ദ്വാദശ ജ്യോതിർലിംഗങ്ങൾ ..

ശിവനെ ജ്യോതിർലിഗ രൂപത്തിൽ ആരാധിക്കുന്ന പന്ത്രണ്ടു ശിവ ക്ഷേത്രങ്ങളാണു ഭാരതത്തിൽ ഉള്ളത്. അവ ദ്വാദശ ജ്യോതിർലിംഗങ്ങൾ എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ഇതിൽ തെക്കെ അറ്റത്തുള്ളതു രാമേശ്വരവും വടക്കുള്ളതു കേദാർനാഥുമാണ്. പന്ത്രണ്ടിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനമായത് വാരണാസിയിലെ കാശി വിശ്വനാഥ ക്ഷേത്രവുമാണ്.*

*1. സോമനാഥൻ*

*ഈ ക്ഷേത്രം ഗുജറാത്തിലെ സൗരാഷ്ട്രയിലുള്ള പ്രഭാസ് പട്ടണത്തിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു .*

*2. മഹാകാലേശ്വരൻ*

*മഹാകാലേശ്വര ക്ഷേത്രം മദ്ധ്യപ്രദേശിലെ പുരാതന നഗരമായ അവന്തി അഥവാ ഉജ്ജെയിനിൽ ചെയ്യുന്നു സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു .*

*3. ഭീംശങ്കർ*

*ത്രിപുരാസുര വധവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഈ ക്ഷേത്രം മഹാരാഷ്ട്രയിലെ പൂനക്കടുത്തുള്ള സഹ്യാദ്രി കുന്നുകളിൽ ചെയ്യുന്നു സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു.*

*4. ത്രയംബകേശ്വർ*

*മഹാരാഷ്ട്രയിലെ നാസിക്കിനടുത്താണു ഈ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. (ഗോദാവരി നദി ക്ഷേത്ര പരിസരത്തു നിന്നാണു ഉദ്ഭവിക്കുന്നു.)*

*5. രാമേശ്വർ*

*തമിഴ്നാടിനു തെക്കേ അറ്റത്തുള്ള രാമേശ്വര ദ്വീപിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു.(ശ്രീരാമ സേതു ഇതിനടുത്താണു.)*

*6. ഓംകാരേശ്വർ*

*മദ്ധ്യപ്രദേശിലെ നർമ്മദാ നദീ തീരത്തുള്ള ദ്വീപിൽ ഈ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു.*

*7. വൈദ്യനാഥൻ*

*ജാർഖണ്ഡ് ദിയോഗാർഹിൽ ഈ പുരാതന ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു.*

*8. മല്ലികാർജ്ജുനൻ*

*ആന്ധ്രാപ്രദേശിലെ കുർണൂൽ ജില്ലയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ശ്രീ ശൈലം മല്ലികാർജ്ജുന ക്ഷേത്രം ശില്പ്പകലകൾ കൊണ്ട് പ്രസിദ്ധം കൂടിയാണ്.*

*9. കേദാർനാഥ്*

*ഉത്തരാഖണ്ഢ് സംസ്ഥാനത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ക്ഷേത്രം നിർമ്മിച്ചത് ആദി ശങ്കരാചാര്യരാണു . ഹിമാലയത്തിൽ മഞ്ഞിനാൽ മൂടി കാണപ്പെടുന്ന ഈ ക്ഷേത്രം വർഷത്തിൽ ആറു മാസം മാത്രമേ തുറക്കുകയുള്ളു.*

*10. വിശ്വനാഥൻ*

*ജ്യോതിർലിംഗ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പ്രസിദ്ധം ഈ ക്ഷേത്രമാണു. ഉത്തർപ്രദേശിലെ ബനാറസിൽ (കാശി / വാരണാസി) സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു.*

*11. നാഗേശ്വർ*

*ഗുജറാത്തിലെ ദ്വാരകക്ക് സമീപം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു.*

*12. ഘൃഷ്ണേശ്വർ*

*മഹാരാഷ്ട്രയിലെ എല്ലോറ്ക്ക് സമീപം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു.*