്ധം. *ആ വസ്തുവിനോടുള്ള ആസക്തി,* *വിശേഷണം അതിനോടുള്ള selfish motive* *എടുത്ത് മാറ്റിയാൽ അങ്ങനെയുള്ള പ്രിയം തന്നെ* *ഭക്തി ആണ്.* ശ്രീനൊച്ചൂർജി 🙏🌹

ശ്രീ ആദിശങ്കരന്റെ ശ്ലോകങ്ങളും സ്തോത്രങ്ങളും - സംസ്കൃതത്തിൽ, ഇംഗ്ലീഷിൽ തത്തുല്യമായ സ്വരസൂചകത്തോടെ, അവയുടെ വിവർത്തനത്തോടൊപ്പം - VOICE OF SANKARA. ഭവാനി ഭുജംഗ സ്തോത്രം ബോധത്തിന്റെയും ആനന്ദത്തിന്റെയും അവതാരമായ അമൃതത്തിന്റെ ആ രൂപത്തെ ഞാൻ നമിക്കുന്നു. അത് ചന്ദ്രന്റെ ഗോളത്തെ ഉരുക്കി (ചന്ദ്രപ്രകാശം) കുടിക്കുന്നു. ദാസ ശ്ലോകി ഭൂമിയോ, വെള്ളമോ, അഗ്നിയോ, വായുവോ, ആകാശമോ, ഇന്ദ്രിയങ്ങളോ, അവയുടെ സമാഹാരമോ (ഞാൻ) അല്ല, കാരണം അവ അസ്ഥിരമാണ്. ഉറക്കത്തിൽ സ്ഥാപിതമായത്, (മറ്റെല്ലാം കീഴടക്കിയതിനുശേഷം) നിലനിൽക്കുന്നത് - ആ ശുഭകരമായ കേവല (ഞാൻ) ഞാൻ തന്നെ. ധാന്യാഷ്ടകം ഇന്ദ്രിയങ്ങൾക്ക് ശാന്തത നൽകുന്ന ജ്ഞാനം അതു മാത്രമാണ്. ഉപനിയുദ്‌ധങ്ങളിൽ സ്ഥാപിതമായിരിക്കുന്ന പ്രാധാന്യം അറിയേണ്ടതു അതു മാത്രമാണ്. ഗണേശ പഞ്ച രത്ന സ്തോത്രം വേദങ്ങളിൽ ബ്രഹ്മം എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഏകമായ ആ പരമാത്മാവ് നമ്മുടെ കഴിവുകൾക്ക് അതീതമാണ്. എന്നിരുന്നാലും, അത് നമ്മുടെ ഗ്രഹണപ്രാപ്തിയിൽ വരുന്നു, നാം അതിൽ നിക്ഷേപിക്കാൻ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്ന ഏത് രൂപത്തിലും രൂപത്തിലും സ്വഭാവത്തിലും അത് സമഗ്രമാണ്. അതിനാൽ ഒരു ഭക്തൻ ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഏത് രൂപത്തിലും ദൈവത്തെ ആരാധിക്കുന്നു, അവൻ ഇപ്പോഴും ഹിന്ദുമതത്തിൽ തന്നെയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഗൗരീദശകം പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ സൃഷ്ടി, നിലനിൽപ്പ്, ലയനം എന്നിവയ്ക്ക് കാരണമാകുന്ന പരമാത്മാവിന്റെ ഗതികോർജ്ജമാണ് ദേവി. എല്ലാ ദേവി സ്തോത്രങ്ങളിലും ഇത് വ്യക്തമാണ്. ഗുരുവാഷ്ടകം ഒരാളുടെ ശരീരം സുന്ദരിയായിരിക്കാം, ഭാര്യ സുന്ദരിയായിരിക്കാം, പ്രശസ്തിയുണ്ടാകാം, മികച്ചതും വൈവിധ്യപൂർണ്ണവുമാകാം, മേരു പർവതം പോലെ സമ്പത്തുണ്ടാകാം; എന്നാൽ ഒരാളുടെ മനസ്സ് ഗുരുവിന്റെ പാദങ്ങളിൽ പറ്റിപ്പിടിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ, അവിടെ നിന്ന് എന്ത്, അവിടെ നിന്ന് എന്ത്, എപ്പോൾ, അവിടെ നിന്ന് എന്ത്? പ്രാതഃ സമരണ സ്തോത്രം വ്യക്തിയുടെ മനസ്സ് (മനസ്സ്), വാക്ക് (വാക്ക്), ശരീരം (കായം) എന്നിവ പരമാത്മാവിന് സമർപ്പിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്ന മൂന്ന് ശ്ലോകങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഒരു പ്രാർത്ഥനയാണിത്. ദൈനംദിന ജീവിതത്തിലെ ആദ്യ ചിന്തകൾ, വാക്കുകൾ, പ്രവൃത്തികൾ എന്നിവ വ്യക്തിയുടെ ജീവിതത്തിൽ വലിയ സ്വാധീനം ചെലുത്തുന്നു. ശിവപ്രദ ക്ഷാമപാന സ്തോത്രം ശ്രീ അന്നപൂർണ്ണ സ്തോത്രം ഓ! അന്നപൂർണ്ണ മാതാവേ, കാരുണ്യത്തിന്റെ പിന്തുണ നൽകുന്നവളേ, ശാശ്വതമായ സന്തോഷം നൽകുന്നവളേ, ദാനങ്ങളുടെയും സംരക്ഷണത്തിന്റെയും ദാതാവേ, സൗന്ദര്യത്തിന്റെ സമുദ്രമേ, എല്ലാ പാപങ്ങളുടെയും നാശകനേയും ശുദ്ധീകരിക്കുന്നവളേ, മഹാദേവീ, ഹിമവന്റെ കുടുംബത്തിന്റെ ശുദ്ധീകരണകാരിയേ, കാശിയുടെ മഹാദേവനേ, (നീ) ഞങ്ങൾക്ക് ദാനം നൽകണമേ. ശ്രീമദ് അച്യുതാഷ്ടകം ഓ, അചഞ്ചലനായ ഭഗവാനേ, അചഞ്ചലനായ ആത്മാവേ, ഹരി, പരമാത്മാവേ, സുന്ദരനായ ശ്രീരാമനേ, കടും നീല നിറമുള്ള കൃഷ്ണനേ, ഉത്തമനായ പുരുഷനേ, സർവ്വവ്യാപിയായ ദൈവമേ, എല്ലാവരെയും ആവരണം ചെയ്ത് എല്ലാത്തിലും വസിക്കുന്നവനേ, ആറ് അടിസ്ഥാന ഗുണങ്ങളുള്ള ഭഗവാനേ, തടസ്സമില്ലാത്തതും തടസ്സമില്ലാത്തതുമായ ഭഗവനേ, ശ്രീ ദേവിയുടെ നാഥനേ, ഞങ്ങളുടെ എല്ലാ കഷ്ടപ്പാടുകളും വേദനകളും നീ ഒഴിവാക്കണമേ. തോടകാഷ്ടകം ശങ്കരന്റെ പ്രധാന ശിഷ്യന്മാരിൽ ഒരാൾ ഗുരുവിനെ സ്തുതിച്ചുകൊണ്ട് ഒരു അഷ്ടകാഡ് ശ്ലോകം രചിച്ചു. ഈ രചനയിൽ അദ്ദേഹം ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്ന ചതുരം ബുദ്ധിമുട്ടുള്ളതും എന്നാൽ മനോഹരവുമായ തോടകമാണ്. അതിനാൽ അദ്ദേഹത്തിന് തോടകാചാര്യർ എന്ന പേര് ലഭിച്ചു... ഉമാമഹേശ്വരി സ്തോത്രം ഈ സ്തുതിഗീതം ഉമയുടെ അവിഭാജ്യ സഖാവും തന്റെ ഉക്തിയെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നതുമായ ഭഗവാൻ മഹേശ്വരന് സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. ക്ഷേത്രങ്ങളിലെ അർദ്ധ പുരുഷ സ്ത്രീ അർദ്ധനാരീശ്വരനിൽ ശക്തിമാനും ശക്തിമാനും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസത്തിന് ഒരു നരവംശരൂപം നൽകിയിരിക്കുന്നു. ഉപദേശ പഞ്ചകം വേദം ദിവസവും പഠിക്കുക; അതിൽ നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ട കർമ്മം ശരിയായി ചെയ്യുക; ആ പ്രവൃത്തിയിലൂടെ ഭഗവാനെ ആരാധിക്കുക; (ഫലത്തിനായുള്ള) ആഗ്രഹത്തോടെ ഒരു പ്രവൃത്തി ചെയ്യുന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള ചിന്ത ഉപേക്ഷിക്കുക; പാപകർമ്മങ്ങളുടെ കൂട്ടത്തെ ഒഴിവാക്കുക; ലൗകിക സുഖത്തിലെ പോരായ്മ (മാനസികമായി) പരിഗണിക്കുക; ആത്മാവിന്റെ (ആത്മജ്ഞാനത്തിനായുള്ള) ആഗ്രഹത്തിനായി പരിശ്രമിക്കുക; താമസിയാതെ നിങ്ങളുടെ വീട്ടിൽ നിന്ന് പുറത്തുകടക്കുക. അനാത്മ ശ്രീ വിഗർഹണം- അനാത്മശ്രീവിഗർഹണം ഈ പ്രകരണം (എല്ലാ സമ്പാദനങ്ങളുടെയും മായയെക്കുറിച്ചുള്ള ഭാഗം) പതിനെട്ട് ശ്ലോകങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു, അതിൽ അവസാനത്തെ രണ്ടെണ്ണം അതിൽ പ്രാവീണ്യം നേടുന്നതിന്റെയും ചിന്തിക്കുന്നതിന്റെയും ഫലത്തെക്കുറിച്ച് പ്രതിപാദിക്കുന്നു. ഈ ശൈലി വാചനയിൽ ലളിതവും ആശയങ്ങളിൽ ഉദാത്തവുമാണ്, കൂടാതെ ശ്രീ ശങ്കരന്റെ മോഹമുദ്ഗരത്തിന്റെ ശൈലിയുമായി നന്നായി യോജിക്കുന്നു. ഭജ ഗോവിന്ദം ഹേ മൂഢാ, ഭഗവാനെ ആരാധിക്കുക, ഭഗവാനെ ആരാധിക്കുക, ഭഗവാനെ ആരാധിക്കുക! (പുറപ്പെടാനുള്ള) നിശ്ചിത സമയം വരുമ്പോൾ, വ്യാകരണ നിയമങ്ങളുടെ ആവർത്തനം നിങ്ങളെ രക്ഷിക്കില്ല. ദക്ഷിണാമൂർത്തി സ്തോത്രം Dakshinamurti is one of the radiant human forms which Lord Siva the Supreme Spirit takes out of His infinite mercy (Daksinya) to uplift the ripe soul from bondage. The banyan tree under which he is seated typifies the microcosm in the tiny seed of the tree and the vast expanse of its branches, leaves and roots that evolve from it respectively thereby illustrating how the Universe evolves out of the Supreme Spirit who willed in the Upanisadic words `Bahusyam', `May I multiply'. Dvadasalinga Stotram Somanath temple in Gujarat is one of the twelve abodes of Uivalinga of hallowed memory. A `linga' is so called because it `points to' the Supreme Reality. Govindashtakam Worship Govinda who is supreme bliss, real, knowledge, infinite, and eternal, who is free from Akasha (and other upadhis), who is the highest light, who was eager as a child to crawl in the cow-pen, who is really free from difficulties, but who appears to be in difficulties Hanumat Pancharatnam I now meditate of Hanuman, the son of Vayu, who is free from all desires for the enjoyment of objects, in whom the tears of joy rolled down coupled with horripilation, who is pure in heart, who is foremost among the messengers of Rama, and who is dear to the heart. Jivanmuktananda Lahari Seeing, like pictures, the people of the city consisting of men and young women of different forms clad in attractive dress and decked with ornaments of gold, Realising that he is actually seeing them and mixing merrily with them. Kanakadhara Stotra May the sportive glances of the auspicious goddess (Lakshmi), which, as the she-bee would rest on a TamAla tree adorned with buds, resort to the body of Lord Hari who has the horripilation as the ornament and which have all the riches, be the bestowers of auspiciousness unto me. Lakshminarasimha Pancha Ratnam If you wish to earn the affection of your master then always worship the man-lion (form of the lord). One who is keen on seeing an adorned image (in a mirror), (always) decorates the object (first). Maya Panchakam Maya which is skilful in accomplishing the impossible brings about the distinctions of the world. Euvara, and jeva in my consciousness, which is unique and eternal, partless and impartite, and which is free from all distinctions. Pandurangashtaka This hymn in nine verses in the Bhujangaprayata metre in on paiauranga, the form of Vishnu in the shrine at Pandaripura (modern Pandarpur) in the Maharashtra State. There is an interesting anecdote relating to this deity and to a devotee of that