പുരുഷ സൂക്തം
------------------------------------------------
ശാന്തി മന്ത്രം

ഓം തച്ഛം യോരാവൃണീമഹേ
ഗാതും യജ്ഞായ
ഗാതും യജ്ഞപതയേ
ദൈവീ സ്വസ്‌തിരസ്‌തു നഃ

സ്വസ്‌തിര്‍മാനുഷേഭ്യഃ
ഊര്‍ധ്വം ജിഗാതു ഭേഷജം
ശം നോ അസ്‌തു ദ്വിപദേ"
ശം ചതുഷ്‌പദേ
ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ


1.ഓം സഹസ്രശീര്‍ഷാ പുരുഷഃ
സഹസ്രാക്ഷ: സഹസ്രപാത്‌
സ ഭൂമിം വിശ്വതോ വൃത്വാ
അത്യതിഷ്‌ഠദ്ദശാങ്‌ഗുലം

2.പുരുഷ ഏവേദഗും സര്‍വ്വം
യദ്‌ഭൂതം യച്ച ഭവ്യം
ഉതാമൃതത്വസേ്യശാനഃ
യദന്നേനാതിരോഹതി

3.ഏതാവാനസ്യ മഹിമാ
അതോ ജ്യായാഗുംശ്ച പൂരുഷഃ
പാദോfസ്യ വിശ്വാ ഭൂതാനി
ത്രിപാദസ്യാമൃതം ദിവി

4. ത്രിപാദൂര്‍ദ്ധ്വ ഉദൈത്‌ പുരുഷഃ
പാദോfസ്യേഹാഭവാത്‌ പുനഃ
തതോ വിഷ്വങ്‌വ്യക്രാമത്‌
സാശനാനശനേ അഭി

5. തസ്‌മാദ്വിരാഡജായത
വിരാജോ അധി പൂരുഷഃ
സ ജാതോ അത്യരിച്യത
പശ്ചാദ്‌ഭൂമിമഥോ പുരഃ

6. യത്‌പുരുഷേണ ഹവിഷാ
ദേവാ യജ്ഞമതന്വത
വസന്തോ അസ്യാസീദാജ്യം
ഗ്രീഷ്‌മ ഇദ്ധ്‌മശ്ശരദ്ധവിഃ

7. സപ്‌താസ്യാസന്‍ പരിധയഃ
ത്രിഃ സപ്‌തഃ സമിധഃ കൃതാഃ
ദേവാ യദ്യജ്ഞാ തന്വാനാഃ
അബദ്ധ്‌നന്‍ പുരുഷം പശും

8. തം യജ്ഞം ബര്‍ഹിഷി പ്രൗക്ഷൻ
പുരുഷം ജാതമഗ്രതഃ
തേന ദേവാ അയജന്ത
സാദ്ധ്യാ ഋഷയശ്ച യേ

9. തസ്‌മാദ്യജ്ഞാത്‌ സര്‍വ്വഹുതഃ
സംഭൃതം പൃഷദാജ്യം
പശൂഗുംസ്‌താഗുംശ്ചക്രേ വായവ്യാന്‍
ആരണ്യാന്‍ ഗ്രാമ്യാശ്ച യേ

10. തസ്‌മാദ്യജ്ഞാത്‌ സര്‍വ്വഹുതഃ
ഋചഃ സാമാനി ജജ്ഞിരേ
ഛന്ദാഗുംസി ജജ്ഞിരേ, തസ്‌മാത്‌
യജുസ്‌തസ്‌മാദജായത

11. തസ്‌മാദശ്വാ അജായന്ത
യേ കേ ചോഭയാദതഃ
ഗാവോ ഹ ജജ്ഞിരേ തസ്‌മാത്‌
തസ്‌മാജ്ജാതാ അജാവയഃ

12. യത്‌പുരുഷം വ്യദധുഃ
കതിഥാ വ്യകല്‌പയന്‍
മുഖം കിമസ്യ കൌ ബാഹൂ
കാവൂരൂ പാദാവുചേ്യതേ

13. ബ്രാഹ്മണോfസ്യ മുഖമാസീത്‌
ബാഹൂ രാജന്യഃ കൃതഃ
ഊരൂ തദസ്യ യദ്വൈശ്യഃ
പദ്‌ഭ്യാഗും ശുദ്രോ അജായത

14. ചന്ദ്രമാ മനസോ ജാതഃ
ചക്ഷോഃ സൂര്‍യ്യോ അജായത
മുഖാദിന്ദ്രശ്ചാഗ്നിശ്ച
പ്രാണാദ്വായുരജായത

15. നാഭ്യാ ആസീദന്തരിക്ഷം
ശീര്‍ഷ്‌ണോ ദ്യൌ സ്സമവര്‍ത്തത
പദ്‌ഭ്യാം ഭൂമിര്‍ദിശഃ ശ്രോത്രാത്‌
തഥാ ലോകാഗും അകല്‌പയന്‍

16. വേദാഹമേതം പുരുഷം മഹാന്തം
ആദിത്യവര്‍ണ്ണം തമസസ്‌തു പാരേ
സര്‍വ്വാണി രൂപാണി വിചിത്യ ധീരഃ
നാമാനി കൃത്വാfഭിവദന്‍ യദാസ്‌തേ

17. ധാതാ പുരസ്‌താദ്യമുദാജഹാര
ശക്രഃ പവിദ്വാന്‍ പ്രദിശശ്ചതസ്രഃ
തമേവം വ്വിദ്വാനമൃത ഇഹ ഭവതി
നാന്യഃ പന്ഥാ അയനായ വിദ്യതേ

18. യജ്ഞേ ന യജ്ഞമയജന്ത ദേവാഃ
താനി ധര്‍മ്മാണി പ്രഥമാന്യാസന്‍
തേ ഹ നാകം മഹിമാനഃ സചന്തേ
യത്ര പൂര്‍വ്വേ സാദ്ധ്യാഃ സന്തി ദേവാഃ

ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