നാനാതരത്തില്‍ തോന്നുന്ന പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ അല്പമായ ഒരു ഭാഗത്തു ദേഹാഭിമാനിയായി വര്‍ത്തിക്കുന്ന ഒന്നാണല്ലൊ ജീവന്‍. താനും തന്റെ മുമ്പില്‍കാണുന്ന സര്‍വ്വവസ്തുക്കളും വാസ്തവമാണെന്നാണു ജീവന്റെ വിശ്വാസം. തന്റെ അനുഭവത്തെ ശരിയായി പരിശോധിച്ചു നോക്കിയാല്‍ ആ വിശ്വാസം നിരര്‍ത്ഥകമാണെന്നു ജീവനു മനസ്സിലാകും. ജാഗ്രത്, സ്വപ്നം, സുഷുപ്തി എന്നീ അവസ്ഥകളാണല്ലോ ജീവനനുഭവമുള്ളത്. അവ ഓരോന്നും അനുഭവകാലത്ത് വാസ്തവമാണെന്നു തോന്നുന്നുമുണ്ട്. നല്ലതുപോലെ ചിന്തിച്ചുനോക്കിയാല്‍ ഈ അവസ്ഥാത്രയം മാറിമാറി വന്നുകൊണ്ടിരിക്കുന്നതു കാണാം. എന്നാല്‍ ഈ മാറുന്ന അവസ്ഥകളെ അറിഞ്ഞുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന സാക്ഷിബോധത്തിനു മാറ്റമില്ല. ഈ സാക്ഷിബോധത്തില്‍നിന്നു പൃഥക്കായിട്ടു സാക്ഷ്യങ്ങളായ ജാഗ്രത്സ്വപ്ന സുഷുപ്ത്യവസ്ഥകള്‍ക്കു സത്തയില്ലായ്കയാല്‍ അവ സാക്ഷിബോധമാത്രങ്ങളാണ്. ഈ സാക്ഷിബോധത്തെ ഒന്നിനും മാറ്റാന്‍ കഴിയുന്നതല്ല. ഇങ്ങനെ ദ്രഷ്ടൃദൃശ്യരൂപേണ തോന്നിയ പ്രപഞ്ചത്തെ മുഴുവന്‍ പരിശോധിച്ചു നോക്കിയാല്‍ അവസാനത്തില്‍ അഖണ്ഡമായ ഒരു അറിവുമാത്രം അവശേഷിക്കുന്നതായി ബോധപ്പെടുന്നതാണ്. അത് ഒരിക്കലും മാറ്റമില്ലാത്തതിനാല്‍ സത്തെന്നും എപ്പോഴും അനുഭവരൂപേണ പ്രകാശിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നതിനാല്‍ ചിത്തെന്നും, ദുഃഖസ്പര്‍ശത്തിനുപോലും അവകാശമില്ലാത്തതിനാല്‍ ആനന്ദമെന്നും പറയപ്പെടുന്നു. ഇതാണ് വേദാന്തികളുടെ സച്ചിദാനന്ദസ്വരൂപമായ ആത്മാവ്. ഈ ആത്മാവ് എല്ലാറ്റിനും വലിയതാകയാല്‍ ബ്രഹ്മമെന്നും പറയപ്പെടുന്നു.

പരാമര്‍ശേ പ്രപഞ്ചസ്യ ചിന്മാത്രമവശിഷ്യതേ
തദേവാത്മേതി സമ്പ്രോക്തഃ സര്‍വ്വാഗമവിശാരദൈഃ.

എന്ന പ്രമാണം മേല്പറഞ്ഞ തത്വത്തെയാണ് വെളിപ്പെടുത്തുന്നത്.c

chattampi swamiji