deity, namely, Pundarika. Shatpadi Stotram Oh Lord Vishnu! Drive away (my) immodesty, quell (my) mind and dispel the mirage of objects of worldly pleasure. Spread out compassion (in me) for all beings. Make me cross the ocean of worldly existence (to the shore, viz. mokua) (1) Sri Meenakshi Pancharatnam I remain ever bowing to that (goddess) Minakui, an ocean of compassion, who is radiant like the multitudes of rising Suns, and is resplendent with the bracelet and necklace and is having reddish lips (like the bimba fruit), with shining rows of smiling teeth, and decorated with silk garments, and is having the feet worshipped by the gods Vishnu, Brahma and Indra and is of the form of the reality and is auspicious. Subramanya Bhujanga Stotra May Ganesa who, though always a child, can destroy the mountain of obstacles, who though having the face of an elephant is worshipped by lions (or by Siva with five faces), who is sought after by Brahama, Indra, and others, who is auspicious, and whose greatness is immeasurable, bless me with prosperity. Yati Panchakam Click here for more Shlokas by Sri Adi Shankaracharya Other Stotras and Shlokas Show 50 entries Search: Shloka श्री कामाक्षी स्तोत्रम् - Sri Kamakshi Stotram - Audio श्री कामाक्षी स्तोत्रम् - Sri Kamakshi Stotram - by Jagadguru Adi Shankaracharya -Text Adi Shankaracharya's Soundarya Lahari Stotram - Audio- chanted by Jagadguru Pujyashri Jayendra Saraswathi Shankaracharya Swamigal Adi Shankaracharya's Soundarya Lahari Stotram - Text,Audio Advaita Guru Parampara Stotram - अद्वैत गुरु परंपरा स्तोत्रम् Advaita Guru Parampara Stotram - अद्वैत गुरु परंपरा स्तोत्रम् Durga Chandrakala Stotra Part-1 - Audio Durga Chandrakala Stotra Part-2 - Audio Durga Saptashloki - Audio Ganesha Stotras Guru Stotram with meaning (Audio) Indrakshi and Shivakavacha Stotras for chanting Mahalakshmi Ashtakam-महालक्ष्म्यष्टकम् -மஹாலக்ஷ்ம்யஷ்டகம் Maneesha Panchakam - Audio Mantra Matruka Pusha Mala Stavam by Jagadguru Adi Sankaracharya-Audio Muka Panchashati-श्रीमूकपञ्चशती - audio Muka Panchashati-श्रीमूकपञ्चशती - text Nityanusandhanam- Shlokas recited during daily pujas at Shrimatam Sadguru Dashakam Shambu Natanam- Text, Audio Shatpadi Stotram - Stotra composed by Sri Adi Shankara on Lord Vishnu-Audio Sheetala Stotram-Skanda Puranam Part-1 - Audio Sheetala Stotram-Skanda Puranam Part-2 Shiva Manasa Puja by Jagadguru Adi Sankaracharya-Audio Shivagitimala (Shivashtapadi) by Jagadguru Sri Chandrasekharendra Saraswathi (62nd Shankaracharya)-श्री चन्द्रशेखरेन्द्रसरस्वतीविरचित ॥ शिवगीतिमाला॥ (शिवाष्टपदी) Shivananda Lahari by Jagadguru Adi Sankaracharya-Audio Shyamala Dandakam- By Maha Kavi Kalidasa-Audio Shyamala Navaratna Malika Stotram by Jagadguru Adi Sankaracharya-Audio sri Chandrasekharendra Saraswathi Swamigal - Ashtotra Shatanamavali-श्री चन्द्रशेखरेन्द्र सरस्वती अष्टोत्तरशतनामावलिः Sri Dakshinamoorti Stotram- Audio Sri Dinaakrandana Stotram (Sri Kashi Visveswara Stotram) - of Sri Loshtadeva (with commentary) Sri Ganesha Bhujangam-श्रीसुब्रह्मण्यभुजङ्गम् - Audio Sri Hanumath Pancharatnam - Audio Sri Jayendra Saraswathi Swamigal- Ashotra Shatanamavali- श्री जयेन्द्र सरस्वती अष्टोत्तर शतनामावली Sri Shankaracharya Geetam -ஸ்ரீ சங்கராசார்ய கீதம் -श्री शंकराचार्य गीतम - Text, Video Sri Subramanya Bhujangam-श्रीसुब्रह्मण्यभुजङ्गम् - Audio Sri Subramanya Bhujangam-श्रीसुब्रह्मण्यभुजङ्गम् - Text Svasti Vachanam - Guru Vandanam - Text,Audio VIDEO-Navagraha Shlokas - for universal welfare (Lokakshema) रोगनिवारण स्तोत्रम - Roga Nivarana Shlokas श्री कामाक्षी सुप्रभातम् - ஸ்ரீ காமாக்ஷி ஸுப்ரபாதம்-Sri Kamakshi Suprabhatam श्री चन्द्रशेखर गुरुभुजङ्गस्तोत्रम्- Shree Chandrasekharendra Guru Bhujanga Stot

ആകെ അഞ്ച് കൈലാസങ്ങൾ ആകെ ആണ് ഉള്ളത്. ഈ അഞ്ച് കൈലാസങ്ങളിലും ശിവപാർവ്വതിമാർ മാറി മാറി താമസിക്കുന്നു എന്നാണ് വിശ്വാസം. തിബത്തിലെ മനസ സരോവർ കൈലാസത്തിന് പുറമെ നാല് കൈലാസങ്ങൾ കൂടി. അവ നാലും ഇന്ത്യയിലാണ്. ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ ആദികൈലാസം, ഹിമാചൽ പ്രദേശിലുള്ള മണി മഹേഷ് കൈലാസം, കിന്നർ കൈലാസം, ശ്രീകണ്ഠ മഹാദേവ് കൈലാസം എന്നിവയാണ് ഈ നാല് കൈലാസങ്ങൾ. സമുദ്ര നിരപ്പിൽ നിന്ന് ഏതാണ്ട് 5600 മീറ്ററിന്(5.6 കിലോമീറ്റർ) മുകളിൽ ഉയരമുള്ള ഇതുവരെയും മനുഷ്യ സ്പർശം ഏറ്റിട്ടില്ലാത്ത ഒരു പർവ്വത ഭീമ ൻ. അതാണ് മണി മഹേഷ് കൈലാസം. 4300 മീറ്റർ (4 കിലോമീറ്റർ) ഉയരത്തിലാണ് മണി മഹേഷ് തടാകം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. അവിടെ നിന്നാൽ കൈലാസ പർവ്വതത്തിന്റെ പൂർണ്ണമായ കാഴ്ച നമുക്ക് സാധ്യമാവുകയുള്ളൂ. മനുഷ്യർക്ക് പ്രവേശനമുള്ള ഇടം മണിമഹേഷ് തടാകക്കര വരെയാണ്. പർവ്വതത്തെ പരിക്രമണം ചെയ്യുന്ന പതിവ് ഉണ്ടെങ്കിലും ആ വർഷം കാലാവസ്ഥ പ്രതികൂലമായതിനാൽ പരിക്രമണത്തിന് അനുമതി ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. ജന്മാഷ്ടമി ദിനമായ ശ്രാവണ മാസത്തിലെ കറുത്ത പക്ഷ അഷ്ടമി തൊട്ട് രാധാഷ്ടമിയായ വെളുത്ത പക്ഷ അഷ്ടമി വരെയുള്ള ദിവസങ്ങളാണ് മണി മഹേഷിലെ കൈലാസത്തിൽ ശിവ സാനിധ്യമെന്നാണ് വിശ്വാസം. അത് കൊണ്ട് തന്നെ ഈ രണ്ടാഴ്ചക്കാലമാണ് ഇവിടുത്തെ തീർത്ഥാടന കാലം. സീസണിലെ തിരക്കൊഴിവാക്കാൻ ജൂൺ മാസം തൊട്ട് സപ്തംബർ വരെ മണിമഹേഷിലേക്ക് പരിമിതമായെങ്കിലും സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട് ഔദ്യോഗിക സംവിധാനങ്ങളും സൗകര്യങ്ങളും ഒന്നും ഉണ്ടാവുകയില്ല. തീർത്ഥാടനക്കാലത്ത് രണ്ടാഴ്ച്ച കൊണ്ട് മണിമഹേഷിലേക്ക് ലക്ഷക്കണക്കിന് വിശ്വാസികൾ എത്തിച്ചേരും. വഴി നീളെ തീർത്ഥാടകർക്കായി ഇടത്താവളങ്ങളും, മെഡിക്കൽ സെന്ററുകളും, ലംഗറുകൾ എന്ന കമ്മ്യൂണിറ്റി കിച്ചൺ സെന്ററുകളും ഒരുങ്ങും. ഇത്തരം ലംഗറുകളിൽ എത്തിച്ചേരുന്ന ഓരോരുത്തർക്കും സൗജന്യമായി മുഴുവൻ സമയവും ഭക്ഷണം ലഭ്യമായിരിക്കും. രാത്രി കിടക്കുവാൻ സൗജന്യമായിത്തന്നെ ടെന്റുകളും കട്ടിയുള്ള കമ്പിളിപ്പുതപ്പുകളും ലഭിക്കും. അവർ തീർത്ഥാടകരെ ഈശ്വര സമന്മാരായിക്കണ്ട് സ്വീകരിക്കുന്നു. ഭക്തർ കഴിക്കുന്നത് ഭഗവാനെ ഊട്ടുന്നത് പോലെ അവർ സമർപ്പിക്കുന്നു. ഹിമാചൽ പ്രദേശന്റെ ബോർഡർ കടന്നാൽത്തന്നെ വഴിയരികിൽ ഇത്തരം ലംഗറുകൾ കണ്ട് തുടങ്ങും. സർക്കാർ തലത്തിലും, വിവിധ സന്നദ്ധ സംഘടനകളുടെ മേൽനോട്ടത്തിലും ഇത്തരത്തിൽ ആയിരക്കണക്കിന് സൗജന്യ ലംഗറുകൾ ഹിമാചൽ പ്രദേശിലെ നിരത്തുവക്കിൽ മുഴുവൻ കാണാം. ഇതിനു പുറമെ പിടിച്ചു പറിയില്ലാത്ത താൽക്കാലിക ഹോട്ടലുകളും, ഒരാൾക്ക് ഒരു രാത്രിക്ക് 100 രൂപ നിരക്കിൽ കിടക്കാനുള്ള ടെന്റ്, കമ്പിളിപ്പുതപ്പുകളും ലഭിക്കും. ശബരിമല സീസണിൽ സർക്കാർ സംവിധാനവും സ്വകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങളും കച്ചവടം കൊഴുപ്പിക്കുന്ന കേരള സാഹചര്യത്തിൽ നിന്ന് പോകുന്ന ഞങ്ങൾക്ക് ശരിക്കും അമ്പരപ്പായിരുന്നു ഈ ഏർപ്പാടുകൾ. സീസൺ അല്ലാത്ത സമയങ്ങളിൽ മണിമഹേഷ് യാത്രയ്ക്ക് ഇറങ്ങിയാൽ ഇത്തരം സംവിധാനങ്ങൾ ഒന്നും ഉണ്ടാവുകയില്ല. ഏതെങ്കിലും ഒരു ലോക്കൽ ഗൈഡിന്റെ സഹായത്തോടെ ഭക്ഷണം, താമസത്തിനുള്ള ടെന്റുകൾ ഉൾപ്പടെ സകല സന്നാഹങ്ങളോടും കൂടി മാത്രമേ മറ്റ് സമയങ്ങളിൽ നമുക്ക് യാത്ര സാധ്യമാവുകയുള്ളൂ. ബ്രഹ്മോർ ആണ് മണി മഹേഷ് കൈലാസ യാത്രയുടെ ബേസ് ക്യാമ്പ്. കേരളത്തിൽ നിന്ന് വിമാനമാർഗ്ഗം അമൃത്സർ വഴിയും ചണ്ഡിഗഢ് വഴിയും ഹിമാചൽ പ്രദേശിലുള്ള ചമ്പ ജില്ലയിലെ ബ്രഹ്മോറിലെത്താം. ട്രയിൻ മാർഗ്ഗമാണ് എങ്കിൽ പഠാൻകോട്ട് ആണ് ഏറ്റവും അടുത്ത് ഉള്ള റയിൽവേ സ്റ്റേഷൻ. ബ്രഹ്മോറിലുള്ള ചൗരാസി മന്ദിറിലും, ആറ് കിലോമീറ്റർ അകലെയുള്ള ബ്രാഹ്മണി മാതാ മന്ദിറിലും തൊഴുതു വേണം മണി മഹേഷ് യാത്ര ആരംഭിക്കാൻ. ബ്രഹ്മോറിൽ നിന്ന് 14 കിലോമീറ്റർ വാഹനത്തിൽ യാത്ര ചെയ്ത് ഹഡ്സർ എന്ന ചെറുഗ്രാമത്തിലെത്താം. അവിടെ നിന്നാണ് മണിമഹേഷ് കൈലാസത്തിലേക്കുള്ള നടത്തം ആരംഭിക്കേണ്ടത്. കനത്ത മഴ നിമിത്തം ഹിമാചൽ പ്രദേശിലാകമാനം റഡ് അലർട്ടു പ്രഖ്യാപിക്കപ്പെട്ട ദിവസമാണ് ആ യാത്രയിൽ ഞങ്ങൾ ബ്രഹ്മോറിൽ എത്തിചേരുന്നത്. ഹിമാചലിലും, ഉത്തരാഖണ്ഡിലും മേഘവിസ്ഫോടനം മൂലം ഉണ്ടായ ദുരന്ത വാർത്തകൾ ടി. വിയിൽ കണ്ട് അൽപം ഭയത്തോടെ നാട്ടിൽ നിന്ന് അച്ഛൻ വിളിച്ചപ്പോൾ മാത്രമാണ് അക്കാര്യം ഞങ്ങൾ അറിയുന്നത് പോലും. പോകുന്ന വഴിയിൽ ചിലയിടങ്ങളിൽ മഴയുണ്ടായത് ഒഴിച്ചാൽ കാര്യമായ പ്രശ്നങ്ങൾ ഒന്നും ഞങ്ങൾക്ക് ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. ബ്രഹ്മോറിൽ എത്തുമ്പോൾ മഴയുടെ ഒരു ലക്ഷണം പോലുമില്ലായിരുന്നു. അവിടെ നിന്നും നൂറ്റി അമ്പതു കിലോമീറ്റർ എങ്കിലും അകലെയാണ് മേഘ വിസ്ഫോടനം ഉണ്ടായി എന്നും നിരവധിപേർ അപകടത്തിൽ പെട്ടു എന്നും അറിയാൻ കഴിഞ്ഞു. എന്നാൽ ബ്രഹ്മറിൽ വരുന്ന മൂന്ന് ദിവസത്തേക്ക് മഴ സാധ്യത തെല്ലും ഇല്ലെന്ന അറിയിപ്പ് കൂടി കിട്ടിയപ്പോൾ തൊട്ടടുത്ത ദിവസം തന്നെ മണിമഹേഷിലേക്ക് ഇറങ്ങാൻ ഞങ്ങൾ നിശ്ചയിച്ചു. തൊട്ടടുത്ത ദിവസം കാലത്ത് ബ്രഹ്മറിലെ ചൗരാസി മന്ദിറിൽ തൊഴുത് ഞങ്ങൾ മണി മഹേഷ് യാത്രയ്ക്ക് ഒരുങ്ങി. ബ്രഹ്മോറിൽ നിന്ന് 12 കിലോമീറ്റർ അകലെയുള്ള ഹഡ്സർ എന്ന ഗ്രാമത്തിൽ നിന്നാണ് മണിമഹേഷ് കൈലാസത്തിലേക്കുള്ള ട്രക്കിങ്ങ് ആരംഭിക്കുന്നത്. ഹദ്സറിലേക്ക് നിരന്തരം ഷെയർ ടാക്സി സർവ്വീസ് ഉണ്ട്. എന്നാൽ ഒരു മാസം മുമ്പ് നടന്ന ഉരുൾ പൊട്ടലിൽ പോകുന്ന വഴിയിലെ ഒരു പാലം ഒന്നാകെ ഒലിച്ചു പോയി. അതിനാൽ ആ പാലത്തിന്റെ ഒരു വശത്ത് ഇറങ്ങി, താൽക്കാലിക നടപ്പാത വഴി നടന്ന് മറുകരയിലെത്തണം. തുടർന്ന് മറ്റൊരു വാഹനത്തിൽ കയറി വേണം ഹഡ്സറിലെത്താൻ. തിരക്കു കാരണം ഇരു കരയിലേയും വാഹന ലഭ്യതയുടെ കുറവ് ഞങ്ങൾ പ്ലാൻ ചെയ്ത സമയ ക്രമത്തെ ബാധിച്ചു. ഒടുവിൽ ഹഡ്സറിലെത്താൻ പകൽ പതിനൊന്നര മണിയായി. കത്തുന്ന വെയിലും ചൂടും, മുന്നിലുള്ള ചെങ്കുത്തായ കയറ്റവും, തെല്ല് പരിഭ്രമത്തോടെ ഞങ്ങൾ കൈലാസനാഥനെ നമസ്ക്കരിച്ച്, പടി തൊട്ടു വണങ്ങി മല കയറ്റം തുടങ്ങി. ഹഡ്സറിൽ നിന്ന് 6 കിലോമീറ്റർ മല കയറിയാൽ എത്തുന്ന ധാൻചൗ ആണ് ആദ്യ ദിവസത്തെ ഇടത്താവളം. ദൂരം ആറ് കിലോമീറ്റർ മാത്രമാണ് എങ്കിലും അനുഭവത്തിൽ ആ ദൂരം അതിലും എത്രയോ ഇരട്ടിയാണ്. തുടക്കം മുതൽത്തന്നെ ദുർഘടവും ചെങ്കുത്തായതുമായ കയറ്റം. കയറിയാലും കയറിയാലും തീരാതെ വഴി നീണ്ട് നീണ്ട് പോകുന്ന പ്രതീതി. അവയ്ക്ക് പുറമെ അതിശക്തമായ വെയിലും. കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനമാകാം ഹിമാലയത്തിന്റെ ചില ഭാഗങ്ങളിലെങ്കിലും പകലുകൾ ഉഷ്ണമുള്ളതായിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു എന്നതാണ് സത്യം. നടന്നും, ഇടയ്ക്കൊന്നു വിശ്രമിച്ചും അഞ്ചര മണിക്കൂറിൽ അധികം സമയമെടുത്ത് വൈകുന്നേരം അഞ്ച് മണിയോടെ ഞങ്ങൾ അന്ന് ധാൻചൗവിലെ ഇടത്താവളത്തിലെത്തി. ഏതാണ്ട് അരക്കിലോ മീറ്ററോളം നീണ്ടു കിടക്കുന്ന ഒരു സ്ഥലമാണ് ധാൻചൗ. ഇവിടം മുഴുവൻ വിവിധ സംഘടനകളും, ട്രസ്റ്റുകളും നടത്തുന്ന ലംഗാർ സേവാ സെന്ററുകളുണ്ട്. നിത്യവും പതിനായിരത്തോളം സഞ്ചാരികൾക്ക് സൗജന്യമായി തങ്ങാനും, മുഴുവൻ സമയവും ഭക്ഷണം കഴിക്കാനും ഇവിടെ സൗകര്യം ഒരുക്കിയിരിക്കുന്നു. അതിൽ ആദ്യം കണ്ട ഇടത്താവളത്തിൽ തങ്ങി അന്നത്തെ ദിവസം ഞങ്ങൾ വിശ്രമിച്ചു. വെയിൽ താഴുന്നതോടെ തണുപ്പിന് കട്ടി വച്ചു. രാത്രിയിൽ മൂന്നടുക്ക് കമ്പിളിക്കുപ്പായം ധരിച്ച് കമ്പിളി പുതച്ചാണ് കിടന്നത്. എന്നിട്ടും തണുത്ത് വിറച്ചു. ധൻചൗവിൽ നിന്ന് 8 കിലോമീറ്ററാണ് മണി മഹേഷ് തടാകക്കരയിലേക്ക് ദൂരം.പിറ്റേന്ന് കാലത്ത് ആറര മണിക്ക് തന്നെ നടത്തം തുടങ്ങി. ധൻചൗവരെ കണ്ട പ്രകൃതിയല്ല മുന്നോട്ടുള്ള വഴിയിൽ ഞങ്ങളെ കാത്തിരുന്നത്. ഒരു തണൽ മരം പോലുമില്ലാത്തതും, മലകൾക്ക് മുകളിൽ മലകൾ എന്ന വിധത്തിൽ അടുക്കി വച്ചതുമായ നാലോ അഞ്ചോ പർവ്വതങ്ങൾ. ഒന്നിൽ നിന്ന് മറ്റൊന്നിലേക്കെന്ന വണ്ണം കയറ്റത്തിൽ നിന്ന് വലിയ കയറ്റങ്ങളിലേക്ക് ആ പാത ഞങ്ങളെ നയിച്ചു. ധൻ ചൗവിൽ നിന്ന് മൂന്നര കിലോമീറ്റർ മാത്രം അകലെയുള്ള സുന്ദരാസി എന്ന ഇടത്താവളത്തിലെത്തുന്നത് 11 മണിക്ക്. മൂന്നര കിലോമീറ്റർ താണ്ടാൻ തന്നെ നാലര മണിക്കൂറിലേറെ എടുത്തു എന്ന് പറയുമ്പോൾത്തന്നെ ഈ പാത എത്രമാത്രം ദുർഘടമാണ് എന്ന് ഊഹിക്കാവുന്നതാണ്. സുന്ദരാസിയിലെ ലംഗറിൽ നിന്ന് ഭക്ഷണം കഴിച്ച് അൽപം വിശ്രമിച്ച് പതിനൊന്നരയോടെ മുന്നോട്ട് നടന്നു തുടങ്ങി. എന്നാൽ മുന്നിലുള്ളത് കൂടുതൽ കൂടുതൽ ദുസ്സഹമായ കയറ്റങ്ങളായിരുന്നു. ശക്തമായ കിതപ്പും, ക്ഷീണവും ശരിക്കും തളർത്തി തുടങ്ങുന്ന ഘട്ടം. ഹ്രസ്വമായ 10 കാലടികൾ വച്ച് അത്രയും സമയം നിന്നും, ദീർഘശ്വാസമെടുത്തും, കിതപ്പകറ്റിയും മുന്നോട്ടു നടന്നു. ഉയരങ്ങളിലെത്തുന്തോറും വീശിയടിക്കുന്ന ശീതക്കാറ്റ് കൂടുതൽ ശക്തമായി. തളർന്ന് പോകുന്ന ഘട്ടം. സഹയാത്രികരിൽ ചിലർക്കെങ്കിലും ചെറിയ ആരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങൾ കാണിച്ച് തുടങ്ങിയപ്പോൾ പരിഭ്രമവും ഇരട്ടിച്ചു. മുകളിലേക്ക് ഭാരമെത്തിച്ച ശേഷം തിരികെ ഇറങ്ങി വരുന്ന കുതിരക്കാരോട് വില പേശി ഉറപ്പിച്ച് വല്ലാതെ അവശത കാണിച്ച രണ്ട് സഹയാത്രികരെ കുതിരപ്പുറമേറ്റി മുകളിക്ക് പറഞ്ഞു വിട്ടു. കുത്തനെയുള്ള കയറ്റവും, മുന്നിലുള്ള ദീർഘമായ പാതയും ശരിക്കും തിരിച്ചു കിട്ടിയ ആത്മവിശ്വാസത്തെ തകർത്തു. ഇതിനൊരു അറ്റം കാണുന്നില്ലല്ലോ എന്ന ചിന്തയിൽ മുന്നോട്ട് നടന്നു കൊണ്ടേയിരുന്നു. കടുത്ത ക്ഷീണവും കനത്ത ശീതക്കാറ്റും ഒരു പോലെ ബുദ്ധിമുട്ടിക്കുന്നു. ഒടുവിൽ ഒമ്പത് മണിക്കൂർ നീണ്ട നടത്തത്തിന് ഒടുവിൽ വൈകീട്ട് മൂന്നു മണിയോടെ ഗൗരീകുണ്ഡിലെത്തി. മണി മഹേഷ് തടാകം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന പർവ്വതത്തിനു തൊട്ട് കീഴിലാണ് ഗൗരികുണ്ഡ് തടാകം. ശ്രീപാർവ്വതിയുടെ സ്നാന ഘട്ടമാണ് ഗൗരി കുണ്ഡ് എന്നാണ് വിശ്വാസം. അത് കൊണ്ടു തന്നെ ഈ കുളത്തിൽ സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമേ പ്രവേശനമുള്ളൂ. സ്ത്രീകൾ ഇവിടെ കുളിച്ച് പ്രാർത്ഥിച്ചു വേണം മുന്നോട്ട് പോകുവാൻ എന്നാണ് ആചാരം. തടാകത്തിനടുത്തുള്ള ഒരു ലംഗാറിൽ കുറച്ചു നേരം വിശ്രമിച്ച് വെള്ളവും ഗ്ലൂക്കോസും കഴിച്ച് വീണ്ടും നടത്തം തുടങ്ങി. ഇനിയും കഷ്ടിച്ച് ഒരു കിലോമീറ്റർ കൂടി കയറാനുണ്ട്. ഏന്തിയും വലിഞ്ഞുമാണ് എങ്കിൽക്കൂടിയും ലക്ഷ്യം അകലെയല്ല എന്ന തിരിച്ചറിവ് എന്തെന്നില്ലാത്ത ഒരു കരുത്ത് പകരുന്നുണ്ടായിരുന്നു. സാക്ഷാൽ കൈലാസനാഥന്റെ മുന്നിലേക്കാണ് നടക്കുന്നത്. പഞ്ചാക്ഷരം ജപിച്ച് ഓരോ കാലടിയും വച്ചു. ഹൃദയം വല്ലാതെ മിഡിക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു. അത് കാതുകളിൽ കേൾക്കുന്നു. ശരീരമാസകലം എന്തോ ഒരു തരംഗം കടന്ന് പോകുന്ന അവസ്ഥ. ശരീരത്തിനു ഭാരം ഇല്ലാതാകുന്ന ഒരു തലം. സ്വയം നിയന്ത്രിതമല്ലാതെ മറ്റാരാലോ കൈ പിടിച്ച് നടത്തുന്നത് പോലെ മുകളിലേക്ക് ഞാൻ നടന്നു. വാക്കുകളാൽ നിർവ്വചിക്കാനാകാത്ത ഒരു ബോധതലത്തിലൂടെ മണിമഹേഷ് തടാകക്കരയിൽ ഞങ്ങൾ എത്തി. കുത്തനെയുള്ള കയറ്റമായട്ടും, ക്ഷീണിച്ച് അവശരായിട്ടും ഗൗരീകണ്ഡിൽ നിന്ന് മുകളിലേക്കുള്ള ഒരു കിലോമീറ്റർ കയറ്റം കേവലം ഇരുപത് മിനുട്ട് കൊണ്ട് കയറിയെത്തി. ശരീരബോധം ഉപേക്ഷിക്കുന്നിടത്ത് മാത്രമേ ആത്മബോധം തുടങ്ങുകയുള്ളൂ. അവിടെയാണ് ശിവനിലേക്കുള്ള, ശിവത്വത്തിലേക്കുള്ള പാത തുറക്കപ്പെടുന്നത്. തടാകക്കരയിലെ ഒരു താൽക്കാലിക വിശ്രമ കേന്ദ്രത്തിൽ മുന്നേ പോയ സഹയാത്രികർ ഞങ്ങൾക്കായി കാത്തിരിപ്പുണ്ടായിരുന്നു. കൈലാസ ദർശനം ഞങ്ങൾക്ക് തൊട്ടരികിലാണ്. പർവ്വതങ്ങൾക്ക് നടുവിൽ സ്ഫടിക നിറമുള്ള ജലം നിറഞ്ഞ അണ്ഡാകൃതിയിലുള്ള ഒരു തടാകം; മണി മഹേഷ് തടാകം. അതിനു വടക്ക് വശത്ത് ആരെയും അമ്പരപ്പിക്കുന്ന പ്രൗഢിയിൽ സാക്ഷാൽ മണി മഹേഷ് കൈലാസ പർവ്വതം. ആനന്ദധാര, നിലയ്ക്കാത്ത അനാഹത ധ്വനി. ശിവോഹം ശിവോഹം. വാക്കുകൾ കൊണ്ട് പ്രകടിപ്പിക്കാനാകാത്ത, അനുഭവത്തിലൂടെ മാത്രം തിരിച്ചറിയേണ്ട ചിലതുണ്ട് ജീവിതത്തിൽ. മണി മഹേഷ് കൈലാസ ദർശനവും അത് പോലെ ഒന്ന് തന്നെയാണ്. രണ്ടായിരത്തി 16 മുതൽ നിരവധി ഹിമാലയൻ ട്രക്കുകൾ ഇതിന് മുമ്പ് ഞാൻ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. പക്ഷേ മണിമഹേഷ് പോലെ ഒരു ചെങ്കുത്തായ കയറ്റം ഇതു വരെ കയറിയിട്ടില്ല. ശിവനിലേക്കുള്ള പാത ഒട്ടും എളുപ്പമുള്ളതല്ല. അതാണ് ഈ യാത്രയുടെ തിരിച്ചറിവ്. Pudayoor Jayanarayanan

ഭാഗവതം. 12.2.18 അദ്ദേഹം ഒരു മഹാബ്രാഹ്മണനായിരുന്നു, ശംബല ഗ്രാമത്തിന്റെ തലവൻ. വിഷ്ണുവിന്റെ പുത്രനായ കൽക്കി കൊട്ടാരത്തിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെടും. 18 . ശംഭല-ഗ്രാമ-മുഖ്യസ്യ ബ്രാഹ്മണസ്യ മഹാത്മനഃ ഭവനേ വിഷുയശാസഃ കൽകിഃ പ്രദുർഭവിഷ്യതി ശംഭല - ഗ്രാമം - ഗ്രാമത്തിൽ ശംഭല ; മുഖ്യസ്യ - പ്രധാന പൗരന്റെ ; ബ്രാഹ്മണസ്യ - ബ്രാഹ്മണന്റെ ; മഹാ - ആത്മനഃ - മഹാത്മാ ; ഭവനേ - വീട്ടിൽ ; വിഷ്ണുയശസഃ - വിഷ്ണുയശ ; കൽക്കിഃ - ഭഗവാൻ കൽക്കി; പ്രാദുർഭവിഷ്യതി - പ്രത്യക്ഷപ്പെടും . വിവർത്തനം ശംഭല ഗ്രാമത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രഗത്ഭനായ ബ്രാഹ്മണനും മഹാത്മാവുമായ വിഷ്ണുയാശന്റെ ഭവനത്തിൽ ഭഗവാൻ കൽക്കി അവതരിക്കും.

ധ്യാനത്തിൽ വൃക്ഷച്ചുവട്ടിൽ ഇരിയ്ക്കയായിരുന്ന കൗശികബ്രാഹ്മണന്റെ തലയിലേയ്ക്കായിരുന്നു. ഒരു പക്ഷി കാഷ്ഠിച്ചത്! അയാൾ കോപം കൊണ്ട് ജ്വലിച്ചു! ആ പക്ഷിയെ ദേഷ്യത്തോടെ നോക്കി! അദ്ദേഹത്തിന്റെ യോഗസിദ്ധിയാൽ പക്ഷി താഴെ വീണ് പിടഞ്ഞ് ചത്തു! അടുത്ത നിമിഷം തന്നെ അയാളിൽ പശ്ചാത്താപമുണർന്നു! കോപം നിമിത്തം തനിയ്ക്ക് പറ്റിയ തെറ്റ് ഓർത്ത് വേദനിച്ചു. പിന്നെ അവിടെ നിന്നും അയാൾ എഴുന്നേറ്റ് നടന്നു. ഭിക്ഷ തേടി ആ ബ്രാഹ്മണൻ ഒരു വീടിന് മുന്നിലെത്തി. ഭിക്ഷാം ദേഹിയായി നിൽക്കുന്ന കൗശികന് 'അല്പം ക്ഷമിയ്ക്കണ'മെന്ന മറുപടിയാണ് ലഭിച്ചത്. ഏറെ നേരം കഴിഞ്ഞിട്ടും ആരും പുറത്തേയ്ക്ക് വരാതിരുന്നപ്പോൾ അയാൾ അക്ഷമനായി! പിന്നേയും ഏറെ നേരത്തിന് ശേഷം കൗശികനോട് ക്ഷമായാചനം ചെയ്തു കൊണ്ട് കുടുംബനാഥ ഭിക്ഷയുമായി വന്നു. ഇത്രയധികം സമയം വൈകിയതെന്തെന്ന കൗശികന്റെ ചോദ്യത്തിന് താൻ വിശന്നു വന്ന ഭർത്താവിന് ഭക്ഷണം നൽകുകയായിരുന്നെന്ന അവരുടെ മറുപടി അയാളെ കോപിഷ്ഠനാക്കി! ബ്രാഹ്മണ ശ്രേഷ്ഠനായ താനിവിടെ ഭിക്ഷാംദേഹിയായി നിൽക്കുമ്പോളാണ് അവളുടെ ഒരു ഭർതൃശുശ്രൂഷ!!കോപത്താൽ പരിസരം മറന്ന കൗശികബ്രാഹ്മണൻ ആ സ്ത്രീയെ ദേഷ്യത്തോടെ നോക്കി. അപ്പോളവർ പറഞ്ഞു; 'ഹേ വിപ്രാ! ഞാൻ വെള്ളിൽ പക്ഷിയല്ലാ, ഭവാൻ കോപിയ്ക്കാതിരിയ്ക്കുക! താങ്കൾക്ക് എന്നെ ഒന്നും ചെയ്യാനാവില്ലാ.' ഒരു നിമിഷം ഞെട്ടിപ്പോയി കൗശികൻ. കാട്ടിൽ നടന്ന സംഭവം ഈ സ്ത്രീ എങ്ങനെ അറിഞ്ഞു എന്ന് ആശ്ചര്യപ്പെട്ടു! മിഴിച്ചു നിൽക്കുന്ന കൗശികനോട് ആ സ്ത്രീ തുടർന്നു; 'താങ്കൾ സ്വാദ്ധ്യായനിരതനൊക്കെ ആവാം പക്ഷേ താങ്കൾക്ക് ധർമ്മതത്വം അറിയില്ലാ. വിപ്രനായിട്ട് കൂടി ധർമ്മം അറിയുന്നില്ലെങ്കിൽ അങ്ങ് മിഥിലയിൽ ചെന്ന് ധർമ്മവ്യാധനോട് ചോദിയ്ക്കുക.' തന്റെ നിലയെപ്പറ്റി ചിന്തിച്ച കൗശികൻ, സ്വയം നിന്ദിച്ചു. ആ സ്ത്രീയെ വന്ദിച്ച ശേഷം അവർ പറഞ്ഞ പ്രകാരം ധർമ്മവ്യാധനിൽ നിന്നും ധർമ്മം ഗ്രഹിയ്ക്കുന്നതിനായി മിഥിലയിലേയ്ക്ക് തിരിച്ചു. മിഥിലാപുരിയിലെത്തി ധർമ്മവ്യാധനെ അന്വേഷിച്ചു നടന്ന കൗശികൻ എത്തിച്ചേർന്നത് മാംസം വിൽക്കുന്ന ഒരു തെരുവിലായിരുന്നു! മാംസം വിറ്റു കൊണ്ടിരിയ്ക്കുന്ന ധർമ്മവ്യാധനെ കണ്ട ബ്രാഹ്മണൻ അടുത്ത് പോവാതെ മാറി നിന്നു. ഇതു കണ്ട ധർമ്മവ്യാധൻ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അരുകിലെത്തി തൊഴുതു കൊണ്ട് പറഞ്ഞു; 'ഭഗവാനേ വിപ്രസത്തമാ! അങ്ങ് അന്വേഷിയ്ക്കുന്ന ധർമ്മവ്യാധൻ ഞാനാകുന്നു, അങ്ങ് ഇവിടെ എത്തിച്ചേരാനുള്ള കാരണവും ഞാനറിയുന്നു.' കൗശികൻ വീണ്ടും ഞെട്ടി! ഇത് രണ്ടാമത്തെ ആശ്ചര്യമായിരിയ്ക്കുന്നെന്ന് ചിന്തിച്ചു. വ്യാധൻ അദ്ദേഹത്തേയും കൂട്ടി വീട്ടിലെത്തി. അവർ തമ്മിലുള്ള സംഭാഷണമാരംഭിച്ചു. ആദ്യമേ തന്നെ കൗശികബ്രാഹ്മണൻ ധർമ്മവ്യാധനെ ഉപദേശിയ്ക്കയാണ് ചെയ്തത്! ഈ തൊഴിൽ അങ്ങേയ്ക്ക് ചേർന്നതല്ലെന്ന കൗശികന്റെ അഭിപ്രായം കേട്ട വ്യാധൻ പറഞ്ഞു; ഞാനെന്റെ കുലധർമ്മം ആചരിയ്ക്കുന്നത് കണ്ട് അങ്ങ് വിഷമിയ്ക്കാതിരിയ്ക്കുക, ആത്മാവ് ശുഭമാണ് എന്ന് ചിന്തിയ്ക്കുന്നതിൽ മനസ്സ് വയ്ക്കുക! വിധി മുമ്പേ കൊന്ന ജീവിയുടെ കാര്യത്തിൽ ഘാതകൻ ഒരു നിമിത്തം മാത്രമാണ്! ഭഗവത് ഗീതയിലെ അതേ വചനങ്ങൾ!!! 'നിമിത്തമാത്രം ഭവ സവ്യസാചിൻ!' വ്യാധൻ പിന്നേയും ധർമ്മോപദേശം തുടർന്നു. ശേഷം തനിയ്ക്ക് ഈ സിദ്ധി കിട്ടിയത് എങ്ങനെ എന്ന് ധർമ്മവ്യാധൻ കാണിച്ചു കൊടുക്കുന്നു, തന്റെ മാതാപിതാക്കളെ കാണിച്ചു കൊടുത്ത ശേഷം വ്യാധൻ പറയുന്നു; 'ഇവരാണ് എന്റെ ദൈവം! ❤️❤️ എപ്രകാരം ഇന്ദ്രൻ മുതലായ ദേവകൾ എല്ലാവര്‍ക്കും പൂജ്യരായിരിയ്ക്കുന്നുവോ അപ്രകാരം ഇവരെനിയ്ക്ക് പൂജ്യരാകുന്നു. ഇവരാണ് എനിയ്ക്ക് മുനീന്ദ്രന്മാർ! ഇവരാണ് എനിയ്ക്ക് വാഴ്ത്തപ്പെടുന്ന അഗ്നികൾ! ഇവര്‍ക്കു വേണ്ടിയാണ് എന്റെ പ്രാണനും സകലതും! പുത്രധർമ്മം ആചരിയ്ക്കുക വഴി ഏറ്റവും പ്രിയപ്പെട്ടവരെ തന്നെ ദൈവമായി കാണുകയും സേവിയ്ക്കുകയും ചെയ്ത് പരമപദം നേടി ധർമ്മവ്യാധൻ. ❤️❤️ ഭർതൃശുശ്രൂഷയിലൂടെ ആ കുടുംബിനിയും അങ്ങനെ തന്നെ! ഭർത്താവിനെ തന്നെ ദൈവമായി കണ്ടതുകൊണ്ടാണ് അവർ പുറത്തൊരു ബ്രാഹ്മണൻ വന്നു നിന്നിട്ടും തന്റെ ധർമ്മത്തിൽ ഇളകാതെ നിന്നത്. ❤️❤️ ശ്രീരാമകൃഷ്ണപരമഹംസർ പത്നിയായ ശാരദാദേവിയെ പൂജിച്ചതും പരമമായ ആ ധർമ്മം മുൻനിർത്തിയായിരുന്നു! ❤️❤️ വൃദ്ധരായ മാതാപിതാക്കളുടെ സമ്മതമില്ലാതെ വീടുവിട്ടിറങ്ങിയ കൗശിക ബ്രാഹ്മണനോട് തിരികെ പോയി അവരെ ശുശ്രൂഷിച്ച് ജീവിയ്ക്കുക എന്ന് പറഞ്ഞു കൊണ്ട് വ്യാധഗീത അവസാനിയ്ക്കുന്നു. അർജ്ജുനനോട് യുദ്ധം ചെയ്യുക എന്ന് പറഞ്ഞ് ഭഗവത്ഗീതയും, ഉദ്ധവരോട് സന്യാസവും പറഞ്ഞ് ഉദ്ദവഗീതയും അവസാനിയ്ക്കുന്നു. ഓരോരുത്തരും അവരവരിലെ വാസനയ്ക്കനുസരിച്ചുള്ള കർമ്മം ചെയ്യുക. ആത്മസാക്ഷാത്കാരം നേടാൻ കർമ്മയോഗം തന്നെ ധാരാളമാണ്. 'യോഗസ്ഥഃ കുരു കർമ്മാണി' എന്ന് ഗീത ❤️❤️

സ്തോത്രങ്ങളെ രണ്ടു രീതിയിൽ വിഭാഗീകരിക്കാം: 1. കാലപരിധി അനുസരിച്ച് – വേദകാലത്ത്, പുരാണകാലത്ത്, പുരാണാനന്തരകാലത്ത്. 2. രചനാശൈലി അനുസരിച്ച് – സഹസ്രനാമം, അഷ്ടകം, കവചം തുടങ്ങിയ വകഭേദങ്ങൾ. A. സ്തോത്ര സാഹിത്യത്തിന്റെ ചരിത്രം 1. വേദകാലഘട്ടത്തിലെ സ്തോത്രങ്ങൾ വേദകാലത്തെ പ്രശസ്ത സ്തോത്രങ്ങൾ ശ്രീരുദ്രം, ചമകം എന്നിവയാണ്, ഇവ ശിവനെ അഭിമുഖീകരിച്ച് എഴുതപ്പെട്ടവ. നാരായണ സൂക്തം, പുരുഷ സൂക്തം എന്നിവ വിഷ്ണുവിനെയും, ശ്രീസൂക്തം, ദുർഗാസൂക്തം, ലക്ഷ്മിസൂക്തം എന്നിവ ദേവിയെ അഭിമുഖീകരിച്ചും രചിക്കപ്പെട്ടവയാണ്. ഭാഗ്യസൂക്തം, ഭൂസൂക്തം, മേധാസൂക്തം, ഏകമത്യ സൂക്തം തുടങ്ങിയവയും വലിയ പ്രാധാന്യമുള്ളവയാണ്. ഗണേശാതർവശീർഷോപനിഷത് (അഥർവവേദത്തിൽ നിന്നുള്ളത്) ഗണേശനെ അഭിമുഖീകരിച്ച പ്രാർത്ഥനയാണ്. ഇവയെല്ലാം നേരിട്ട് ദൈവസ്തുതിയല്ലെങ്കിലും ദൈവത്തിന്റെ ദർശനം, തത്ത്വചിന്ത, രൂപങ്ങൾ എന്നിവ വിവരിക്കുന്നവയാണ്. വേദകാലത്ത് ഇവ പ്രധാനമായും യാഗങ്ങൾക്കായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്നതാണ്. ഇന്നും പല ഭാഗങ്ങളിൽ യാഗങ്ങളിലും ഹോമങ്ങളിലും ഇവ ചൊല്ലപ്പെടുന്നു. 2. പുരാണകാലഘട്ടത്തിലെ സ്തോത്രങ്ങൾ പുരാണങ്ങളുടെ ഉദയത്തോടെ വ്യക്തിഗത ദേവന്മാരുടെ ആരാധന കൂടുതൽ വ്യാപിച്ചു. ലോകപ്രശസ്തമായ ചില സ്തോത്രങ്ങൾ: ആദിത്യഹൃദയം – വാൽമീകി രാമായണത്തിൽ. വിഷ്ണു സഹസ്രനാമം – മഹാഭാരതത്തിൽ. ലളിതാ സഹസ്രനാമം, ലളിതാ ത്രിശതി – മാർകണ്ഡേയ പുരാണത്തിൽ. ദേവീമാഹാത്മ്യം – മാർകണ്ഡേയപുരാണത്തിൽ. ഗോപികാഗീതം – ശ്രീമദ് ഭാഗവതത്തിൽ. കൂടാതെ, പല സഹസ്രനാമങ്ങൾ, കവചങ്ങൾ (ദേഹ-മനസ്സിനെ സംരക്ഷിക്കാൻ) എന്നിവയും ഈ കാലഘട്ടത്തിലാണ് ഉണ്ടായത്. 3. പുരാണാനന്തര സ്തോത്രങ്ങൾ പുരാണങ്ങൾ മുഴുവൻ എഴുതിക്കഴിഞ്ഞ ശേഷം, നിരവധി കവി-സന്തന്മാർ അനവധി സ്തോത്രങ്ങൾ രചിച്ചു. ആദി ശങ്കരാചാര്യർ – സ്തോത്രസാഹിത്യത്തെ ജനപ്രിയമാക്കി. Soundarya Lahari, Sivananda Lahari, Subramanya Bhujangam എന്നിവ മഹത്തായവയാണ്. നയന്മാർ (ശൈവ സന്യാസികൾ, തമിഴ്) – ശൈവ സ്തോത്രങ്ങൾ. ആഴ്വാർമാർ (വിഷ്ണുഭക്തന്മാർ, തമിഴ്) – വൈഷ്ണവ സ്തോത്രങ്ങൾ. ശ്രീരാമാനുജർ – ഗദ്യത്രയം (പ്രോസിലുള്ള പ്രാർത്ഥനകൾ). വേദാന്ത ദേശികർ – അനവധി ഉജ്ജ്വല സ്തോത്രങ്ങൾ. മധ്വാചാര്യർ, ഹരിദാസർ (കർണാടക) – വിഷ്ണു സ്തോത്രങ്ങൾ. തുളസിദാസ്, കബീർദാസ്, സൂർദാസ് – ഹിന്ദി ഭക്തിഗാനങ്ങൾ. ജയദേവൻ – ഗീതഗോവിന്ദം. ബംഗാളിലെ കൃഷ്ണഭക്തരും ദുർഗാഭക്തരും – മഹത്തായ രചനകൾ. മഹാരാഷ്ട്ര ഭക്തി പ്രസ്ഥാനം – അഭംഗങ്ങൾ. ആധുനികകാലത്ത് സ്തോത്രരചന വളരെ കുറവാണ്. B. സ്തോത്ര സാഹിത്യത്തിന്റെ വകഭേദങ്ങൾ 1. സഹസ്രനാമങ്ങൾ – ദൈവത്തിന്റെ ആയിരം നാമങ്ങൾ. (വിഷ്ണു സഹസ്രനാമം, ലളിതാ സഹസ്രനാമം ഏറ്റവും പ്രശസ്തം). കൂടാതെ: ത്രിശതി (300 നാമങ്ങൾ), അഷ്ടോത്തര (108), ശതനാമം (100), ഷോഡശനാമം (16), ദ്വാദശനാമം (12). 2. അഷ്ടകം – എട്ട് ശ്ലോകങ്ങളുള്ള സ്തോത്രം. (ഫലശൃതി അടക്കം). 3. കവചം – ദേഹ-മനസ്സിന്റെ സംരക്ഷണത്തിനായി. (നാരായണ കവചം പ്രസിദ്ധം). 4. ദശകം – പത്ത് ശ്ലോകങ്ങളുള്ള സ്തോത്രം. 5. പഞ്ചകം – അഞ്ച് ശ്ലോകങ്ങൾ. 6. ഷട്കം – ആറു ശ്ലോകങ്ങൾ. 7. സ്പതകം – ഏഴ് ശ്ലോകങ്ങൾ. 8. പഞ്ചദശി – അമ്പത് ശ്ലോകങ്ങൾ. 9. പഞ്ചശതി – 500 ശ്ലോകങ്ങൾ. 10. സ്ഥവരാജം – “സ്തോത്രങ്ങളുടെ രാജാവ്” എന്ന് കരുതുന്ന മഹത്തായ സ്തോത്രം. 11. ഭുജംഗസ്തോത്രം – പാമ്പിന്റെ ചലനത്തിന് സമാനമായ ഛന്ദസ്സിലുള്ളത്. (സുബ്രമണ്യ ഭുജംഗം പ്രശസ്തം). 12. ദണ്ഡകം – ശ്ലോകങ്ങളുടെ നീളത്തിന് നിയന്ത്രണമില്ലാത്ത സ്തോത്രം. (ശ്യാമളാ ദണ്ഡകം – കാളിദാസൻ). 13. കരവലമ്പ സ്തോത്രം – ദൈവത്തോട് കരുണാനിധിയായ കൈ നീട്ടി രക്ഷിക്കണമെന്ന് അപേക്ഷിക്കുന്നത്. (ലക്ഷ്മീനരസിംഹ കരവലമ്പ സ്തോത്രം). 14. സുപ്രഭാതം – ദൈവത്തെ ഉണർത്തുന്ന സ്തോത്രം. (തിരുപ്പള്ളിയെഴുച്ചി, വെങ്കടേശ്വര സുപ്രഭാതം). 15. ലഹരി – തിരമാല പോലെ ഒഴുകുന്ന ശ്ലോകങ്ങൾ. (Soundarya Lahari). 16. പാശുരം – തമിഴ് ആഴ്വാർമാരുടെ വൈഷ്ണവഭക്തിഗാനങ്ങൾ. 17. തിരുവാഴക്കം – തമിഴ് നയന്മാർ രചിച്ച ശിവസ്തോത്രങ്ങൾ. 18. ആർത്തി – ഹിന്ദി സ്തോത്രങ്ങൾ. 19. ചാലിസാ – 40 ശ്ലോകങ്ങളുള്ള ഹിന്ദി സ്തോത്രം (ഹനുമാൻ ചാലിസാ – തുളസിദാസ്). 20. ഗദ്യങ്ങൾ – പ്രോസിലുള്ള പ്രാർത്ഥനകൾ (ഗദ്യത്രയം – രാമാനുജർ). 21. അഭംഗങ്ങൾ – മഹാരാഷ്ട്രയിലെ പണ്ഡരിപുര്‍ ഭക്തരുടെ സ്തോത്രങ്ങൾ. 22. മംഗളം – എല്ലാ പ്രാർത്ഥനകളും കഴിഞ്ഞ് പാടുന്ന അവസാന ശ്ലോകം – “മംഗളാശംസ”.

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം *സ്വജനോ ന സസ്യാത്* സ്വജനങ്ങളാണെങ്കിലും അവര് നമുക്ക് ഭഗവദ് അനുകൂലമായിട്ടിരിക്കാണെങ്കിൽ അവരുടെ കൂടെ ഇരിക്കാം. അല്ലാ പ്രതികൂലമായിട്ട് തീരാണെങ്കിലോ, സ്വജനങ്ങളാണെങ്കിലും ബന്ധുക്കളാണെങ്കിലും പാമ്പിനെ കണ്ടാൽ പോലെ പേടിക്കണത്രേ. എന്താച്ചാൽ വീണ്ടും അവരെന്നെ അങ്ങട് വലിക്കും. പലേ കാര്യങ്ങളും പറയും. അതുകൊണ്ട് അതിനെ കണ്ടാ പേടീ ന്നാണ്. അപ്പോ ബന്ധുക്കൾ നമുക്ക് അനുകൂലമാണെങ്കിലോ അവരും സത്സംഗമായി. ബന്ധുക്കൾ പ്രതികൂലമാണെങ്കിൽ ദൂരത്ത് നിന്ന് നമസ്ക്കരിച്ചോളുക. അവരും ഭഗവദ് സ്വരൂപികളാണ്. അതോണ്ട് ദൂരത്ത് നിന്ന് നമസ്ക്കരിച്ചോളാ. *പിതാ ന സസ്യാത്* ഹിരണ്യകശിപു. പ്രഹ്ലാദൻ ഹിരണ്യകശിപു പറഞ്ഞതൊക്കെ കേട്ടു. പക്ഷേ ഭഗവദ് ഭജനം ചെയ്യാൻ പാടില്ല്യ. ഭക്തി ചെയ്യാൻ പാടില്ല്യ. അച്ഛനെ നമസ്ക്കരിക്കും പോയിട്ട്. പക്ഷേ ഈ കാര്യം മാത്രം പറഞ്ഞാൽ കേൾക്കില്ല്യ. ഏത് പിതാവാണോ അദ്ധ്യാത്മ മാർഗ്ഗത്തിൽ പുത്രനെ നടക്കാൻ സമ്മതിക്കാതെ വിഘ്നം ചെയ്യണത് ധർമ്മത്തിൽ അയാൾ അച്ഛനല്ല. എത്രയോ അച്ഛൻ അമ്മ ഒക്കെ ണ്ടായി നമുക്ക് ഓരോ ജന്മത്തിലും. ഒരു ജീവൻ മാതാപിതാക്കൾക്ക് ജനിക്കുമ്പോ ആ ജീവൻ ദയനീയമായിട്ട് ഈ അച്ഛനമ്മമാരോട് ഒരു കാര്യം ചോദിക്കണ്ട്. ഞാൻ ഇതിന് മുമ്പ് എത്രയോ അച്ഛനമ്മമാർക്ക് ജനിച്ചണ്ട്. ഇപ്പൊ ദാ നിങ്ങൾക്ക് വന്നു ജനിച്ചിരിക്കണു. എനിക്ക് വിമുക്തി മാർഗ്ഗം കാണിച്ചു തരൂ എന്ന് ആ ജീവന്റെ ഹൃദയം ചോദിക്കണ്ട്. ബുദ്ധിയും വായും ഒന്നും ചോദിക്കില്ല്യ. അതറിഞ്ഞ് ഈ അച്ഛനും അമ്മയും വിമുക്തിമാർഗ്ഗത്തിലേക്ക് ഒരു വഴി കാണിച്ചു കൊടുക്കാണെങ്കിൽ ആ ജീവൻ ഹൃദയം കൊണ്ട് ഇവരെ അനുഗ്രഹിക്കും. നമ്മൾ ആ മാർഗ്ഗം കാണിച്ചു കൊടുക്കാതെ പണംണ്ടാക്കാനുള്ള വഴിയൊക്കെ പറഞ്ഞു കൊടുക്കണ്ട്. പക്ഷേ നിവൃത്തി മാർഗ്ഗത്തിനും ഭഗവദ് പ്രാപ്തി ക്കും ഉള്ള വഴി കാണിച്ചു കൊടുത്തിട്ടില്ലെങ്കിൽ ജീവൻ നിങ്ങളുടെ മകനാണ് മകളാണ് എന്നൊക്കെ നിങ്ങള് പറയും. പക്ഷേ അത് നിങ്ങളുടെ മകനോ മകളോ അല്ല. എത്രയോ ജന്മം എത്രയോ പേരുടെ മകനും മകളും അച്ഛനും അമ്മയും ഒക്കെയായി ഇരുന്നിട്ട് ഇപ്പൊ ഒരു ചാൻസ് അനുസരിച്ച് നിങ്ങളിലൂടെ വന്നിരിക്കയാണ്. അത് പോണ പോക്കില് ഒരു ശാപവുമായിട്ട് പോകും അത്. ഞാൻ വന്നു നിങ്ങള് രക്ഷിക്കും ന്ന് വിചാരിച്ചു. രക്ഷിച്ചില്ല്യ. നിങ്ങളെന്നെ ഹോംവർക്ക് ഒക്കെ ചെയ്യിപ്പിച്ചു. പക്ഷേ എന്റെ 'ഹോമിലേക്ക്' പോകാൻ നിങ്ങള് വഴി കാണിച്ചു തന്നില്ല്യ. അതുകൊണ്ട് നിങ്ങള് ഓൾഡേജ് ഹോമിലിരിക്കൂ. അതാണ് സംഭവിക്കണത്. നമുക്കറിയിണില്ല്യ. എല്ലാം അദ്ധ്യാത്മം ആണ്. ലൗകികമേ ഇവിടില്ല്യ. ഒരച്ഛനും അമ്മയ്ക്കും മക്കൾ നോക്കണില്ല്യ എന്ന് പറയാൻ ഒരു അധികാരവും ഇല്ല്യ. ഒരു ചെടിക്ക് വെള്ളം ഒഴിച്ച് കൊടുത്താൽ ആ ചെടിയിൽ നിന്നും എന്തെങ്കിലും ഫലം കിട്ടും. അതേപോലെ ഈ ജീവന് വെള്ളം ഒഴിച്ച് കൊടുക്കുന്നത്, തരോർ മൂല നിഷേധൻ. ആ ഹൃദയത്തിലേക്ക് ആ കുട്ടിയ്ക്ക് കുട്ടിക്കാലത്ത് പഠിപ്പിൽ കുറച്ച് മോശം ഒക്കെ ആണെങ്കിലും കുറച്ച് നാമം ചൊല്ലാനും ഭക്തി ചെയ്യാനും ഭഗവാന്റടുത്തേയ്ക്ക് കൊടുത്താൽ അല്പം വഴി തിരിച്ചു വിട്ടാൽ ആ കുട്ടി വയസ്സാകുന്തോറും അച്ഛനോടും അമ്മയോടും അവർക്ക് ഈശ്വരഭക്തി കാണിക്കും. ചെറുപ്പകാലത്ത് ഞങ്ങളെ നിർബന്ധിച്ച് ഈ മാർഗ്ഗത്തിലേക്ക് കൊണ്ട് വന്നു. അന്നൊന്നും ഇഷ്ടണ്ടായിട്ടല്ല. പക്ഷേ ഇപ്പൊ ഞങ്ങൾക്ക് അറിയണു അവർ അന്ന് ഞങ്ങൾക്ക് എത്ര വലിയ അനുഗ്രഹാ ചെയ്തത് എന്ന് പില്ക്കാലത്ത് പറയും. അതേ സമയം കുട്ടിക്ക് വേണ്ടതൊക്കെ വാങ്ങി കൊടുക്കും. സകലഭോഗപദാർത്ഥങ്ങളും കൊടുക്കും ആ കുട്ടികൾ പലരും അച്ഛനും അമ്മയും ആയി അവർക്ക് ബന്ധം ഒന്നൂല്ല്യ. വലിയ സ്നേഹം ഒന്നൂല്ല്യ. കുറച്ച് പണം ഒക്കെ കൊടുക്കുമായിരിക്കും. പക്ഷേ ഹൃദയബന്ധം ഒന്നൂല്ല്യ. എന്താച്ചാൽ ഹൃദയത്തിന് ഇവരൊന്നും കൊടുത്തില്ലേ. ഇവര് ബുദ്ധിക്കും ശരീരത്തിനും മനസ്സിനും ഒക്കെ കൊടുത്തു. അവര് തിരിച്ചു ബുദ്ധി കൊണ്ടും ശരീരം കൊണ്ടും മനസ്സ് കൊണ്ടും റിയാക്റ്റ് ചെയ്തു കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. ഹൃദയത്തിന് കൊടുത്തിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ ഹൃദയം കൊണ്ട് അവര് തിരിച്ചു കൊടുത്തണ്ടാവും. ഓരോ ജീവനും ഇവിടെ അച്ഛനും അമ്മയ്ക്കും വരുമ്പോ മൂകമായ ഒരു പ്രാർത്ഥന ണ്ട്. എന്നെ എങ്ങനെങ്കിലും ഭഗവാന്റെ അടുത്തേയ്ക്ക് കൊണ്ട് പോവോ? *പിതാ ന സസ്യാത്* *ജനനീ ന സാസ്യാത്* ഒരമ്മ വിഘ്നമായിട്ട് നില്ക്കാണെങ്കിൽ, കൈകേയി ഭരതന് വിഘ്നമായിട്ട് നിന്നു. ഭരതൻ കൈകേയിയേയും നീക്കി കൊണ്ട് ശ്രീരാമന്റെ അടുത്തേയ്ക്ക് ചെന്നു. സഹോദരൻ രാവണൻ തടസ്സം ആയിട്ട് നിന്നു. രാവണനേയും ഉപേക്ഷിച്ച് വിഭീഷണൻ ശ്രീരാമന്റെ അടുത്തേയ്ക്ക് ചെന്നു. *ദൈവം ന തസ്യാത്* *ദൈവം* എന്ന് വെച്ചാൽ ഈശ്വരൻ എന്ന അർത്ഥം അല്ല. സാധാരണ *വിധി* ആണ്. പലരും പറയും. ഞങ്ങൾക്കൊന്നും ഭജിക്കാൻ വയ്യ. ഭക്തി ഒന്നും ചെയ്യാൻ വയ്യ. വിധി ആണെങ്കിൽ ആ വിധിയെ മാറ്റി വെയ്ക്കൂ. വിധി ഒക്കെ ശരീരത്തിലല്ലേ. വിധി മനസ്സിനല്ലേ. നിങ്ങൾക്കെന്തുപോയി? നിങ്ങളീ ശരീരം ആണോ മനസ്സ് ആണോ? ന *പതിശ്ച* സ സ്യാത് വിപ്രപത്നികൾക്കൊക്കെ അവരുടെ ഭർത്താക്കന്മാര് തടസ്സം നിന്നു. ഗോപികകൾക്കാണെങ്കിലോ? ഒക്കെ മാറ്റി വച്ചു. പതിസുതാന്വയ ഭ്രാതൃബാന്ധവാന് അതി വിലങ്ഘ്യ തേഽന്ത്യച്യുതാഗതാ: അവരെ ഒക്കെ മാറ്റി വെച്ച് ഞങ്ങളിതാ ഭഗവാനേ അങ്ങയുടെ അടുത്തേയ്ക്ക് വന്നിരിക്കണു. അപ്പോ പതി ആണെങ്കിലും വിഘ്നമായിട്ട് നില്ക്കാണെങ്കിൽ പതി അല്ല. ന മോചയേദ്യ: സമുപേതമൃത്യും ഇങ്ങനെ ഋഷഭയോഗീശ്വരൻ തന്റെ മക്കൾക്ക് ഉപദേശം കൊടുത്തു. കുറച്ച് ദിവസത്തിനകം അദ്ദേഹം അരമന ഒക്കെ വിട്ട് ഇങ്ങനെ പശു ഒക്കെ നടക്കണത് പോലെ നടക്കാൻ തുടങ്ങി. എവിടെ യെങ്കിലുമൊക്കെ കിടക്കും. അദ്ദേഹം മലമൂത്രവിസർജ്ജനം ചെയ്താൽ കുറേ യോജന ചുറ്റുവട്ടത്ത് സുഗന്ധം വീശും അത്രേ. കാശിയില് അങ്ങനെ ഒരു മഹാത്മാവ് നൂറ് വർഷം മുമ്പ് ണ്ടായിരുന്നു. ഇപ്പഴും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആശ്രമം അവിടെ ണ്ട്. ത്ര്യൈലിംഗസ്വാമി. വലിയ ശരീരം. രാമകൃഷ്ണപരമഹംസർ ത്ര്യൈലിംഗസ്വാമിയെ കാണാനായി കാശിയിലേക്ക് ചെന്നു. എല്ലാവരും കാണ്‍കെ 250 വർഷങ്ങളിലധികം അദ്ദേഹം ജീവിച്ചിരുന്നു. ചിലപ്പോ ഗംഗയുടെ ഉള്ളില് float ചെയ്ത് കിടക്കും. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഉള്ളിലും ഗംഗ ആണ്. ശരീരം മുഴുവൻ ഗംഗാ ജലം ആണ്. ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണകാലത്ത് വസ്ത്രം ഇല്ലാതെ നടക്കണത് കൊണ്ട് ഇദ്ദേഹത്തിനെ ജയിലിൽ ഇട്ടു. ജയിലിൽ കിടന്നു. വൈകുന്നേരം ആയപ്പോ കാവൽക്കാരൻ ഓടി വന്ന് പോലീസ് ഓഫീസറോട് പറഞ്ഞു. നമ്മൾ ജയിലിലിട്ട സ്വാമി അതാ പുറത്ത് നടക്കണു.!! പൂട്ടിയിട്ടില്ലേ? അതേ സർ ജയിലൊക്കെ പൂട്ടി അതേപോലെ ണ്ട്. അദ്ദേഹം പുറത്ത് നടക്കണു!!. അദ്ദേഹം മഹാ സിദ്ധനായിരുന്നു. ഋഷഭയോഗീശ്വരന്റെ കഥ കാണുമ്പോ ത്ര്യൈലിംഗസ്വാമിയെ ഓർമ്മ വരും. ശ്രീനൊച്ചൂർജി 🙏🌹

ജപസംഖ്യയുംശരീരവും. ജപം എന്നത് പോലെ തന്നെ ജപ സംഖ്യയ്ക് ഒരുപാട് പ്രത്യേകതകളും പ്രസക്തിയും തന്ത്ര ശാസ്ത്രം കല്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. . ജപ സംഖ്യയും ശരീരവും തമ്മിൽ ഉള്ള ബന്ധം. പ്രകൃതിയിലെ കലകളുടെ ഒരു സമൂഹമാണ് മന്ത്രം .ആദ്യം നാദം അതിലൂടെ ശബ്ദം അതിലൂടെ വാക് വാക്കുകൾ ചേർത്ത് മന്ത്രം മന്ത്രത്തിത്തിലൂടെ വർണ്ണന ഇങ്ങനെ പ്രകൃതിയിലെ കലകളുടെ സമൂഹം ആകുന്നു മന്ത്ര തത്വം .. കലകൾ പ്രകൃതിയിൽ എന്ന പോലെ മനുഷ്യ ശരീരത്തിൽ സെല്ലുകളുടെ പ്രവർത്തനത്തെ സ്വാധീനിക്കുന്നു സെല്ലുകൾ ബോധത്തെയും ഇങ്ങനെ പ്രകൃതി മുതൽ മഹാ ശൂന്യ ബോധം വരെ ബന്ധപെട്ടു കിടക്കുന്നു . ജപ സംഖ്യാ ഉത്തമ മധ്യമ അധമം ആയി കണക്കാക്കുന്നു പൊതുവെ മന്ത്രം ഷട്കർമ്മം എന്ന കാമ്യ അർത്ഥത്തിൽ ആണ് പെടുത്താറു അവയിൽ തന്നെ ഉത്തമ മന്ത്രങ്ങളും .മധ്യമ മന്ത്രങ്ങളും .അധമ മന്ത്രങ്ങളും ഉണ്ട് .. ശാന്തി പുഷ്ടി തുടങ്ങിയവ ഉത്തമം മന്ത്രങ്ങളും .വശ്യം ഉച്ചാടനം മധ്യമ മന്ത്രങ്ങളും .വിദ്വേഷണം മാരണം എന്നിവ അധമ മന്ത്രങ്ങൾ ആകുന്നു .ഈ മന്ത്രങ്ങൾ ജപിക്കുന്ന സംഖ്യയെയും ഇത് പോലെ തിരിച്ചിട്ടുണ്ട് ... 3,5,7,9,12,16,21,24,28,32,41,51,54,58,64,96,108,261,336,441,551,666,786,818,916,1008,തുടങ്ങിയ ഓരോ സംഖ്യയും മനുഷ്യ ശരീരത്തിലെ മന്ത്രോദ്വീപങ്ങളായ സെല്ലുകളുടെ പ്രവർത്തനത്തെ സ്വാധീനിക്കുന്ന അക്ഷരങ്ങൾ ആകുന്നു.അത് കൊണ്ടാകുന്നു ഏതു സംഖ്യാ ആണോ നമ്മൾ നിത്യവും ചെയുന്നത് അത് തന്നെ തുടരാൻ ഗുരുക്കന്മാർ പറയുന്നത് കാരണം .ഒരു പൂവ് വിടരുന്ന പോലെ ആണ് നമ്മുടെ അഹം ഉണരുന്നത് .ഒരേ രേഖയിൽ സാധകന്റെ മനസ് .ചിന്ത .ശരീരം .മന്ത്രം .എന്നിവ വരുമ്പോൾ ശരീരത്തിൽ നിന്ന് സെല്ലുകളുടെ പ്രവർത്തനം ശക്തമാകുകയും മന്ത്രത്തിന്റെ റ്റിയൂണും മനസിന്റെ റ്റിയൂണും നിശ്ചിത സംഖ്യാ ലെവലിൽ മന്ത്രവും ചേരുമ്പോൾ ആണ് മന്ത്ര സിദ്ധി കൈവരുന്നത് ..കൂടാതെ വലതു കയ്യിൽ ജപ മാല വച്ച് ജപിക്കുമ്പോൾ മറു കയ്യ് വിധി പ്രകാരമുള്ള ശാന്തി മുദ്രകൾ പിടിക്കുന്നത് ജപ തീവ്രതയിൽ വരുന്ന അമിത രക്ത സംമ്മര്ദം കൺട്രോൾ ചെയ്യാനുള്ള കഴിവ് നൽകുന്നു അതിലൂടെ മനസിനെ സ്വസ്ഥമായി വയ്ക്കാനും സാധിക്കുന്നു . അതിനാൽ മന്ത്രം ജപം ചെയ്യുമ്പോൾ ജപ സംഖ്യയ്ക്കും .ഇരിക്കുന്ന സ്ഥലത്തിനും .തുടങ്ങിയ മേല്പറഞ്ഞ വിധികൾകൊക്കോ പ്രസക്തി ഉണ്ട് ....

മൂന്ന് അവസ്ഥകൾ സ്വാമി ശിവാനന്ദ ജാഗ്രത് (ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥ), സ്വപ്ന (സ്വപ്നാവസ്ഥ), സുഷുപ്തി (ഗാഢനിദ്ര) എന്നിങ്ങനെ മൂന്ന് അവസ്‌ഥകൾ ജാഗ്രത അവസ്ഥ (ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥ) ആത്മാവിന്റെ പരിധി നിശ്ചയിക്കുന്ന അനുബന്ധ ഘടകങ്ങളായ മനസ്സിന്റെ പരിഷ്കാരങ്ങൾ വഴി വിവിധ ബാഹ്യ വസ്തുക്കളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നിടത്തോളം കാലം വ്യക്തിഗത ആത്മാവ് (ജീവൻ) ഉണർന്നിരിക്കുന്നു എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നു - ആ ബാഹ്യ വസ്തുക്കളെ ഗ്രഹിക്കുകയും ആ ബാഹ്യ വസ്തുക്കളിൽ ഒന്നായ സ്ഥൂലശരീരവുമായി സ്വയം തിരിച്ചറിയുകയും ചെയ്യുന്നു. ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയിൽ, മനസ്സ് തലച്ചോറിനെ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. സ്വപ്ന അവസ്ഥ (സ്വപ്നാവസ്ഥ) ഹൃദയത്തിൽ നിന്ന് ഉത്ഭവിച്ച് ഹൃദയത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയുള്ള വലിയ സ്തരത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയുള്ള ഹിത നാഡിയിൽ മനസ്സ് പ്രവേശിക്കുമ്പോൾ, ആയിരം ഭാഗങ്ങളായി വിഭജിക്കപ്പെട്ട ഒരു മുടി പോലെ നേർത്തതും വെള്ള, കറുപ്പ്, മഞ്ഞ, ചുവപ്പ് എന്നീ വിവിധ നിറങ്ങളുടെ സൂക്ഷ്മ സത്തയാൽ നിറഞ്ഞിരിക്കുന്നതുമായ ഹിത നാഡിയിൽ മനസ്സ് പ്രവേശിക്കുമ്പോൾ, വ്യക്തിഗത ആത്മാവ് അല്ലെങ്കിൽ ജീവൻ (അഹങ്കാരം) സ്വപ്നാവസ്ഥ (സ്വപ്ന അവസ്ഥ) അനുഭവിക്കുന്നു. ഉറങ്ങാൻ കിടക്കുമ്പോൾ സ്യൂട്ട് ഊരിമാറ്റുന്നതുപോലെ സ്വപ്നത്തിൽ ഇന്ദ്രിയങ്ങളും ഊരിമാറ്റപ്പെടും. സ്വപ്നാവസ്ഥയിൽ, ഇന്ദ്രിയങ്ങൾ ശാന്തവും മനസ്സിൽ ലയിച്ചിരിക്കുന്നതുമാണ്. സ്വപ്നത്തിൽ മനസ്സ് മാത്രമാണ് കളിക്കുന്നത്. മനസ്സ് മാത്രമാണ് സ്വതന്ത്രവും തടസ്സമില്ലാത്തതുമായ രീതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. സ്വപ്നത്തിൽ കരയില്ല, കടലില്ല, കുതിരയില്ല, ആനയില്ല; എന്നാൽ മനസ്സ് സ്വന്തം ശരീരത്തിൽ നിന്ന്, ഉണർന്നിരിക്കുന്ന ബോധത്തിൽ നിന്ന് ലഭിക്കുന്ന വസ്തുക്കളിൽ നിന്ന് എല്ലാം സൃഷ്ടിക്കുന്നു. തേനീച്ച, പുഷ്പം, പർവ്വതം, ആന, കുതിര, നദി തുടങ്ങിയ വിവിധ രൂപങ്ങൾ മനസ്സ് തന്നെ സ്വീകരിക്കുന്നു. അത് വിഷയമാണ്. അത് വസ്തുവും കൂടിയാണ്. കാണുന്നവനും കാണുന്നവനും ഒന്നാണ്. സ്വപ്നങ്ങളിൽ കാണുന്ന വസ്തുക്കൾ ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയിൽ ലഭിക്കുന്ന മതിപ്പുകളുടെ പുനരുജ്ജീവനമാണ്, അവ സ്വപ്നം കാണുന്നയാൾക്ക് മാത്രമുള്ള ഒരു ബാഹ്യ യാഥാർത്ഥ്യമാണ്. ബാഹ്യ വസ്തുക്കൾ അവശേഷിപ്പിച്ച മതിപ്പുകളാൽ പരിഷ്കരിക്കപ്പെടുമ്പോൾ, ജീവൻ സ്വപ്നങ്ങളെ കാണുന്നു. മനസ്സ് എന്ന ആന്തരിക അവയവത്തിലൂടെയാണ് ഗ്രഹണം നടക്കുന്നത്; അതിനാൽ ഇതിനെ "ആന്തരിക ധാരണ" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഓരോ പുരുഷനും അവരുടേതായ ആത്മനിഷ്ഠമായ മാനസിക ലോകവും സ്വപ്നജീവികളുമുണ്ട്. ഒരു യുവതിയുടെ സ്വപ്നജീവികൾ അവളുടെ ഭർത്താവും നവജാത ശിശുവുമാണ്. അവളുടെ മനസ്സിൽ രണ്ട് ശക്തമായ മാനസിക പ്രതിച്ഛായകളുണ്ട്, അതായത്, ഭർത്താവിന്റെയും കുഞ്ഞിന്റെയും പ്രതിച്ഛായകൾ. നിരന്തരമായ ചിന്തയിലൂടെ മാനസിക പ്രതിച്ഛായകൾ ശക്തിപ്പെടുത്തപ്പെടുന്നു. ഒരു ഡോക്ടറുടെ സ്വപ്നജീവികൾ അയാളുടെ രോഗികളാണ്, അതേസമയം ഒരു ബാരിസ്റ്ററുടേത് അയാളുടെ ക്ലയന്റുകളാണ്. സ്വഭാവ വ്യത്യാസമുണ്ട്. ചിലർക്ക് സ്വപ്നങ്ങൾ വളരെ അപൂർവമായി മാത്രമേ കാണാനാകൂ. ആത്മജ്ഞാനമുള്ള ഒരു ജ്ഞാനിക്ക് ഒരു സ്വപ്നവും ഉണ്ടാകില്ല. ജാഗ്രതയും സ്വപ്നവും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം. ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയും സ്വപ്നാവസ്ഥയും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം ഇതാണ്, ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയിൽ മനസ്സ് ബാഹ്യമായ ഇംപ്രഷനുകളെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു, അതേസമയം സ്വപ്നാവസ്ഥയിൽ അത് സ്വന്തം ഇംപ്രഷനുകൾ സൃഷ്ടിക്കുകയും അവയിൽ ആനന്ദം കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. തീർച്ചയായും, ഉണർന്നിരിക്കുന്ന സമയത്തിന്റെ സാമഗ്രികൾ അത് ഉപയോഗിക്കുന്നു. ജാഗ്രതാവസ്ഥയിൽ, വസ്തുക്കൾ മനസ്സിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രമായി നിലനിൽക്കുന്നു. അതിനാൽ, നിങ്ങൾ ഉറക്കത്തിൽ നിന്ന് ഉണരുമ്പോൾ തന്നെ എല്ലാ ദിവസവും ഒരേ വസ്തുക്കളെയാണ് കാണുന്നത്. എന്നാൽ സ്വപ്നങ്ങളിൽ, മനസ്സ് ഉള്ളിടത്തോളം, സ്വപ്നം നിലനിൽക്കുന്നിടത്തോളം മാത്രമേ സ്വപ്നവസ്തുക്കൾ നിലനിൽക്കൂ, കാരണം സ്വപ്നജീവികൾ മനസ്സിൽ നിന്ന് മാത്രമേ നിർമ്മിക്കപ്പെടുന്നുള്ളൂ. സ്വപ്നത്തിൽ, ചില മാറ്റങ്ങളോടെ, ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അനുഭവങ്ങളിലൂടെ ലഭിക്കുന്ന വസ്തുക്കളിൽ നിന്ന് മനസ്സ് തന്നെ സ്വപ്നജീവികളെ സൃഷ്ടിക്കുന്നു. മനസ്സ് ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയിലേക്ക് വീഴുമ്പോൾ, എല്ലാ സ്വപ്നവസ്തുക്കളും അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നു. ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥ, ഒരു നീണ്ട സ്വപ്നം ഒരു രാജാവാണെന്ന് സ്വപ്നം കാണുന്നു. പലതരം രാജകീയ സുഖങ്ങൾ ആസ്വദിക്കുന്നു. ഉണർന്നയുടനെ എല്ലാം അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നു. പക്ഷേ, സ്വപ്നജീവികളെല്ലാം വ്യാജമാണെന്ന് നിങ്ങൾക്കറിയാവുന്നതിനാൽ നിനക്ക് നഷ്ടബോധം തോന്നുന്നില്ല. അതുപോലെ, ഉണർന്നിരിക്കുന്ന ബോധത്തിൽ പോലും ലോകം ഒരു വ്യാജമായ മിഥ്യയാണെന്ന ആശയത്തിൽ നിങ്ങൾ നന്നായി ഉറച്ചുനിൽക്കുകയാണെങ്കിൽ, നിങ്ങൾക്ക് ഒരു വേദനയും ലഭിക്കില്ല. യഥാർത്ഥ തത്ത്വത്തെ (ബ്രഹ്മം) അറിയുമ്പോൾ, ഉണർന്നിരിക്കുന്ന ബോധവും ഒരു സ്വപ്നം പോലെ തികച്ചും വ്യാജമായിത്തീരും. ജാഗ്രതാവസ്ഥ ഒരു നീണ്ട സ്വപ്നം മാത്രമാണ് (ദീർഘസ്വപ്നം). ഉണർന്നിരിക്കുന്ന ബോധാവസ്ഥ സ്വപ്നത്തിലോ ഉറക്കത്തിലോ നിലനിൽക്കുന്നില്ല. അതിനാൽ, അത് മിഥ്യയാണ്. യാഥാർത്ഥ്യം എല്ലാ അവസ്ഥകളിലും അവസ്ഥകളിലും എല്ലായ്പ്പോഴും നിലനിൽക്കുന്നു. എന്റെ കുഞ്ഞേ, ഉണരൂ, മനസ്സിലാക്കൂ! സ്വപ്ന-ജാഗ്രത് മനോരാജ്യം (വായുവിൽ കൊട്ടാരങ്ങൾ പണിയൽ), സ്വപ്നത്തിലെ സംഭവങ്ങളെയും കാര്യങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള ഓർമ്മ, ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയിൽ പണ്ട് നടന്ന കാര്യങ്ങളുടെ ഓർമ്മ എന്നിവയെല്ലാം സ്വപ്നജാഗ്രത് (ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയിൽ സ്വപ്നം കാണുക) ആണ്. സുഷുപ്തി അവസ്ത (ആഴമുള്ള ഉറക്കം) മനസ്സ് പുരിതാത് നാഡിയിൽ പ്രവേശിക്കുമ്പോൾ, ഗാഢനിദ്രയുടെ അവസ്ഥ ആരംഭിക്കുന്നു. ദൃഢ സുഷുപ്തിയിൽ (സ്വപ്നരഹിതമായ ഉറക്കം), നിങ്ങൾക്ക് അനുഭവബോധത്തിന്റെ ഒരു വിരാമമുണ്ട്. ഈ അവസ്ഥയിൽ (അവസ്ഥ) മനസ്സിന്റെ കളിയില്ല. രാഗമോ ദ്വേഷമോ ഇല്ല (ആകർഷണമോ വികർഷണമോ, ഇഷ്ടമോ അനിഷ്ടമോ). മനസ്സ് ലയയെ അതിന്റെ കാരണത്തിലേക്ക് എത്തിക്കുന്നു. മനോലയം (മനസ്സിന്റെ കടന്നുകയറ്റം) സംഭവിക്കുന്നു. ഇന്ദ്രിയങ്ങളുടെ (അവയവങ്ങൾ, ഇന്ദ്രിയങ്ങൾ) കളിയും ഇല്ല. ഈ അഗാധമായ ഉറക്കത്തിന്റെ അവസ്ഥ പൂർണ്ണമായ ഒരു അസ്തിത്വമില്ലായ്മയോ നിഷേധാത്മകമോ അല്ല, കാരണം അത്തരമൊരു സിദ്ധാന്തം സന്തോഷകരമായ ഉറക്കത്തിന്റെ പിന്നീടുള്ള ഓർമ്മകളുമായി വൈരുദ്ധ്യം പുലർത്തുന്നു. എല്ലാ അനുഭവങ്ങളും നഷ്ടപ്പെട്ടെങ്കിലും ആത്മാവ് നിലനിൽക്കുന്നു. ബോധം തുടർച്ചയാണ്. നിങ്ങൾ ഉണർന്നിരിക്കുമ്പോൾ തന്നെ ഉറക്കത്തിലും നിങ്ങൾ നിലനിന്നിട്ടുണ്ടെന്ന് നിങ്ങൾക്ക് തോന്നുന്നു. നിങ്ങൾ എപ്പോഴും ഉണ്ടെന്ന് നിങ്ങൾക്ക് തോന്നുന്നു. വേദാന്തികൾ ഈ സുഷുപ്തി അവസ്ഥയെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയാണ് അവരുടെ തത്ത്വചിന്ത കെട്ടിപ്പടുക്കുന്നത്. ഈ ഘട്ടം അവർക്ക് ദ്വൈതാവസ്ഥയെ (അദ്വൈതാവസ്ഥ) കുറിച്ചുള്ള സൂചന നൽകുന്നു. ജാഗ്രത്, സ്വപ്ന, സുഷുപ്തി (ഉണരൽ, സ്വപ്നം, ഗാഢനിദ്ര) എന്നീ മൂന്ന് അവസ്ഥകളെക്കുറിച്ചുള്ള സൂക്ഷ്മമായ പഠനം വേദാന്തത്തെക്കുറിച്ചുള്ള വ്യക്തമായ ധാരണയ്ക്ക് വളരെയധികം പ്രായോഗിക ഉപയോഗമുള്ളതാണ്. ബൃഹദാരണ്യക ഉപനിഷത്തിൽ (II-i-16) ഗാർഗ്യനോട് അജാത ശത്രു പറയുന്നു: "ഒരാൾ ഗാഢമായി ഉറങ്ങുന്ന സമയത്ത് ജ്ഞാനത്തിന് സമാനമായ സ്വഭാവമുള്ള ആത്മാവ് എവിടെയായിരുന്നു? ജ്ഞാനത്തിന് സമാനമായ സ്വഭാവമുള്ള ആത്മാവ് അങ്ങനെ ഗാഢമായി ഉറങ്ങുമ്പോൾ, ഹൃദയത്തിന്റെ നടുവിലുള്ള ആകാശം, ഇന്ദ്രിയങ്ങളുടെ അറിവിനൊപ്പം, ആകാശത്തിൽ ഉറങ്ങി. ആത്മാവ് അതിൽ (ഇന്ദ്രിയങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള അറിവ്) ആകർഷിക്കുമ്പോൾ, അവൻ തീർച്ചയായും ഉറങ്ങുന്നു. അങ്ങനെ, ജീവൻ അകത്തേക്ക് ആകർഷിക്കപ്പെടുന്നു, സംസാരം അകത്തേക്ക് ആകർഷിക്കപ്പെടുന്നു, കണ്ണ് അകത്തേക്ക് ആകർഷിക്കപ്പെടുന്നു, ചെവി അകത്തേക്ക് ആകർഷിക്കപ്പെടുന്നു, മനസ്സ് അകത്തേക്ക് ആകർഷിക്കപ്പെടുന്നു." സൂക്ഷ്മ ശരീരങ്ങളും സ്ഥൂല ശരീരങ്ങളും എന്ന രണ്ട് പരിധി നിശ്ചയിക്കുന്ന അവയവങ്ങളുടെ (അതായത്, സൂക്ഷ്മ ശരീരങ്ങളും) നിലയ്ക്കുകയും അനുബന്ധ ശരീരങ്ങൾ മൂലമുള്ള മാറ്റങ്ങൾ ഇല്ലാതാകുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ, ജീവൻ ഗാഢനിദ്രയിലായിരിക്കുകയും, ആത്മാവിൽ ലയിക്കുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ, അത് ഉറക്കമാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. "ഒരു മനുഷ്യൻ ഇവിടെ ഉറങ്ങുമ്പോൾ, അവൻ സത്തിൽ ലയിക്കുന്നു; അവൻ സ്വന്തം സ്വത്വത്തിലേക്ക് പോകുന്നു. അതുകൊണ്ടാണ്, അവർ അവനെ കുറിച്ച്, 'അവൻ ഉറങ്ങുന്നു (സ്വപിതി), കാരണം അവൻ സ്വന്തം (സ്വമപിതി)യിലേക്ക് പോകുന്നു' എന്ന് പറയുന്നത്." ഛാന്ദോഗ്യ ഉപനിഷത്ത്) മനസ്സിന്റെ പ്രവർത്തനം മൂലമുണ്ടാകുന്ന ദ്വന്ദ്വ പ്രതിഭാസങ്ങൾ ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയിലും സ്വപ്നാവസ്ഥയിലും മാത്രമേ ഉണ്ടാകൂ, എന്നാൽ ഗാഢനിദ്രയിൽ അവ ഇല്ലെന്ന് ശങ്കരൻ നിരീക്ഷിക്കുന്നു. ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയിലും സ്വപ്നാവസ്ഥയിലും ചിന്തകളുടെ കളിയും (നാമങ്ങളുടെയും രൂപങ്ങളുടെയും ഒരേസമയം ഉണ്ടാകുന്നതും) അതിനാൽ ലോകവും ഉണ്ട്. സ്വപ്നരഹിതമായ ഉറക്കത്തിൽ ചിന്തകളില്ല; അതിനാൽ ലോകവുമില്ല. സ്വപ്നരഹിതമായ ഉറക്കത്തിൽ നാം സമ്പൂർണ്ണ ആനന്ദത്തിന്റെ സ്വഭാവം ആസ്വദിക്കുന്നു, അവിടെ ഒരു മനുഷ്യൻ ശ്രദ്ധ തിരിക്കുന്ന ലോകത്തിൽ നിന്ന് ഛേദിക്കപ്പെടുന്നു. വ്യത്യാസങ്ങൾ, വ്യത്യാസങ്ങൾ, ദ്വന്ദ്വത, വേർതിരിവ് എന്നിവ സൃഷ്ടിക്കുന്നത് മനസ്സാണ് (താഴത്തെ മനസ്സ്). സത്വവും അഹംഗ്രഹ ഉപാസനയും വർദ്ധിപ്പിച്ചുകൊണ്ട് ഈ മനസ്സ് നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടാൽ, നിങ്ങൾക്ക് എല്ലായിടത്തും ഏകത്വം അനുഭവപ്പെടും (സർവാത്മഭാവം). ഇതിന് സാധകരുടെ ഭാഗത്തുനിന്ന് നിരന്തരവും കഠിനവുമായ പരിശ്രമം ആവശ്യമാണ്. മൂന്ന് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ബോധവൽക്കരണ നിലവാരം ഉറക്കത്തിൽ, നിങ്ങളുടെ മാനസികമോ സുപ്രധാനമോ ആയ അസ്തിത്വത്തിൽ എപ്പോഴും എന്തെങ്കിലും പ്രവൃത്തി നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കും; കാര്യങ്ങൾ അവിടെ സംഭവിക്കുന്നു, അവ ഉണർന്നിരിക്കുന്ന ബോധത്തെ നിയന്ത്രിക്കുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, ചിലർ സ്വയം പൂർണത കൈവരിക്കാനും പകൽ സമയത്ത് ഈ ദിശയിൽ വലിയ ശ്രമം നടത്താനും വളരെ ആകാംക്ഷയുള്ളവരാണ്. അവർ ഉറങ്ങാൻ പോകുന്നു, അടുത്ത ദിവസം അവർ ഉണരുമ്പോൾ, അവരുടെ മുൻ ദിവസത്തെ പരിശ്രമങ്ങളുടെ നേട്ടങ്ങളുടെ ഒരു സൂചനയും അവർക്ക് കണ്ടെത്താനാവില്ല; അവർ വീണ്ടും അതേ നിലത്തേക്ക് കടക്കണം. ഇതിനർത്ഥം, ആ പരിശ്രമവും, നേടിയ ഏതൊരു നേട്ടവും, അസ്തിത്വത്തിന്റെ വെറും ഉപരിപ്ലവമായ അല്ലെങ്കിൽ ഉണർന്നിരിക്കുന്ന ഭാഗങ്ങളുടേതാണ്, എന്നാൽ സ്പർശിക്കപ്പെടാത്ത ആഴമേറിയതും സുഷുപ്തിയുള്ളതുമായ ഭാഗങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നു എന്നാണ്. ഉറക്കത്തിൽ, നിങ്ങൾ ഈ അബോധ മേഖലകളുടെ പിടിയിൽ അകപ്പെട്ടു, നിങ്ങളുടെ ബോധപൂർവമായ മണിക്കൂറുകളിൽ നിങ്ങൾ കഠിനാധ്വാനം ചെയ്ത് കെട്ടിപ്പടുത്തതെല്ലാം അവ തുറക്കുകയും വിഴുങ്ങുകയും ചെയ്തു. ബോധമുള്ളവരായിരിക്കുക. രാത്രിയെക്കുറിച്ചും പകലിനെക്കുറിച്ചും ബോധമുള്ളവരായിരിക്കുക. ആദ്യം, നിങ്ങൾക്ക് ബോധം ലഭിക്കണം, തുടർന്ന് നിയന്ത്രണം നേടണം. നിങ്ങളുടെ സ്വപ്നങ്ങൾ ഓർമ്മിക്കുന്നവർക്ക് ഈ അനുഭവം ഉണ്ടായിട്ടുണ്ടാകാം, ചിലപ്പോൾ, സ്വപ്നം കാണുമ്പോൾ പോലും, അത് ഒരു സ്വപ്നമാണെന്ന് നിങ്ങൾക്കറിയാമായിരുന്നു; അത് ഭൗതിക ലോകത്തിന്റേതല്ലാത്ത ഒരു അനുഭവമാണെന്ന് നിങ്ങൾക്കറിയാമായിരുന്നു. നിങ്ങൾക്കറിയാമെങ്കിൽ, ഭൗതിക ലോകത്തിലെന്നപോലെ നിങ്ങൾക്ക് അവിടെയും പ്രവർത്തിക്കാൻ കഴിയും. സ്വപ്നാവസ്ഥയിൽ പോലും, നിങ്ങൾക്ക് നിങ്ങളുടെ ബോധപൂർവമായ ഇച്ഛാശക്തി പ്രയോഗിക്കാനും നിങ്ങളുടെ സ്വപ്നാനുഭവത്തിന്റെ മുഴുവൻ ഗതിയും മാറ്റാനും കഴിയും. നിങ്ങൾ കൂടുതൽ കൂടുതൽ ബോധമുള്ളവരാകുമ്പോൾ, പകൽ സമയത്ത് നിങ്ങൾക്ക് ഉള്ളതുപോലെ രാത്രിയിലും നിങ്ങളുടെ അസ്തിത്വത്തിന്മേൽ നിങ്ങൾക്ക് അതേ നിയന്ത്രണം ഉണ്ടായിരിക്കാൻ തുടങ്ങും, ഒരുപക്ഷേ അതിലും കൂടുതൽ. കാരണം, രാത്രിയിൽ, ശരീരത്തിന്റെ സംവിധാനത്തിന്റെ അടിമത്തത്തിൽ നിന്ന് നിങ്ങൾ സ്വതന്ത്രരാണ്. ശരീരബോധത്തിന്റെ പ്രക്രിയകളുടെ മേലുള്ള നിയന്ത്രണം കൂടുതൽ ബുദ്ധിമുട്ടാണ്, കാരണം അവ മാനസിക അല്ലെങ്കിൽ സുപ്രധാന പ്രക്രിയകളേക്കാൾ കൂടുതൽ കർക്കശവും മാറ്റത്തിന് വിധേയമല്ലാത്തതുമാണ്. രാത്രിയിൽ, നിങ്ങളുടെ അസ്തിത്വത്തിന്റെ മാനസികവും സുപ്രധാനവുമായ ഭാഗങ്ങൾ, പ്രത്യേകിച്ച് സുപ്രധാനമായവ, വളരെ സജീവമാണ്. പകൽ സമയത്ത്, അവ നിയന്ത്രണത്തിലാണ്; ശാരീരിക ബോധം അവയുടെ സ്വതന്ത്രമായ കളിയെയും ആവിഷ്കാരത്തെയും യാന്ത്രികമായി മാറ്റിസ്ഥാപിക്കുന്നു. ഉറക്കത്തിൽ, ഈ പരിശോധന നീക്കം ചെയ്യപ്പെടുകയും അവ അവയുടെ സ്വാഭാവികവും സ്വതന്ത്രവുമായ ചലനങ്ങൾ പുറത്തുവരികയും ചെയ്യുന്നു. സുഷുപ്തിയും അദ്വൈത നിഷ്ഠയും വിശിഷ്ടം ഉറക്കത്തിൽ മനസ്സ് സൂക്ഷ്മമായ ഒരു അവസ്ഥയിലാണ്. വൃത്തികളും സൂക്ഷ്മമായ ഒരു അവസ്ഥ സ്വീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ, അദ്വൈത (വേദാന്ത) നിശ്ചയത്തിൽ മനസ്സില്ല. പ്രപഞ്ചമില്ല. ലോകം ബ്രഹ്മത്തിൽ മുങ്ങിത്താഴുന്നു (പ്രപഞ്ചോപസമം)-(മാണ്ഡൂക്യ ഉപനിഷത്ത്, II-1 കാണുക). മൂന്ന് അവസ്ഥകളിലെ പരമാത്മാവ് നാല് രൂപങ്ങളുള്ള പരമാത്മാവ് എല്ലാ ജീവജാലങ്ങളുടെയും ശരീരത്തിനുള്ളിൽ വസിക്കുന്നു, വിശ്വം, തൈജസം, പ്രജ്ഞ, തുരിയം എന്നീ പേരുകളിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. വിശ്വത്തിന്റെ ഇരിപ്പിടം വലത് കണ്ണാണ്; മനസ്സിനുള്ളിൽ തൈജസം വസിക്കുന്നു, (മണ്ഡൂക്യ ഉപനിഷത്തിലെ മനസ്സാന്തസ്തു തൈജസഃ-ഗൗഡപാദന്റെ കാരിക), അതേസമയം പ്രജ്ഞ ഹൃദയത്തിന്റെ ആകാശത്ത് വസിക്കുന്നു. ആസ്വാദന വസ്തുക്കൾ മൂന്ന് തരത്തിലാണ് - സ്ഥൂലം, സൂക്ഷ്മം, ആനന്ദം തന്നെ. സംതൃപ്തിയും മൂന്ന് തരത്തിലാണ്. "ജാഗരിതസ്ഥാനോ ബഹിഷ്പ്രജ്ഞഃ സപ്താംഗ ഏകോണവിംശതിമുഖഃ സ്ഥൂലഭുക് വൈശ്വാനരഃ പ്രഥമഃ പാദഃ - ഓംകാരത്തിന്റെ ആദ്യ പാദം വൈശ്വാനരനാണ്, അദ്ദേഹത്തിന്റെ മേഖല ജാഗ്രദാവസ്ഥയാണ്, വസ്തുനിഷ്ഠമായ ബോധമുള്ളവനാണ്, ഏഴ് അവയവങ്ങളും പത്തൊമ്പത് വായകളുമുള്ളവനും സ്ഥൂലവസ്തുക്കളെ ആസ്വദിക്കുന്നവനും." (മാണ്ഡുക്യ ഉപനിഷത്ത്, I-3). വസ്തുനിഷ്ഠമായ മനസ്സ് അല്ലെങ്കിൽ ബോധമനസ്സ് ഉണർന്നിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയിൽ കളിക്കുന്നു. "സ്വപ്നസ്ഥാനോ'ന്തഃപ്രാജ്ഞഃ സപ്താംഗ ഏകോണവിംശതിമുഖഃ പ്രവിവിക്തഭുക് തൈജസോ ദ്വിതീയഃ പാദഃ - ഓംകാരത്തിന്റെ രണ്ടാം പാദം തൈജസാണ്, അതിന്റെ മേഖല സ്വപ്നമാണ്, ആത്മനിഷ്ഠമായ ബോധമുള്ളവനാണ്, ഏഴ് അവയവങ്ങളും പത്തൊൻപത് വായകളുമുള്ളവനും സൂക്ഷ്മമായ വസ്തുക്കളെ ആസ്വദിക്കുന്നവനും." (മാണ്ഡുക്യ ഉപനിഷത്ത്, I-4). സ്വപ്നാവസ്ഥയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രതിഫലിക്കുന്ന ചൈതന്യം അല്ലെങ്കിൽ ബോധമാണ് തൈജസ. സൂക്ഷ്മമായ ലോകത്തെ ആസ്വദിക്കുന്നവനാണ് തൈജസ. ആത്മനിഷ്ഠമായ മനസ്സും തെറ്റായ അഹങ്കാരവും സ്വപ്നങ്ങളിൽ കളിക്കുന്നു. "യത്ര സുപ്തോ ന കാഞ്ചന കാമം കാമയതേ ന കാഞ്ചന സ്വപ്നാം പശ്യതി തത് സുഷുപ്തം സുഷുപ്തസ്ഥാന ഏകീഭൂതഃ പ്രജ്ഞാനഘന ഏവാനന്ദമയോ ഹ്യാനന്ദഭുക് ചേതോമുഖഃ പ്രജ്ഞാസ്ത്രീതീയഃ പാദഃ - ഓംകാരത്തിന്റെ മൂന്നാം പാദം പ്രജ്ഞയാണ്, അതിന്റെ മേഖല ഗാഢനിദ്രയാണ്, അതിൽ എല്ലാം ഒന്നായി ലയിക്കുന്നു, അവൻ ഒരു ജ്ഞാന പിണ്ഡമാണ്, അവൻ ആനന്ദം നിറഞ്ഞവനാണ്, അവൻ ആനന്ദം ആസ്വദിക്കുന്നു, അവൻ (ബോധത്തിന്റെ രണ്ട് അവസ്ഥകളിലേക്കുള്ള വാതിൽ - ഉണർവ്, സ്വപ്നം) ആണ്. അതാണ് ഗാഢനിദ്രയുടെ അവസ്ഥ, അതിൽ ഉറങ്ങുന്നയാൾ ഒന്നും ആഗ്രഹിക്കാത്തവനും സ്വപ്നം കാണാത്തവനും." (മാണ്ഡുക്യ ഉപനിഷത്ത്, I-5). വാസനകളുള്ള മനസ്സ് ഹൃദയത്തിൽ മുഖ്യപ്രാണനിൽ (പ്രധാന വായു) ഗാഢനിദ്രയിൽ വിശ്രമിക്കുന്നു. മുഖ്യപ്രാണൻ എന്നാൽ ബ്രഹ്മം എന്നാണ്. എല്ലാ വൃത്തികളും ഒരു സൂക്ഷ്മാവസ്ഥ സ്വീകരിക്കുന്നു. ഏഴ് അവയവങ്ങൾ ഇവയാണ്: (i) സ്വർഗ്ഗം (അവന്റെ തലയാണ്), (ii) സൂര്യൻ (അവന്റെ കണ്ണാണ്), (iii) വായു (അവന്റെ ശ്വാസമാണ്), (iv) ആകാശം (അവന്റെ അരക്കെട്ടാണ്), (v) ജലം (അവന്റെ അരക്കെട്ടാണ്), (vi) അഗ്നി (അവന്റെ വായയാണ്), (vii) ഭൂമി (അവന്റെ പാദങ്ങളാണ്). പത്തൊമ്പത് വായകൾ ഇവയാണ്: അഞ്ച് ജ്ഞാന-ഇന്ദ്രിയങ്ങൾ, അഞ്ച് കർമ്മ-ഇന്ദ്രിയങ്ങൾ, അഞ്ച് പ്രാണങ്ങൾ, നാല് അന്തഃകരണങ്ങൾ (മനസ്, ബുദ്ധി, ചിത്ത, അഹങ്കാര).

ബ്രഹ്മം നിങ്ങളുടെ ഉള്ളിലുണ്ട്, അചഞ്ചലമായ മനസ്സിനാൽ അത് സാക്ഷാത്കരിക്കാൻ കഴിയും. മനുഷ്യന് ആദരവും പ്രശസ്തിയും നേടിത്തരുന്നത് ധാർമികതയും അച്ചടക്കവുമാണ്. ചെറുപ്പത്തിൽ ഒരാൾ നേടുന്നതെല്ലാം പിൽക്കാല ജീവിതത്തിൽ അവനിൽ നിലനിൽക്കും. പുരാതന കാലത്ത് അത്തരം മഹത്തായ ആശയങ്ങൾ പകരാൻ കഴിയുന്ന ആളുകളെ അധ്യാപകരായി അംഗീകരിച്ചിരുന്നു. മനുഷ്യശരീരത്തിൽ, ജീവശക്തി പ്രത്യേകമായി ഇല്ലാത്ത അവയവങ്ങൾ ക്രമേണ ക്ഷയിക്കുകയും നശിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. നേരെമറിച്ച്, ജീവശക്തി ഉള്ള അത്തരം അവയവങ്ങൾ ആരോഗ്യത്തോടെ നിലനിൽക്കുകയും ചൈതന്യം പ്രകടിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യും. ഈ സന്ദർഭത്തിൽ, ജീവശക്തി എല്ലാ അവയവങ്ങളുടെയും സത്തയാണെന്ന് നമുക്ക് പറയാം. ഇക്കാരണത്താൽ, നമ്മുടെ വേദാന്തത്തിൽ ജീവശക്തിയെ അംഗിരസ ഭൂതം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ജീവന്റെ സത്തയുടെ രൂപമെടുക്കുന്ന അത്തരം അംഗിരസൻ എല്ലാ അവയവങ്ങളെയും സംരക്ഷിക്കുകയും വ്യത്യസ്ത രൂപങ്ങളും നാമങ്ങളും അടങ്ങിയ ഈ ഭൗതിക ലോകത്ത് ജീവിക്കാൻ ആളുകളെ പ്രാപ്തരാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ആംഗിരസനെ ജീവന്റെ ദൈവം എന്നും വിളിച്ചിട്ടുണ്ട്. ആംഗിരസ എന്ന പേരുള്ള ജീവന്റെ ദൈവം ബൃഹസ്പതിയുമായി അടുത്ത ബന്ധമുള്ളതിനാൽ, ആംഗിരസൻ ബൃഹസ്പതി എന്ന മറ്റൊരു പേര് സ്വീകരിച്ചു. ആംഗിരസനും ബൃഹസ്പതിയും പര്യായങ്ങളാണെന്ന് ശ്രുതി തെളിയിച്ചു. ബ്രുഹതി എന്ന വാക്കിന്റെ അർത്ഥം ശബ്ദം എന്നാണ്. ബ്രുഹതിയുടെയോ ശബ്ദത്തിന്റെയോ അധിപനായ ഒരാളെ ബൃഹസ്പതി എന്ന് വിളിക്കുന്നു. അത്തരം ബൃഹസ്പതിയുടെ പശ്ചാത്തലത്തിലാണ് പ്രത്യേക പ്രാധാന്യമുള്ള വാക്കുകൾക്ക് ഋക്കുകൾ എന്ന് പേരിട്ടിരിക്കുന്നത്. അത്തരം ഋക്കുകളുടെ മറ്റൊരു പേരാണ് സാമം. ഈ ഋക്കുകൾ ബൃഹതുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു, അവയെ ബൃഹിത ഋക്ഷരങ്ങൾ എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഇവിടെ അനുഷ്ടുപ് എന്ന പേരിൽ മറ്റൊരു മീറ്ററുണ്ട്. ഈ മീറ്ററിന് ഋക്കുകളുമായി ബന്ധമുണ്ട്. അങ്ങനെ അനുഷ്ടുപ്, ബൃഹിത, ബൃഹസ്പതി, സാമ എന്നിവയെല്ലാം പര്യായപദങ്ങളാണ്. സാമ എന്ന വാക്കിൽ, പ്രത്യേക പരിശ്രമത്തിലൂടെ നാം അറിയേണ്ട ഒരു കാര്യമുണ്ട്. ഇവിടെ സ എന്നത് ശബ്ദത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. അമ എന്നത് ജീവിതത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ശബ്ദത്തിന്റെയും ജീവിതത്തിന്റെയും സംയോജനമാണ് സാമ എന്ന വാക്കിന്റെ അർത്ഥം. അങ്ങനെ ശബ്ദത്തിന്റെയും ജീവിതത്തിന്റെയും സംയോജനമായ ബ്രൂഹു എന്ന പദം ബൃഹസ്പതിക്ക് തുല്യമാണ്, അത് ഈ ഭൗതിക ലോകത്ത് സാമം അല്ലെങ്കിൽ ബ്രഹ്മം ആയി സ്വയം പ്രകടമായിരിക്കുന്നു. നാമവും രൂപവും ചേർന്ന ഭൗതിക ലോകത്തെ പുരുഷന്റെ പ്രകടനമായി ആളുകൾ സ്വീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ബൃഹസ്പതി, ബ്രഹ്മം, സാമ എന്നിവരെല്ലാം ഈ ലോകത്ത് പുരുഷനായി പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. നാമത്തിനും രൂപത്തിനും തമ്മിൽ അഭേദ്യമായ ബന്ധമുണ്ട്. ഈ ലോകത്തിലെ രൂപത്തിൽ നിന്ന് നാമത്തെ വേർതിരിക്കുക സാധ്യമല്ല. കണ്ണിലേക്ക് വിരൽ ചൂണ്ടുമ്പോൾ, നമ്മൾ കണ്ണിലേക്ക് ശ്രദ്ധ ക്ഷണിക്കുന്നു. കണ്ണിന്റെ പേരും രൂപവും പരസ്പരം അഭേദ്യമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. അങ്ങനെ ഈ ഭൗതിക ലോകത്തിലെ ഓരോ വസ്തുവിനും നാമവും രൂപവും സൃഷ്ടിച്ച അംഗിരസനും ബൃഹസ്പതിയും പരസ്പരം അടുത്ത ബന്ധമുള്ളവരാണ്. വാസ്തവത്തിൽ, അംഗിരസൻ ബൃഹസ്പതിയും ബൃഹസ്പതി അംഗിരസനുമാണ്. ബ്രഹ്മന് ഒരു പ്രത്യേക നാമവും രൂപവുമില്ല. ഈ ലോകത്ത് നാം കാണുന്ന എല്ലാ നാമങ്ങളും രൂപങ്ങളും അതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഈ ഭൗതിക ലോകത്തിലെ എല്ലാ കാര്യങ്ങളും എല്ലാ രൂപങ്ങളെയും നാമങ്ങളെയും സൂചിപ്പിക്കുന്ന വാക്കുകളിലാണ് അടങ്ങിയിരിക്കുന്നത്. അത് ചെറിയ പ്രാണികളിലായാലും ഈ ലോകത്ത് നാം കാണുന്ന വലിയ രൂപങ്ങളിലായാലും, സർവ്വവ്യാപിയായ ഭാവം ബ്രഹ്മത്തിന്റേതാണ്. എല്ലാ ജീവജാലങ്ങളിലും ഈ ഭാവം തുല്യമായതിനാൽ, ബ്രഹ്മാവിനെ സമൻ എന്നും വിളിക്കുന്നു, തുല്യമനസ്കനായവൻ. ബ്രഹ്മത്തിന്റെ ഈ ഭാവം ജീവജാലങ്ങൾക്ക് മാത്രമുള്ള തുല്യമനസ്സിൽ ഒതുങ്ങുന്നില്ല, മറിച്ച് അത് എല്ലായിടത്തും വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നതും മുഴുവൻ സൃഷ്ടിയെയും ഉൾക്കൊള്ളുന്നതുമായതിനാൽ, ഈശ്വരൻ എല്ലായിടത്തും ഉണ്ടെന്നും പ്രപഞ്ചത്തെ മുഴുവൻ വലയം ചെയ്യുന്നുവെന്നും പറയപ്പെടുന്നു. പ്രകാശിക്കുന്ന സൂര്യനിൽ നിന്ന് സൂര്യരശ്മികൾ സ്വയമേവ വരുന്നതുപോലെ, എല്ലാ ഊർജ്ജത്തിന്റെയും ഉറവിടമായ ദൈവത്തിൽ നിന്ന്, ജ്ഞാനരശ്മികൾ പോലെയുള്ള വേദത്തിലെ എല്ലാ വാക്കുകളും സ്വയമേവ വരുന്നു. സൂര്യരശ്മികൾക്കും സൂര്യനും ഇടയിൽ നിലനിൽക്കുന്ന അഭേദ്യമായ ബന്ധം വേദങ്ങൾക്കും അവയുടെ ഉറവിടമായ ദൈവത്തിനും ഇടയിലും നിലനിൽക്കുന്നു. ഇന്ന് , നമ്മുടെ വേദങ്ങളിലെ അത്തരം പവിത്രത വിദ്യാർത്ഥികൾ തിരിച്ചറിയുകയാണെങ്കിൽ, വേദ സംസ്കാരത്തിന്റെ ആധിപത്യം പുനഃസ്ഥാപിക്കാൻ കഴിവുള്ള ഈ രാജ്യത്തിന്റെ ഭാവി പൗരന്മാരായി നിങ്ങൾ മാറും. ദൈവത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ധാരണ മനുഷ്യന്റെ ഇന്ദ്രിയ ശേഷികൾക്ക് മുകളിലാണെന്ന് നമ്മുടെ മുതിർന്നവർ നമ്മെ പഠിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇന്ദ്രിയ ശേഷികൾക്ക് മുകളിലായ ബ്രഹ്മത്തിന്റെ വശം അനുഭവിക്കാൻ കഴിയണമെങ്കിൽ, നാം ഇന്ദ്രിയങ്ങൾക്ക് മുകളിലായി ഉയരണം. ഇന്ദ്രിയങ്ങൾക്ക് താഴെയുള്ള ഒരു ഘട്ടത്തിൽ തുടരുമ്പോൾ നമുക്ക് എങ്ങനെ ഇന്ദ്രിയങ്ങൾക്ക് മുകളിലായി എന്തെങ്കിലും മനസ്സിലാക്കാൻ കഴിയും? നമ്മൾ തുല്യമനസ്കരാകുമ്പോൾ, നാമത്തിന്റെയും രൂപത്തിന്റെയും നിസ്സാരതകൾക്ക് മുകളിൽ ഉയരാൻ കഴിയും.

There is deep significance in saying that all the world is filled with Brahman. We recall that Sankara has said that Brahman is truth and the world is an illusion. This is a piece of cloth. How can this be made without the yarn? Here is a golden ring. Can this be made without the gold? Can there be a pot without the mud? Thus cloth without the yarn, pot without the mud, ornament without the gold, world without Brahman cannot exist. Thus, the entire world is permeated by Brahman. Without Brahman, there is no world. The whole universe is only an illusory manifestation of Brahman. One devotee described this situation saying, “When the whole universe is the Lord’s mansion, where do we search for a main entrance to this mansion? Play on the strings of life as you play on the strings of a veena so that tears of joy and bliss flow. The door to the Lord’s mansion is always open. There is something unnatural in asking such an open door to be opened for you. Queries and doubts are only the result of distortions of one’s mind.” One does not have to search for Brahman in some distant chosen place. One should find Brahman in one’s daily life in all things from the smallest thing that one comes across to the biggest thing that one sees. If with some reason and with some depth we make an enquiry, there is a chance of finding Brahman in our own heart and within ourselves. If we can get into a state of meditation, we can enjoy the bliss of recognising Brahman everywhere. If the mind is made steady and unwavering, we can enjoy permanent bliss and see the aspect of Brahman. If the mind is wandering like a monkey, we can never enjoy all this. If in the Adhyatmic path we wish to attain the bliss of Brahman, we generally go to a pilgrimage centre or meet elders and learned people. Brahman is not to be sought in a pilgrimage centre nor is it to be looked for in the teachings of elders. It is within you and can be known by controlling your own mind. 1It is in this context that Meera sang: “Oh! mind, travel to the banks of Ganga and Yamuna. Ganga and Yamuna represent the two Nadis (nerves), Ida and Pingala. Move on to where these two Nadis, through which one inhales the breath and exhales the breath, meet. Move on and locate yourself in the clear, clean and pure place, the centre of your forehead.” When one tries to understand the inner meaning of what has just been said, he comes to the conclusion that Brahman can be realised only in a quiet, clear, and pure place. Is there such a place in this world and how can we find and reach it? Such a place does not exist outside you. It is present in your own internal self. From time immemorial, Maharishis have searched for a place of that kind all over and in the end, they came to the conclusion that they should turn their vision and their thoughts inward to find such a place. By such a process they could get a glimpse of Brahman and enjoy the bliss thereof. They spread these processes, which they discovered, to the rest of the world. While such an omnipotent, all-knowing and sacred Brahman is present within one’s own self, it is ununderstandable that one goes about searching for it in all places outside himself. When you have the wish-fulfilling tree, the Kalpavriksha, available to you, why look for ordinary fruits? When you have the Kamadhenu available to you, why look for milk from ordinary cows? When you have the mountain of gold available to you, why go about purchasing silver? Today we have turned ourselves into persons who, while having rich food in their own homes, go after stale food that one can get by asking for it from one’s neighbour. The aspect of Brahman is not outside yourself. You should not waste your time and life looking for it externally. Time is Brahman. Rendering such time unsacred is wasting your life and rendering Brahman unsacred. What we should do today is to make an attempt to develop an inner vision to realise the Divine strength of Brahman which is omnipresent. I will give you an illustration for this which I have given you several times earlier. There are two important statements. The entire world is filled with Vishnu. While Brahman is the only truth, the world is an illusion. Both these statements arise from the Veda; but people are likely to get a doubt as to which one of them is correct, as there is an apparent contradiction between them. I will now cite an example from daily experience. Ninety-nine percent of the boys and girls assembled here are used to going to a cinema. When you go to see a picture, you sit looking at the screen. One would not like to sit looking at a blank screen for too long a time. After some time, when pictures appear on the screen you feel relieved. But if the same pictures remain there, you feel impatient. You expect the pictures to change. Even as you feel that a set of pictures are real, they disappear and others come. The pictures are not real. Their disappearing and others appearing in their place is a reality. Thus, this is neither truth nor untruth. In Vedantic language, this phenomenon is termed true-untruth, a mixture of truth and untruth also called by a special word Mithya. These pictures, which are coming and going, depend on the screen for their appearance. The screen neither comes nor goes. The pictures are not stationary. They come and go. The screen is a reality. The pictures are a Mithya. In this analogy, the screen is comparable to Brahman and is a reality. The pictures are comparable to the creation and the men and women who come and go are a Mithya. That is why we say Brahman is truth and the world is a Mithya. The illusory world is like the pictures that depend for their manifestation on the screen, in this case, Brahman. The second statement talks of the entire world being filled with Vishnu. When the illusory pictures come on the screen, the true screen is mixed up with the unreal pictures. Just like this, the true Brahman is mixed up inextricably with the Mithya of creation. If there is no Brahman, there is no creation. We are like pictures which come again and again on the screen of Brahman. It is in this context that Sankara described our coming into and going out of this world in a sloka saying, we are born and die again to be born, and so on; the cycle of birth and death envelops us. If we live a life, die, and are reborn again, what is it that we are achieving in each life? We must try and make an attempt to see that once we come into this life and go, we should not come back again into this world. 2Boys and girls! This world is like a newspaper. Once we read a newspaper from the beginning to end, we do not want to read it again. It becomes a waste paper and we throw it away in the basket. In the same manner, once we see this newspaper of the world, we do not wish to see it again and again. All our experiences in this world are like a newspaper. This has been described in two concepts, viz., no birth, rebirth. What is the meaning of these two. To be born again is rebirth. Not to be born again is no birth. When does one get rebirth? It is only when there is a residuary life force in him that one gets rebirth. There is a small illustration for this. We have the case of paddy. If we sow paddy in the earth and water it, we note that it sprouts. There is some rice inside the paddy, covered by husk. This is the reason why it sprouts. If we remove the husk and plant the rice alone it does not sprout. Because of the presence of husk, we call it paddy. If there is no husk, we call it rice. If the grain with husk is planted, it sprouts. In this analogy, rice has no rebirth and paddy has rebirth. Our life, when it is covered with the husk of desire, has rebirth. Once we remove this husk of desire, there is no birth. In this context, it has been said that man’s mind alone is responsible for his bondage as well as liberation. Thus in the content of Brahman, life plus desire is man and life minus desire is God. How can it be possible to live without desires? It is not possible to eliminate all desires. If, however, we turn all our desires towards God and whatever we do, if we do it remembering that we do it for the pleasure of God, those desires will not bind us for rebirth. Whatever work we wish to undertake, we should do so without the desire to claim the fruit thereof. We have the right to do work, but we have no right to the fruit thereof. This is what the Gita also says. One may ask what does it matter if we desire to enjoy the fruits of work. It is possible to have peace in our life only if such desires are limited and kept under control. Take your own experience as an example. You have come here for a stay of one month. You would have argued that if you carried a small bag with a limited number of clothes in it, that would suffice. A big bag would be a burden and would make your journey uncomfortable. Not only this, there are instructions in the railway carriages to the effect, “Less luggage gives more comfort and makes travel a pleasure.” Thus, when on a trivial journey which lasts for a few days, we try to lessen our luggage should we not lessen our luggage in the long journey of our life? Desires constitute the luggage of our life. In Vedantic parlance, giving up desires is called vairagya. Vairagya does not consist in giving up one’s home, one’s family, and going away to the forest. There is also another meaning for this word. It does not matter if you live in the world, but do not let the world live in you. You may undertake work to the extent necessary for living in the world, but do not let the consequences and results fill your mind and bother you. Do not entertain high desires in your heart because if you wish to fulfil them, you will be subjected to troubles. Are such desires appropriate to us? Are they such that you are entitled to entertain them? In promoting your desires, do not be selfish. You should also consider the well-being of others. Your life should be such that you do not give trouble to others and to yourself. Be good to others. Giving trouble to one aspect of Brahman and worshipping another aspect of Brahman is not the right path. Follow a good path. Do not harm others. Do not harm yourself. Recognise the aspect of Brahman in every living thing and in all the work you do. Promote this aspect in you and lead a life filled with such ideals and principles. You will be happy and will have no worries.

*ഉത്രാടം🩷* തിരുവോണത്തിന് തലേദിവസമാണ് ഉത്രാടം. ഓണാഘോഷങ്ങളിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ദിവസങ്ങളിലൊന്നാണിത്. "ഉത്രാടം" എന്ന വാക്കിന് "ഉത്തര ആഷാഢം" എന്ന സംസ്കൃത പദത്തിൽ നിന്നാണ് ഉത്ഭവം. മഹാബലി തന്റെ പ്രജകളെ കാണാൻ എത്തുന്നത് ഉത്രാടം ദിവസമാണെന്നാണ് വിശ്വാസം. അതിനാൽ, തിരുവോണത്തിനായുള്ള അവസാനവട്ട ഒരുക്കങ്ങൾ പൂർത്തിയാക്കുന്ന ദിവസമാണിത്. ഉത്രാടത്തിന്റെ പ്രാധാന്യവും ആചാരങ്ങളും: ഉത്രാടപ്പാച്ചിൽ: ഉത്രാടം ദിനത്തെ "ഒന്നാം ഓണം" അല്ലെങ്കിൽ "ചെറിയ ഓണം" എന്നും വിളിക്കാറുണ്ട്. തിരുവോണ സദ്യയ്ക്കായി പച്ചക്കറികൾ, പഴങ്ങൾ, പലവ്യഞ്ജനങ്ങൾ, ഓണക്കോടി എന്നിവയെല്ലാം വാങ്ങിക്കൂട്ടുന്ന ഈ ദിവസത്തെ "ഉത്രാടപ്പാച്ചിൽ" എന്നാണ് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്. ഓണവിപണി ഏറ്റവും സജീവമാവുന്ന ദിവസവും കൂടിയാണിത്. പൂക്കളം: അത്തം മുതൽ ആരംഭിക്കുന്ന പൂക്കളം ഉത്രാടത്തിന് ഏറ്റവും വലുതായിരിക്കും. തൃക്കാക്കരയപ്പനെ വരവേൽക്കാൻ പൂക്കളം പൂർണ്ണമായി തയ്യാറാക്കുന്നത് ഈ ദിവസമാണ്. ചിലയിടങ്ങളിൽ ഉത്രാടം രാത്രിയിലാണ് തിരുവോണത്തിനായുള്ള പൂക്കളം ഒരുക്കുന്നത്. ഓണത്തപ്പൻ: പല വീടുകളിലും ഉത്രാടത്തിന് തട്ടിൻപുറത്ത് സൂക്ഷിച്ചിരുന്ന മണ്ണുകൊണ്ടുള്ള ഓണത്തപ്പൻ വിഗ്രഹങ്ങൾ എടുത്ത് വൃത്തിയാക്കി പൂക്കളത്തിന് സമീപം വെച്ച് ആരാധിക്കുന്നു. ഓണത്തല്ല്, ഓണത്താർ: ഉത്രാടം, തിരുവോണം എന്നീ ദിവസങ്ങളിൽ ഓണത്തല്ല്, ഓണത്താർ തെയ്യം തുടങ്ങിയ പരമ്പരാഗത കലാരൂപങ്ങൾ അവതരിപ്പിക്കാറുണ്ട്. വണ്ണാൻ സമുദായത്തിൽപ്പെട്ടവരാണ് 'ഓണത്താർ' തെയ്യം കെട്ടിയാടുന്നത്. സദ്യയുടെ ഒരുക്കങ്ങൾ: ഉത്രാടത്തിന് വൈകുന്നേരത്തോടെയാണ് സദ്യക്കുള്ള വിഭവങ്ങൾ തയ്യാറാക്കാൻ തുടങ്ങുന്നത്. തിരുവോണത്തിന് സദ്യ തയ്യാറാക്കുന്നത് ഉത്രാടത്തിന്റെ തലേദിവസം തുടങ്ങുന്നു. ചുരുക്കത്തിൽ, ഉത്രാടം ദിവസം തിരുവോണത്തിന്റെ ആഘോഷങ്ങൾക്കുള്ള മുന്നൊരുക്കങ്ങളുടെ പൂർണ്ണതയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ഈ ദിവസത്തെ ആചാരങ്ങളും ആഘോഷങ്ങളും തിരുവോണത്തെ കൂടുതൽ ഐശ്വര്യപൂർണ്ണമാക്കാൻ സഹായിക്കുന്നു.